Μύθοι και πραγματικότητα για τα περιβόητα ευρωομόλογα

Εστία έντονης αντιπαράθεσης για την ευρωζώνη 

αποτελούν το τελευταίο χρονικό διάστημα, κυρίως μετά την εκλογή του Φρανσουά Ολάντ, τα περίφημα ευρωομόλογα, την ώρα που οι φωνές προς το Βερολίνο και την Άνγκελα Μέρκελ για αναπτυξιακά μέτρα ολοένα και πληθαίνουν. 

Μπορούν τα ευρωομόλογα να αποτελέσουν φάρμακο στην κρίση που ταλανίζει την ευρωζώνη;

Το ευρωομόλογο, με απλά λόγια, είναι ένα εργαλείο που μπορεί να «ομαδοποιήσει» το χρέος όλων των χωρών της ευρωζώνης. Για να πάρουν χρήματα στα χέρια τους, οι χώρες της νομισματικής ένωσης έχουν αυτή τη στιγμή μόνο μία επιλογή: Να πουλήσουν εθνικά ομόλογα, με την τιμή τους να διαμορφώνεται από τις αγορές ανάλογα με τον πλούτο και τη δημοσιονομική κατάσταση της εκάστοτε εθνικής οικονομίας. Για τις υπερχρεωμένες χώρες, όμως, (όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία) ο δανεισμός από τις αγορές έγινε αδύνατος, αφού τα ομόλογά τους θεωρούνται «σκουπίδια» και γι' αυτό απευθύνθηκαν στον μηχανισμό στήριξης της τρόικας.

Τι θα μπορούσε να φέρει η έκδοση ευρωομολόγου; 

Γενικότερα θα αποτελούσε ένα σημαντικό βήμα προς την περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την μερική ομοσπονδιοποίηση της Ε.Ε. αφού πέρα από τη νομισματική ένωση δεν υπάρχει κάτι άλλο κοινό (υπουργείο οικονομικών ή φορολογικό σύστημα για παράδειγμα). Με το κοινό ομόλογο, πίσω από το χρέος θα είναι η ίδια η Ε.Ε. ως σύνολο. Θεωρητικά θα επέτρεπε στις υπερχρεωμένες χώρες να δανείζονται με πιο χαμηλά επιτόκια, με ένα είδος «επιδότησης» του ευρωπαϊκού Κέντρου προς τις περιφερειακές χώρες. Παράλληλα, με τα ευρωομόλογα δεν θα μπορούσαν να στοχοποιούνται από τις αγορές και τους οίκους αξιολόγησης μεμονωμένα κράτη-μέλη.

Γιατί όμως το Βερολίνο δεν θέλει να ακούει για τα ευρωομόλογα; 

Εάν αυτά υιοθετηθούν, τότε το κόστος των χωρών που βρίσκονται σε καλύτερη οικονομική κατάσταση (όπως η Γερμανία και η Αυστρία) θα δανείζονται ακριβότερα και φυσικά το Βερολίνο, που έχει σπάσει ρεκόρ φθηνού δανεισμού εν μέσω κρίσης χρέους της ευρωζώνης.

Την ίδια ώρα, η Γερμανία δεν θέλει την έκδοση και για ακόμα έναν λόγο: Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που θα εξέδιδε το ευρωομόλογο δεν έχει από πίσω της μία εθνική κυβέρνηση ώστε να στηρίξει σε περίπτωση που τα πράγματα δεν πάνε καλά. Παράλληλα, όπως γράφει η Guardian, θα χρειαστούν τροποποιήσεις στις ευρωπαϊκές συνθήκες, ενώ στη Γερμανία αλλαγές νόμων που ενδέχεται να είναι χρονοβόρες, διότι αυτή τη στιγμή, η υιοθέτηση ευρωομολόγου είναι αντίθετη με τους κανόνες του γερμανικού συντάγματος.

Παράλληλα, τα χαμηλότερα επιτόκια των ευρωομολόγων θα αλλοιώσουν τον «τιμωρητικό» χαρακτήρα που επιβάλλει η Άνγκελα Μέρκελ στα πακέτα διάσωσης. Ουσιαστικά, εάν δεχθεί η Γερμανία το ευρωομόλογο θα πηγαίνει κόντρα στο δόγμα της δημοσιονομικής πειθαρχίας, με το Βερολίνο να φοβάται μήπως ανοίξει ο ασκός του Αιόλου, από τις ασυνεπείς οικονομίες.

Το σίγουρο είναι ότι στην τακτική Σύνοδο Κορυφής στα τέλη Ιουνίου το «μπρα ντε φερ» ανάμεσα στον Φρανσουά Ολάντ και την Άνγκελα Μέρκελ θα είναι πολύ σκληρό. Ειναι ενδεικτικό ότι το Βερολίνο ετοιμάζει να ρίξει στο τραπέζι σχέδιο έξι σημείων για την προώθηση της ανάπτυξης στις υπερχρεωμένες χώρες, αφού ούτε που... θέλει να ακούει για ευρωομόλογο.

Όμως με την κρίση χρέους να βαθαίνει και να απειλούνται Ισπανία και Ιταλία, η Γερμανία και η καγκελάριος Μέρκελ, πιέζονται όλο και περισσότερο να συναινέσουν.

Συμπερασματικά, η υιοθέτηση των ευρωομολόγων είναι περισσότερο κίνηση τακτικής, ένα πρώτο σημαντικό  (και όχι κομβικό) βήμα προς την ομοσπονδιοποίηση της Ε.Ε. και δεν είναι σε καμία περίπτωση το «μαγικό ραβδάκι» που θα λύσει μονομιάς την κρίση χρέους της νομιασματικής ένωσης. Δεν αποκλείεται να λειτουργήσει απλά ως παυσίπονο για μια χώρα όπως η Ελλάδα.

Το κρίσιμο σημείο βρίσκεται στο εάν η Γερμανία επιτρέψει να θυσιάσει κέρδος για να σωθούν οι χώρες του Νότου. Αν η κατάσταση εκτραχυνθεί περαιτέρω, θα αναγκαστεί εκ των πραγμάτων να το κάνει.


Βαγγέλης Βιτζηλαίος