Προετοιμασία για το χειρότερο δυνατό σενάριο

Πριν από πολλούς μήνες έθεσα ένα ερώτημα ,  

Τι θα λέγατε αν σας έλεγαν οι γραφειοκράτες μας να βγούμε από το ευρώ;  

Δεν ήταν τυχαία αυτή η ερώτηση, καθώς είναι ένα σενάριο στο μυαλό μου για χρόνια τώρα.

Όπως βλέπω τα πράγματα, ο ισολογισμός του Ελληνικού κράτους είναι σαν αυτό της πρώην ΝΑΟΥΚ (νυν ΕΝΚΛΩ). 

Αν δηλαδή το Ελληνικό κράτος ήταν επίχριση, θα είχε κηρύξει πτώχευση τώρα και πολλά χρόνια.

Όμως ακόμα και στην κατάσταση που είμαστε σήμερα, υπάρχει τρόπος να προλάβουμε τα χειρότερα, απλά θα χρειαστεί να κάνουμε πολλά. 
Δυστυχώς όμως, δεν βλέπω κανέναν (όπως λέω χρόνια τώρα) ούτε καν σε θεωρητικό επίπεδο (ποσό μάλιστα σε επίπεδο υλοποίησης) να λέει η να κάνει αυτά που πρέπει να γίνουν. 
Αποτέλεσμα είναι ότι πολύ φοβάμαι ότι θα έρθει η μέρα όπου το χειρότερο οικονομικό σενάριο θα γίνει πραγματικότητα.

Τούτο δεν είναι άλλο από την παύση πληρωμών του Ελληνικό χρέος και η κυριολεκτική πτώχευση της χώρας.

Οι λόγοι που φτάσαμε σε αυτό το σημείο δεν...
είναι τυχαίοι και σίγουρα δεν είναι κανένα μεγάλο μυστικό.
Διαφθορά, αναξιοκρατία, έλλειψη ανταγωνιστικότητας, έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, εμπορικών συναλλαγών, ελλείμματα στον προϋπολογισμό, αναξιοκρατικοί θεσμοί, αναχρονιστικοί νόμοι, ανύπαρκτη δικαιοσύνη, ελλειμματική έως ανύπαρκτη δημοκρατία, προβληματική παιδεία και πάνω από όλα μια αριστερίζουσα νοοτροπία από τα ΜΜΕ και τους πολιτικούς που λέει ότι για τα δεινά της Ελλάδος φταίνε τα ”ξένα κέντρα εξουσίας” και όχι οι Έλληνες.

Για όλα τα δεινά της Ελλάδος φταίνε οι Άγγλοι, Γάλλοι , Πορτογάλοι, Αμερικανοί, Εβραίοι Μασόνες και βέβαια το ευρώ  μας λένε ορισμένοι!

Αλλά αν μην μπλέξουμε με πολιτικές κουβέντες  και ας επικεντρωθούμε στο θέμα.
Κατά την ταπεινή μου άποψη και αν δεν αλλάξει κάτι στο μέλλον, το υπουργείο οικονομικών στο μέλλον  θα αναγκαστεί να σταματήσει τις πληρωμές στα Ελληνικά ομόλογα.
Οι λόγοι για αυτό θα είναι διάφοροι:

• Δεν θα έχει την δυνατότητα να πληρώνει
• Δεν θα μπορεί να βρει άλλα λεφτά για να μετακυλήσει τα δάνεια που λήγουν
• Το κόστος δανεισμού θα ανεβεί πάρα πολύ
• Τα έσοδα θα μειωθούν κατακόρυφα
• Όλα τα παραπάνω
Υπό κανονικές συνθήκες, μια χώρα που δεν μπορεί να πληρώσει το χρέος της απλά τυπώνει χρήμα και πληρώνει τους ομολογιούχους με καινούργια λεφτά που όμως έχουν λιγότερη αξία. Σε αυτή την περίπτωση, η αξία του νομίσματος πέφτει κατακόρυφα και οι ομολογιούχοι χάνουν λεφτά, διότι σε απόλυτα νούμερα μεν πληρώνονται κανονικά, αλλά λόγου της συναλλαγματικής διολίσθησης, στην ουσία χάνουν.
Οι πολίτες από την άλλη θα βιώσουν μια μεγάλη πτώση του βιοτικού επιπέδου. Ο λόγος για αυτό είναι διότι, όλα τα προϊόντα και αγαθά θα ανέβουν σε κόστος και δεν θα μπορούν πλέον να αγοράζουν τα ίδια προϊόντα σε σχέση με πριν την διολίσθηση του νομίσματος. Άρα πέφτει η αγοραστική αξία των καταναλωτών και το βιοτικό τους επίπεδο.
Η Ελλάδα όμως είναι σε μια περίεργη κατάσταση. Διότι σε αντίθεση με άλλες χώρες, έχει ένα σκληρό νόμισμα όπου δεν έχει δυνατότητα να το επηρεάσει. Η νομισματική πολίτικη της χωράς όπως πολύ καλά γνωρίζετε δεν ανήκει στην ΤτΕ, αλλά στην ΕκΤ.
Άρα η Ελλάδα όταν και άμα κάνει παύση πληρωμών, δεν θα μπορεί να τυπώσει χρήμα για να κάνει πληρωμές. Μάλιστα, δεν θα μπορεί να κάνει τίποτα!
Ας εξετάσουμε τώρα πως θα μπορούσε να εξελιχτεί το ενδεχόμενο η Ελλάδα να κάνει παύση πληρωμών
Η Ελληνική πολιτεία θα πρέπει να αποφασίσει αν θα πληρώσει τους ομολογιούχους της η τους πολίτες της. Βλέποντας τις φασαρίες και τον χαμό που έχει γίνει αυτές τις μέρες, δεν θέλει πολύ σκέψη. Η Ελλάδα θα σταματήσει να πληρώνει το χρέος για να μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της απέναντι στους πολίτες της και στην κοινωνία.
Μη πληρώνοντας τους ομολογιούχους, τα λεφτά τότε θα επαρκούν για να μπορεί να πληρώνει συνάξεις, υπαλλήλους και διάφορες δημόσιες δαπάνες. Θα είναι πλέον αρκετά για όλες τις σπατάλες που συνηθίζει να κάνει το Ελληνικό κράτος χωρίς πρόβλημα. Το χρέος όμως;
Το χρέος θα συνεχίσει να υφίσταται και απλά θα μαζεύονται οι τόκοι. Ναι μεν κανείς δεν θα μας δανείζει πλέον, αλλά αυτό δεν θα είναι πρόβλημα, αφού δεν θα χρειαστεί να μετακυλήσουμε το χρέος μας διότι απλά δεν τους πληρώνουμε.
Θα υπάρχουν διεθνή προσφυγές σε δικαστήρια και η Ελλάδα θα είναι η πρώτη είδηση σε όλο τον κόσμο, αλλά αυτό δεν θα έχει καμία σημασία, διότι η Ελληνική πολιτεία ακόμα και αν θα το ήθελε, δεν θα μπορούσε να πληρώσει.
(Πριν ορισμένοι από εσάς μου στείλτε email λέγοντας ότι κάτι τέτοιο δεν θα γίνει, διότι οι ομολογίες έχουν ρήτρες που τονίζουν ότι πρέπει να πληρωθούν σε ευρώ, σας βεβαιώ ότι έχω ψάξει αρκετά το θέμα και δεν μπορεί κάτι τέτοιο να εφαρμοστεί.
Οι ομολογιούχοι θα βγουν 100% χαμένοι από αυτή την υπόθεση άσχετα αν το Ελληνικό κράτος έχει υποσχεθεί να τους πληρώσει πίσω σε ευρώ. Όταν και άμα φτάσει το θέμα σε διεθνή διακανονισμό, να είστε σίγουροι ότι τα δικαστήρια θα είναι με το μέρος της Ελλάδος.)
Στο μεταξύ η ζωή στη χώρα θα συνεχίσει λες και δεν τρέχει τίποτα. Οι περισσότεροι άνθρωποι βλέποντας ότι δεν έχει γίνει τίποτα, απλά θα νομίζουν ότι πραγματικά δεν έχει γίνει τίποτα και καλά κάναμε που σταματήσαμε να πληρώνουμε τους κύριους ομολογιούχους ... ειδικά αφού μας ζητούσαν τόσο μεγάλο τόκο!!!
Φαντάζομαι η ΕΕ και η ΕκΤ θα είναι έξω φρενών με την Ελλάδα και φαντάζομαι ότι πολλοί θα λένε να βγούμε από την νομισματική ένωση
Σε αυτό το σημείο έχω την εντύπωση ότι θα υπάρχουν και κατακραυγές από το εγχώριο μέτωπο, όπου πάρα πολλοί θα φωνάζουν να βγούμε από το ευρώ και να αρχίσουμε να τυπώνουμε δραχμές!
Εδώ όμως υπάρχει άλλο ένα πρόβλημα. Μπορεί το Ελληνικό κράτος να έχει πτωχεύσει, αλλά οι πολίτες λίγο πολύ έχουν αρκετές καταθέσεις. Μάλιστα υπάρχουν πάνω από €200 σε καταθέσεις (αν δεν κάνω λάθος) στις Ελληνικές τράπεζες.
Αν η Ελλάδα αρχίσει να τυπώνει δραχμές και μετατρέψει όλα αυτά τα ευρώ σε δραχμές, τότε οι Έλληνες θα χάσουν μέσα σε μια νύχτα το 50% των αποταμιεύσουν τους και κατά πάσα πιθανότητα άλλο ένα επιπλέον 25% τα επόμενα χρόνια από τον μεγάλο πληθωρισμό. Εν ολίγης, το Ελληνικό κράτος θα έχει καταστρέψει τις αποταμιεύσεις των πολιτών της.
Τι μπορεί να κάνει η Ελληνική κυβέρνηση
Ένα έξυπνο κόλπο είναι να κάνει το εξής. Να αφήσει τα ευρώ όπως είναι στις τράπεζες και απλά να τυπώνει δραχμές για να κάνει πληρωμές. Το δημόσιο χρέος, οι μισθοί και γενικά όλες οι υποχρεώσεις του κράτους θα πληρώνονται σε δραχμές, αλλά οι τράπεζες θα είναι γεμάτες ευρώ.
Αν κάνει κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να επιβραδυνθεί η πτώση του βιοτικού επιπέδου, αλλά μακροπρόθεσμε το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο. Στο μεταξύ  όμως, ο πληθωρισμός θα ήταν πάνω από 30% ετησίως και λίγο πολύ αυτοί που δεν έχουν ευρώ στην τράπεζα θα είχαν μεγάλη μείωση του βιοτικού τους επιπέδου, ενώ οι πλούσιο και εύποροι δεν θα τους άγγιζε η κρίση. Επιπλέον, δεν αποκλείετε μέχρι να φτάναμε σε αυτό το σημείο, οι περισσότερες καταθέσεις να έχουν βγει από τη χώρα και άρα να μην έχει και τόση σημασία.
Σημασία έχει ότι οι περισσότεροι Έλληνες θα πληρώνονται και θα πληρώνουν σε δραχμές και αυτό συνεπάγετε κάθετη πτώση του βιοτικού τους επιπέδου.
Στο μεταξύ όμως, το χρήμα θα αρχίζει να ρέει σαν ποτάμι στην οικονομία και το τυπογραφείο της ΤτΕ (ανεξάρτητη πλέον) θα δούλευε υπερορίες όπως αυτό της Fed!!
Ξαφνικά θα είχαμε λεφτά για συντάξεις, για μισθούς για να λένε οι πολιτικοί το πόσο καλή ιδέα ήταν να βγούμε από το ευρώ, αλλά δεν θα είχαμε αρκετά λεφτά για αμυντικές δαπάνες και γενικά για όλα τα αγαθά και υπηρεσίες που εισάγουμε … δηλαδή τα πάντα!!!
30 χρόνια πίσω
Θυμάμαι πολύ καλά την εποχή στις αρχές του 80. Θυμάμαι ότι για να πάρει μια οικογένεια ένα ζευγάρι παπούτσια, θα έπρεπε να το σκεφτεί. Για να πάρεις μια μεγάλη τηλεόραση, θα έπρεπε να συντονιστεί ο οικογενειακός προϋπολογισμός για τουλάχιστον 6 μήνες. Αυτοκίνητα είχαν λίγοι και ακόμα λιγότεροι πήγαιναν διακοπές τα καλοκαίρια.
Ταξίδια στο εξωτερικό ήταν ανήκουστα και πάνω από όλα ένα Σαββατοκύριακο στη Ζυρίχη ήταν αδιανόητο (ενώ σήμερα οι περισσότεροι μπορούν να τα κάνουν όλα αυτά ακόμα και μέσα σε αυτή την κρίση).
Ναι μεν οι περισσότεροι Έλληνες θα έχουν να αγοράσουν ένα σουβλάκι, αλλά όλα τα εισαγόμενα θα γίνουν και πάλι είδη πολυτελείας.
Θα έχουμε και πάλι περιορισμούς στις συναλλαγματικά εμβάσματα και όλους τους μηχανισμούς εκείνους που δεν θα επιτρέπουν στον πολίτη να αποπειραθεί να επιχρίσει και να ρισκάρει.
Τα ίδια λαμόγια θα συνεχίσουν να λυμαίνονται τα δημόσια οικονομικά και θα συνεχίσουμε να ακούμε τις ίδιες χαζομάρες από τους πολιτικούς μας. Οι ίδιες κλίκες θα συνεχίσουν να υπάρχουν και θα συνεχίσουν να βγάζουν λεφτά με τις μονοπωλιακές αντιλήψεις όπως και σήμερα. Η μόνη διαφορά είναι ότι αντί για ευρώ, τώρα θα κλέβουν σε δραχμές!
Επιπτώσεις στην οικονομία, αγορά και χρηματιστήριο
Τώρα αρχίζουμε τα δύσκολα. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να αποπειραθεί κανείς να προβλέψει την συμπεριφορά της αγοράς. Αρχικά τουλάχιστον, θα επικρατήσει ένα μεγάλο μπάχαλο και μια κάθετη πτώση του ΑΕΠ.
Πολλές εισαγωγικές επιχειρήσεις ξαφνικά δεν θα έχουν το απαραίτητο χρήμα να συνεχίσουν την δραστηριότητα τους. Οι περισσότερες εισαγωγικές εμπορικές επιχειρήσεις μάλλον θα κλείσουν. Ακόμα και αν κάποιος έχει το χρήμα να συνεχίσει να κάνει τις εισαγωγές που έκανε πριν, ο περισσότερος κόσμος δεν θα έχει πλέον το χρήμα να συνεχίσει να ψωνίζει όπως κάνει σήμερα.
Το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα γίνει με τις τράπεζες. Μπορεί το Ελληνικό κράτος να καταφέρει να πληρώσει τις υποχρεώσεις του σε δραχμές, αλλά το ίδιο δεν συμβαίνει στις επιχειρήσεις. Οι τράπεζες είναι δανεισμένες σε ευρώ και θα πρέπει οπωσδήποτε να πληρώσουν σε ευρώ.  Επειδή μάλλον δεν θα μπορούν, υποθέτω ότι οι ομολογιούχοι θα ζητήσουν να ανταλλάξουν τις ομολογίες τους με μετοχές, μηδενίζοντας ουσιαστικά τους σημερινούς μετόχους.
Τα ακίνητα λογικά θα δουν άσχημες μέρες. Λογικά οι υποχρεώσεις των πολιτών στις τράπεζες θα γίνουν δραχμικές, αλλά το πρόβλημα θα είναι ότι το επιτόκιο θα είναι πολύ υψηλό και σχεδόν κανείς δεν θα παίρνει δάνεια πλέον.
Επιπλέον, οι περίστεροι Έλληνες έχουν κυμαινόμενο επιτόκιο και λογικά τα επιτόκια δανεισμού θα πάνε στον ουρανό. Αν κάποιος έχει πρόβλημα να πληρώσει ένα στεγαστικό δάνεια με 7% επιτόκιο, φανταστείτε το πόσο δύσκολο θα είναι να κάνει τις πληρωμές του με επιτόκιο 30%.
Λογικά τα περισσότερα στεγαστικά δάνεια,  αρχικά τουλάχιστον (μέχρι να περάσει αρκετός καιρός) δεν θα μπορούν να πληρωθούν.
Επίσης, φαντάζομαι τι πάρα πολλοί θα θελήσουν να πουλήσουν τα ακίνητα τους για να ξεχρεώσουν τις τράπεζες και άρα θα δούμε περεταίρω μείωση στις τιμές. Μια άλλη κατηγορία πολιτών απλά θα θελήσουν να πουλήσουν διότι δεν θα έχουν λεφτά. Λογικά το πρώτο διάστημα τα ακίνητα θα δεχτούν φοβερές πιέσεις.
Έχοντας πει αυτό όμως, λογικά τα ακίνητα από ένα σημείο και μετά θα πρέπει να πάρουν και πάλι την ανηφόρα και να ανέβουν αναλογικά με τον πληθωρισμό και με το χρήμα που θα τυπώνει η Ελληνική κυβέρνηση.
Λογικά δηλαδή, αν κανείς θέλει να αγοράσει ένα ακίνητο, θα πρέπει να το κάνει τον πρώτο χρόνο που θα επικρατεί μπάχαλο, διότι από τον δεύτερο χρόνο και μετά λογικά οι τιμές θα πάρουν την ανηφόρα. Αλλά ακόμα και αν πάνε πάνω, σε απόλυτες τιμές, γενικά εκτιμώ ότι οι όποιες αυξήσεις στα ακίνητα θα είναι χαμηλότερες από τον τρέχον πληθωρισμό και άρα η αγορά ακινήτων θα έχει αρνητικές αποδώσεις. Εξαίρεση σε αυτό αποτελούν τα εμπορικά ακίνητα που αγοράζονται με βάση τις κεφαλαιακές ροές.
Το χρηματιστήριο λογικά θα πρέπει να ανέβει πάρα πολύ. Οι περισσότερες επιχειρήσεις πλέον είναι πολυεθνικές. Αυτό σημαίνει ότι σε δραχμές, τα κέρδη τους θα ανεβαίνουν συνέχεια διότι η δραχμή θα υποτιμάται συνέχεια και άρα τα κέρδη τους από τις διεθνείς τους δραστηριότητες τους θα ανεβαίνουν συνέχεια. Ακόμα και οι επιχειρήσεις που ασχολούνται αποκλειστικά στον Ελλαδικό χώρο λογικά θα πάνε καλά, διότι όπως είπαμε το κράτος θα τυπώνει συνέχεια λεφτά.
Ένα πρόσφατο παράδειγμα
Το Εκουαδόρ σας εμάς, υιοθέτησε ένα ξένο νόμισμα διότι η πολιτική του ηγεσία (σαν την δικη μας) είναι αποτυχιμενη. Ενώ εμείς υιοθετήσαμε το ευρώ (και πολύ καλά κάναμε), αυτοί ευθέτισαν το δολάριο από το 2000.
Τo πρόβλημα και σε αυτούς είναι ότι δεν άλλαξαν την οικονομία τους και τους θεσμούς τους για να μπορούν να λειτουργούν με ένα δυνατό νόμισμα. Την Παρασκευή λοιπόν το Εκουαδόρ αποφάσισε να μην πληρώσει τον τόκο σε μια σειρά από ομόλογα.

“http://hosted.ap.org/dynamic/stories/L/LT_ECUADOR_DEBT?SITE=AP&SECTION=HOME&TEMPLATE=DEFAULT
QUITO, Ecuador (AP)—President Rafael Correa said Ecuador will seek a major discount in restructuring $3.9 billion in foreign debt that he calls illegitimate.
Correa on Friday announced Ecuador would not pay $30.6 million in interest due on $510 million in debt. Those bonds, which mature in 2012, have plunged to a quarter of their September value as default speculation has swirled.”

Ήδη, η αξία των ομολόγων έχουν χάσει το 75% της αξίας τους και η κυβέρνηση εκεί αποφάσισε να μην πληρώσει τις υποχρεώσεις της και να προσπαθήσει να επαναδιαπραγματευθεί το χρέος της.
Το FT έχει ένα πιο αναλυτικό άρθρο:

“http://www.ft.com/cms/s/0/7170e224-c897-11dd-b86f-000077b07658.html
Alberto Bernal, Head of emerging market macroeconomic Strategy at Bulltick Capital Markets, said the move was a prelude to a decision to exit dollarisation.
”Dollarisation is popular in Ecuador. Yet president Correa does not believe in dollarisation, and he needs further tools to pump the economy, because he will never receive the support of the private sector to generate employment,” Mr Bernal said. ”We think that a 60 per cent to 70 per cent devaluation is likely to take place at some point in the near future, unless oil prices recover fast.”
”The big problem with dollarisation is that if you don’t take it seriously, and you keep a loose fiscal policy as we have seen in the past few years, you have to provide an alternative for an overappreciated and uncompetitive economy,” a former Ecuadorean minister told the FT. ”If we didn’t have the commodities boom we could have very easily seen a collapse of the real sector and the financial sector in Ecuador much earlier.”
Neil Watkins, executive director of Jubilee, an advocate of debt relief for poor nations, said Ecuador had faced “an impossible choice” between defaulting and losing credit or continuing to pay a debt it considered illegitimate at the expense of social spending.”

Η παύση πληρωμών διαβάζουμε, είναι το αρχικό στάδιο εξόδου του Εκουαδόρ από το δολάριο. Επίσης, ίσως χρειαστεί μια υποτίμηση της τάξεως του 60-70% έναντι του δολαρίου στο μέλλον για να κάνει την οικονομία πιο ανταγωνιστική (ανάλογη υποτίμηση εκτιμώ ότι θα αναγκαστούμε να κάνουμε και εμείς αν το σενάριο εξόδου από το ευρώ πραγματοποιηθεί).
Η τελευταία παράγραφος είναι πολύ ενδιαφέρον. Λέει ότι το Εκουαδόρ έπρεπε να αποφασίσει μεταξύ να συνεχίσει τις πληρωμές και να έχει καλή πίστωση, η να σταματήσει τις πληρωμές για να μπορεί να κάνει κοινωνική πολιτική.
Παρόμοιο δίλημμα νομίζω ότι θα αντιμετωπίσει κάποια Ελληνική κυβέρνηση στο μέλλον.
Κατάληξη
Το υποθετικό αυτό σενάριο που έθεσα σήμερα είναι ακόμα υποθετικό, πλην όμως οι πιθανότητες η Ελλάδα να κάνει default είναι αρκετά αυξημένες σε σχέση με πέρσι η και σε σχέση με μερικούς μήνες πριν.
Ελπίζω πραγματικά να κάνω λάθος και να υπερβάλω, αλλά από την άλλη θα πρέπει να τα πω αυτά για να ξέρει ο κάθε ένας τι θα αντιμετωπίσουμε.
Αν τα πράγματα φτάσουν στα άκρα και η Ελλάδα κάνει default, τότε δεν θα υπάρχει κανένας κερδισμένος. Όλοι θα χάσουν και ειδικά  η μεσαία τάξη.
Επενδυτικά νομίζω ότι αρχικά όλοι θα χάσουν και δεν θα υπάρχει κανείς κερδισμένος. Έχοντα πει αυτό όμως, υπάρχουν πολλοί λόγοι για να δούμε μεγάλη ανοδική κούρσα στο χρηματιστήριο μετά το default.
Για τους περισσοτέρους, δεν μπορούν να κάνουν τίποτα και απλά θα πρέπει να δεχτούν την κατάσταση. Αυτοί όμως που χουν μεγάλη ρευστή περιουσία, ο τρόπος να προστατευτείς είναι να βγάλεις τα λεφτά έξω από την Ελλάδα και να τα βάλεις σε μια ξένη τράπεζα. Για τους υπόλοιπους δεν υπάρχει τίποτα που μπορούν να κάνουν.
Ένας απλός τρόπος για να μπορεί κανείς να εκμεταλλευτεί την κατάσταση, που μπορούν να κάνουν οι περισσότεροι, είναι να αγοράσουν ακίνητα λίγο πριν γίνουν όλα αυτά με ένα σταθερό επιτόκιο.
Οι πληρωμές θα είναι σταθερές, αλλά καθώς περνάει ο καιρός η πληρωμή σταθερού επιτοκίου θα γίνεται όλο και μικρότερη σε πραγματικούς αριθμούς και άρα σε μερικά χρόνια θα σου μείνει καθαρό το ακίνητο χάρη στη βοήθεια του πληθωρισμού. Προσοχή όμως, το επιτόκιο πρέπει να είναι σταθερό και όχι κυμαινόμενο. Αυτοί που πήραν κυμαινόμενα θα πάθουν ζημιά σε ένα περιβάλλον μεγάλου πληθωρισμού.
Βέβαια και αυτό δεν είναι σίγουρο διότι δεν ξέρουμε τι θα αποφασίσει για όλα αυτά το κράτος και το πώς θα διαμορφωθεί το καθεστώς πληρωμών κτλ. Επίσης δεν ξέρουμε αν οι τράπεζες μετατρέψουν τα δάνεια σε δραχμές η θα θελήσουν να πληρωθούν σε ευρώ κτλ. Το τι θα γίνει μετά από ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι κάτι που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει και ότι και να λέμε, η αλήθεια είναι ότι όλα τα σενάρια είναι επισφαλή.
Δεν είναι αργά να αλλάξουν τα πράγματα. Θα μπορούσαμε ακόμα και σήμερα να ανατρέψουμε αυτή την κατάσταση. Θα μπορούσαμε να κάνουμε πολλά για να φτιάξουν τα οικονομικά του κράτους, αλλά δυστυχώς δεν βλέπω τίποτα από αυτά που πρέπει να γίνουν να γίνονται. Άρα όπως λέω, αν δεν αλλάξει κάτι, εκτιμώ ότι αργά η γρήγορα να αντιμετωπίσουμε ασφυκτικά δημοσιονομικά προβλήματα που θα μα αναγκάσουν κάποια μελλοντική Ελληνική κυβέρνηση να κάνει  παύση πληρωμών.
Κανείς δεν θα βγει κερδισμένος από ένα τέτοιο σενάριο και θα είναι η πρώτη φορά στην σύγχρονη ιστορία μας όπου η προηγούμενη γενιά είχε υψηλότερο βιοτικό επίπεδο από την επόμενη.
Γιώργος Καισάριος