Σαλιγκάρι: Επιδότηση έως και 75% για την εκτροφή σαλιγκαριών

Πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια τα εκτροφεία καθώς η προοπτική του σημαντικού κέρδους έλκει πολλούς καλλιεργητές 

Μια άκρως αποδοτική επένδυση με εξασφαλισμένο υψηλό εισόδημα, που μάλιστα πλέον συμπεριλαμβάνεται στα επιδοτούμενα προγράμματα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, αποτελεί η εκτροφή σαλιγκαριών στη χώρα μας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία χρόνια τα εκτροφεία πληθαίνουν καθώς η προοπτική του σημαντικού κέρδους έλκει πολλούς καλλιεργητές. 

Απευθύνονται άλλωστε σε μια αγορά που εμφανίζει διαρκώς έντονους ρυθμούς ανάπτυξης με τις τιμές να...

έχουν κάθε χρόνο ανοδικές τάσεις. Αυτό όμως που κάνει πλέον ακόμη πιο ελκυστική την επένδυση αυτή είναι το γεγονός ότι η εκτροφή σαλιγκαριών εντάχθηκε στα χρηματοδοτούμενα προγράμματα και προβλέπει ενισχύσεις από 40 έως και 75% για δημιουργία εκτροφείου έκτασης έως 10 στρεμμάτων.

Συγκεκριμένα, η εκτροφή σαλιγκαριών σε ανοιχτό βιολογικό κύκλο αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς και μετά από πολλά χρόνια μελετών και πειραμάτων, έχει πλέον φτάσει στο σημείο να είναι μια ασφαλής και ελεγχόμενη δραστηριότητα, που διαδίδεται συνεχώς και εξασφαλίζει τη συνεχή διάθεση των σαλιγκαριών καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου, χωρίς να περιορίζεται στα σαλιγκάρια που βγαίνουν μετά τη βροχή.

Στην Ελλάδα, μία χώρα που διαθέτει άριστες κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες για την εκτροφή των σαλιγκαριών, ξεκίνησαν ήδη και αναπτύσσονται με ραγδαίους ρυθμούς σαλιγκαροτροφεία ανοιχτού βιολογικού κύκλου, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Διεθνούς Ινστιτούτου και με την καθοδήγηση του αποκλειστικού αντιπροσώπου της, της εταιρείας Fereikos-Helix που εδρεύει στην Κόρινθο. Η πιο γνωστή τεχνική σαλιγκαροτροφίας, αυτή του ολοκληρωμένου βιολογικού κύκλου, είναι διαδεδομένη παγκοσμίως και ονομάζεται «ανοικτού τύπου», σε χέρσο έδαφος. Η μέθοδος αυτή συνίσταται στο να εισάγουμε στις κατάλληλες περιφράξεις σαλιγκάρια που προορίζονται για ζευγάρωμα και αναπαραγωγή.

Φυσικά, στην καλλιέργεια κλειστού τύπου, το σαλιγκάρι είναι λιγότερο εκτεθειμένο στη λεία εντόμων, τρωκτικών και πουλιών αλλά παρουσιάζει μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά την αφομοίωση διοξειδίου του άνθρακα (στο κλειστό δεν υπάρχει κατάλληλος αερισμός) και την ελλιπή δυνατότητα να επωφεληθεί από την υγρασία που είναι απαραίτητη και προέρχεται από το έδαφος.

Ολοι αυτοί οι παράγοντες, σε συνδυασμό με τα υψηλά εργατικά κόστη λόγω της συνεχούς και υποχρεωτικής παρουσίας του ανθρώπου στο εκτροφείο, είχαν ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει κανένα εκτροφείο τέτοιου είδους στην Ιταλία, αλλά αντιθέτως να δημιουργηθούν πάνω από 70.000 στρέμματα ανοιχτού τύπου.

Ανάμεσα σε όλα τα εμπορικά είδη που υπάρχουν στη φύση (περίπου 3.000 είδη και ποικιλίες), το ενδιαφέρον της σαλιγκαροτροφίας επικεντρώνεται μόνο σε ορισμένα είδη και ποικιλίες που χρησιμοποιούνται περισσότερο στο εμπόριο και στη γαστρονομία των δυτικών χωρών.

Το σημαντικότερο και πιο διαδεδομένο είδος είναι το Helix Aspersa, το οποίο προσαρμόζεται σε οποιεσδήποτε κλιματολογικές και εκτροφικές συνθήκες.

Το Helix Aspersa χρησιμοποιείται πολύ στη σαλιγκαροτροφία, λόγω του υψηλού αριθμού αβγών που εναποθέτει ετησίως, συγκριτικά με τα άλλα είδη. Υπολογίζουμε 3-4 εναποθέσεις τον χρόνο, με μέσο όρο 80-85 αβγά ανά φωλιά, που μπορεί να φτάσει και τα 120, σύμφωνα με την περιοχή και τις κλιματολογικές συνθήκες.

ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Η ποιότητα του εδάφους - κλειδί για τη βιωσιμότητα των σαλιγκαριών

H επιλογή της τοποθεσίας, όπου θα κατασκευαστεί το εκτροφείο, καθώς και η ποιότητα του εδάφους είναι σημαντικοί παράγοντες και χρειάζεται να εκτιμηθούν σοβαρά, διότι πρέπει να εγγυηθούν τις σωστές συνθήκες για την έναρξη της δραστηριότητας.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα σαλιγκάρια ζουν σε πολύ στενή επαφή με το περιβάλλον, με τις θερμοκρασίες που επικρατούν, τους ανέμους, τη δροσιά, την υγρασία, τις βροχές, τη φυσική και χημική σύσταση του εδάφους, την παρουσία και τη διαθεσιμότητα του νερού, είναι απαραίτητο το εκτροφείο να πληροί όσο το δυνατό περισσότερο τις κατάλληλες συνθήκες για τη βιωσιμότητα των σαλιγκαριών.

Ενα εκτροφείο, εκτός από τις διάφορες εγκαταστάσεις και περιφράξεις, θα πρέπει να αποτελεί το κατάλληλο περιβάλλον για τα σαλιγκάρια, όσο γίνεται πιο κοντά με το φυσικό τους περιβάλλον, όπου και έχουν συνηθίσει να ζουν.

Σε αντίθεση με το φυσικό τους περιβάλλον, στο εκτροφείο θα πρέπει να απουσιάζουν όλοι τα αίτια θνησιμότητας που εξετάσαμε προηγουμένως.

Για την επιλογή της περιοχής, είναι απαραίτητη η γνώση των στοιχείων της υγρασίας, διότι η ανεπάρκεια νερού αποτελεί πρόβλημα για το σαλιγκάρι.

Από την υγρασία εξαρτάται και η συμπεριφορά του σαλιγκαριού. Στην περίπτωση αραιών βροχοπτώσεων ή πολύ υψηλής θερμοκρασίας, το σαλιγκάρι πέφτει σε νάρκη, δημιουργώντας μια προστατευτική μεμβράνη στο στόμιό του (επίφραγμα), για να αποφύγει την αφυδάτωση.

Επομένως, το τεχνητό πότισμα παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο, διότι χωρίς αυτό η δραστηριότητα του εκτροφείου γίνεται δύσκολη και μπορεί να αποβεί καταστροφική.

Η αναγκαία ποσότητα νερού για τη σωστή διαχείριση του εκτροφείου δεν υποδεικνύεται εύκολα, επειδή κάθε έδαφος παρουσιάζει διαφορετική αφομοίωση και επιφανειακή αποστράγγιση, που συνδέεται με την υψηλή ή χαμηλή παρουσία αργίλου. Παρόλα αυτά, ενδεικτικά αναφέρουμε ότι για να ποτιστεί επαρκώς ένα εκτροφείο, χρειάζεται περίπου 1 κυβικό το στρέμμα ημερησίως, ανάλογα με την περιοχή, το μικροκλίμα κ.τ.λ.

Η ποιότητα του νερού ελέγχεται πραγματοποιώντας μια ανάλυση.

Η θερμοκρασία του νερού δεν παίζει καθοριστικό ρόλο, κυρίως για το είδος Helix Aspersa.

Οι μέθοδοι συγκομιδής
Η συγκομιδή του προϊόντος προς πώληση είναι το τελευταίο στάδιο εργασίας και αντιπροσωπεύει την πρακτική και χρηματική απόδοση του διαρκούς και αγχώδους έργου του εκτροφέα. 

Η κυριότερη ένδειξη που αποδεικνύει πότε ένα σαλιγκάρι είναι έτοιμο για συγκομιδή, είναι όταν αυτό έχει πλέον αποκτήσει την μπορντούρα του κελύφους του. 

Η πιο απλή μέθοδος συγκομιδής που χρησιμοποιείται περισσότερο είναι η χειρωνακτική, που γίνεται απευθείας κάτω από το δίχτυ ή απευθείας από τη βλάστηση. Για να προσελκύσουν τα σαλιγκάρια χρησιμοποιούνται επίσης διάφορα υλικά, όπως χαρτί, ξύλο, κεραμίδια ή πλατύφυλλα. 

Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι το «στέγνωμα» που πραγματοποιείται πριν από την πώληση είναι από τα σημαντικότερα κριτήρια διαχωρισμού ανάμεσα στα σαλιγκάρια που συλλέγονται στη φύση (αυτά πωλούνται χωρίς καμία διεργασία) και στα σαλιγκάρια που προέρχονται από εκτροφεία ολοκληρωμένου βιολογικού κύκλου.

Χρειάζεται σοβαρότητα για να πετύχει η επένδυση
Μιλώντας για τις δυσκολίες εκτροφής σαλιγκαριών η Μαρία Βλάχου αναφέρει ότι η εκτροφή είναι μείξη δυσκολιών και ισορροπιών. «Για τον λόγο αυτό, ο καθένας θα πρέπει να δει τη δουλειά αυτή σοβαρά και επαγγελματικά, όχι ως χόμπι.

Τα εκτροφεία που ξεκινούν ως χόμπι γεννιούνται πιο εύκολα και πεθαίνουν πιο γρήγορα.

Πριν ξεκινήσει κανείς θα πρέπει να γνωρίζει ότι η δουλειά αυτή απαιτεί κόπο, χρόνο, χειρωνακτική εργασία και κεφάλαιο. Επίσης, χρήσιμο είναι να υπάρχει περιθώριο επέκτασης στο χωράφι.

Τα 1-2 στρέμματα που σκέφτονται πολλοί ως δοκιμή είναι απλά δοκιμή και όχι σοβαρή εργασία. Αυτό συνεπάγεται πολλές ώρες εργασίας και πολλά έξοδα».

Οι εργασίες για τη δημιουργία εκτροφείου

Καταρχήν, πραγματοποιείται εδαφολογική, χημική και φυσική ανάλυση του εδάφους από τους έμπειρους αναλυτές του Ινστιτούτου για να επιβεβαιωθεί εάν το έδαφος είναι κατάλληλο και ευνοϊκό για τα σαλιγκάρια.

Τα σαλιγκάρια εκτρέφονται σε επίπεδα αλλά και επικλινή εδάφη. Ο χώρος εκτροφής θα πρέπει να είναι χέρσος και ενιαίος.

Από τη δομή του εδάφους εξαρτάται πόσο νερό θα χρειαστεί και ποιοι σπόροι θα χρησιμοποιηθούν προκειμένου να επιτευχθούν τα καλύτερα διατροφικά αποτελέσματα για τα σαλιγκάρια.

Κατόπιν, θα πρέπει να γίνει ανάλυση νερού σε κάποιο χημείο της εκεί περιοχής.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξασφαλιστεί η παροχή νερού στο εκτροφείο (γεώτρηση, ποτάμι).

Το νερό είναι βασικός παράγοντας και χρειάζεται σημαντική ποσότητα, γι' αυτό και το δίκτυο του Δήμου δεν καλύπτει τις ανάγκες και ανεβάζει πολύ το κοστολόγιο.

Αν κάποιος από τους παραπάνω παράγοντες δεν ισχύει, δεν μπορεί να υλοποιηθεί η επένδυση.

Οι εργασίες που πρέπει να γίνουν για την προετοιμασία του εκτροφείου είναι:

• Eνα βαθύ όργωμα
• Ζιζανιοκτονία
• Μυοκτονία

Η επιφάνεια του εκτροφείου εξαρτάται από το είδος της επένδυσης που επιθυμεί ο κάθε ενδιαφερόμενος να πραγματοποιήσει, από τη διαθέσιμη γη και την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, καθώς επίσης και από το πρόγραμμα παραγωγής.

Φυσικά, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχει μια αξιοσημείωτη παραγωγή με ένα μικρό αγροτεμάχιο. Το σαλιγκάρι, για να είναι παραγωγικό, θα πρέπει να έχει στη διάθεσή του ελεύθερο χώρο, με ποικίλη βλάστηση, ώστε να αναπαραχθεί ανενόχλητο, να εναποθέσει τα αβγά του στο κατάλληλο μέρος, να βοσκήσει όπως προτιμά και τέλος να δημιουργήσει το επίφραγμα.

Τα SOS
Τρόφιμο υψηλής διατροφικής αξίας

Στην αρχαιότητα, το σαλιγκάρι καταναλωνόταν από τους Ελληνες αλλά και τους Ρωμαίους, οι οποίοι ήταν επίσης ένθερμοι εκτροφείς. Ακόμη και τότε, τα σαλιγκάρια θεωρούνταν τροφή πολυτελείας, διότι αν και εκτρέφονταν ή εισάγονταν από την Ισπανία και την Αφρική, καταναλώνονταν αποκλειστικά από τις υψηλές τάξεις, ενώ οι φτωχοί αρκούνταν σε αυτά που μπορούσαν να βρουν ελεύθερα στη φύση. Στο πέρασμα των αιώνων, η κατανάλωση των σαλιγκαριών παρέμεινε χαμηλή, λόγω της περιορισμένης προσφοράς. Εκτός από έδεσμα πολυτελείας, το σαλιγκάρι, όπως και το ψάρι, εντάχθηκε στα τρόφιμα νηστείας και των ειδικών εορτών. Το σαλιγκάρι, το οποίο ανήκει στα γαστερόποδα μαλάκια, είναι τρόφιμο υψηλής θρεπτικής αξίας, εύπεπτο, πλούσιο σε αμινοξέα και ανόργανα άλατα.

Λόγω της χημικής του σύνθεσης θα πρέπει να καταρρίψουμε το στερεότυπο ότι τα σαλιγκάρια είναι δύσπεπτα. Η πιθανή δυσπεψία οφείλεται στην προετοιμασία και στη βαρύτητα των καρυκευμάτων, όχι στο ίδιο το σαλιγκάρι. Το σαλιγκάρι περιέχει πολύ μικρή ποσότητα λίπους, μόλις 1,7%, σε αντίθεση με το βοδινό κρέας, το οποίο περιέχει 15% λίπος και το τυρί παρμεζάνα 25%. Οσον αφορά τις πρωτεΐνες, το σαλιγκάρι περιέχει 12,9% και το αβγό, για παράδειγμα, περιέχει 13%. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα έδεσμα περιεκτικό σε πρωτεΐνες και με χαμηλά λιπαρά. Επιπλέον, το κρέας του περιέχει μεγάλη ποικιλία ανόργανων αλάτων. Τα αμινοξέα, που αποτελούν την πρωτεΐνη του κρέατός του, βρίσκονται σε μεγάλη ποσότητα. Οσον αφορά τη θερμιδική αξία, αρκεί να σκεφτούμε ότι μία μερίδα (περίπου 12 σαλιγκάρια), περιέχει μόλις 80 θερμίδες. Εννοείται ότι δεν έχουν συνυπολογιστεί οι θερμίδες της σάλτσας, των καρυκευμάτων, του βουτύρου, του λαδιού κ.λπ.

Το σαλιγκάρι μπορεί να καταναλωθεί και σε ιδιαίτερες περιπτώσεις, για παράδειγμα στη θεραπεία παθήσεων, όπως η υπερτριγλυκεριδαιμία και η υπερχοληστεριναιμία.

Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι τα σαλιγκάρια μπορούν να αποτελέσουν κατάλληλη τροφή για τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του ανθρώπου.

Πρώτη η Γαλλία στην κατανάλωση σαλιγκαριών

Ως προς την κατανάλωση, η Ιταλία, τα τελευταία 2 χρόνια βρίσκεται στη δεύτερη θέση, πάνω από την Ισπανία και τη Γερμανία, παραμένοντας φυσικά πίσω από τον κολοσσό του τομέα, δηλαδή τη Γαλλία που, στη μαγειρική χρήση του προϊόντος και στην εμπορευματοποίηση του παραμένει σε όλο τον κόσμο η πιο δυνατή χώρα με πάνω από 1.500.000 τόνους επεξεργασμένου προϊόντος, εμπορευματοποιημένο και εξαγώγιμο σε όλο τον κόσμο.

Στην Ελλάδα, παρόλο τον χαμηλό αριθμό κατοίκων, καταγράφηκε η πιο υψηλή κατανάλωση «κατά κεφαλή»: περίπου 40.000 τόνοι το 2005, με κατανάλωση πάνω από 500 γραμμάρια ανά άτομο ετησίως.

Κώστας Νάνος

Εθνος