ΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ: Εκβιάζουν, με... αγωγό τις ΗΠΑ

Τη λογική «ωμού εκβιασμού» διατύπωσε αυτοπροσώπως ο πρόεδρος της Τουρκίας κ. Αμπντουλάχ Γκιουλ κατά την υπογραφή στις 8 Μαΐου στην Πράγα της Διακήρυξης για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Nabucco.

ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ
του Άγγελου Αθανασόπουλου
Εκμεταλλευόμενη την υποστήριξη της Ουάσινγκτον, η οποία εκδηλώνεται με κάθε τρόπο επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα, η Άγκυρα εκβιάζει τους Ευρωπαίους προκειμένου να συναινέσει ώστε να περάσει από το έδαφός της τμήμα του πολυδιαφημισμένου αγωγού φυσικού αερίου Nabucco.
Η εξέλιξη αυτή αποδεικνύει, σύμφωνα με έμπειρους περί τα ενεργειακά διπλωμάτες, ότι η Αθήνα πρέπει να συνεχίσει αταλάντευτη την πολιτική της ενεργειακής συνεργασίας με τη Ρωσία και της κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου South Stream, διότι σε διαφορετική περίπτωση θα μπορούσε να πέσει και εκείνη θύμα τουρκικού εκβιασμού. Άλλωστε, ήδη υπάρχουν προβλήματα στη λειτουργία του αγωγού ITGI (Interconnector Turkey - Greece - Italy), καθώς η Άγκυρα θέλει να μεταπωλεί το αζερικό φυσικό αέριο και όχι να λειτουργεί ως διαμετακομιστικός κόμβος (transit country).
Αυτή τη λογική «ωμού εκβιασμού» διατύπωσε προσφάτως ο πρόεδρος της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιουλ κατά την υπογραφή στις 8 Μαΐου στην Πράγα της Διακήρυξης για την κατασκευή του αγωγού κατά τη Σύνοδο για την Ενέργεια που διοργάνωσε η τσεχική προεδρία της Ε.Ε. Η Διακήρυξη θεωρείται το πρώτο βήμα για την υπογραφή της Συμφωνίας Διακυβερνητικής Συνεργασίας, πιθανότατα στα τέλη Ιουνίου στην τουρκική πρωτεύουσα. Ωστόσο, προειδοποίησε τους «27» ότι αν δεν ανοίξει το διαπραγματευτικό κεφάλαιο της Ενέργειας τότε η Τουρκία ίσως επανεξετάσει τη στάση της.
Κατά ορισμένους, η Σύνοδος της Πράγας απετέλεσε το πρώτο βήμα για την απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Και αυτό καθώς οι Τούρκοι φέρονται να υποχώρησαν στα αιτήματά τους για συλλογή ενός «φόρου» επί του αερίου που θα γέμιζε τον αγωγό και κατακράτηση ποσοστού 15% του διερχόμενου αερίου σε προνομιακές τιμές.
Τα αποτελέσματα της Συνόδου πάντως δεν ήταν τόσο θετικά όσο επιχειρήθηκε να εμφανιστούν. Ο βασικός σκοπός ήταν να εξασφαλιστεί το απαραίτητο φυσικό αέριο για να γεμίσει ο πολυδάπανος Nabucco. Ο αγωγός αυτός είναι το βασικό κομμάτι του παζλ αγωγών που ονομάζεται «Νότιος Διάδρομος» (οι άλλοι δύο αγωγοί είναι ο ΙTGI και ο υποθαλάσσιος White Stream που συνδέει Γεωργία - Ρουμανία μέσω Μαύρης Θάλασσας).
Η Σύνοδος υποβαθμίστηκε, καθώς οι περισσότεροι ηγέτες των «27» επέλεξαν να μην παρευρεθούν, με αποτέλεσμα να καταλήξει σε συνάντηση της «τρόικας» (τσεχική προεδρία, Επιτροπή, Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου) με τους εκπροσώπους Αζερμπαϊτζάν, Γεωργίας, Τουρκίας, Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν, Τουρκμενιστάν και Αιγύπτου. Τη Διακήρυξη για τον Νότιο Διάδρομο υπέγραψαν μόνο η Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν, η Γεωργία και η Αίγυπτος.
Η Γεωργία και η Τουρκία θεωρούνται βασικοί διαμετακομιστικοί κρίκοι για τη μεταφορά των ενεργειακών πόρων της Κασπίας στη Δύση. Ωστόσο, οι τρεις χώρες που διαθέτουν κοιτάσματα που θα γέμιζαν τον Nabucco (Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν, Τουρκμενιστάν) αρνήθηκαν να υπογράψουν τη Διακήρυξη, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες οι δεσμεύσεις των Ευρωπαίων ότι θα παράσχουν την αναγκαία ζήτηση για φυσικό αέριο δεν τους έπεισαν.
Οι εξελίξεις στη Σύνοδο για την Ενέργεια στην Πράγα επηρεάζουν και την Ελλάδα. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες η Αθήνα θα έπρεπε να προβληματιστεί από την προσπάθεια της Ε.Ε. να προσεταιριστεί την Άγκυρα, μετατρέποντάς την σε ενεργειακό πυλώνα. Έμπειροι διπλωμάτες τονίζουν ότι «ο Νότιος Διάδρομος ταυτίζεται με τον Nabucco. Τόσο ο αγωγός ΙTGI όσο και ο White Stream δεν απασχολούν τόσο πολύ τους υποστηρικτές του Nabucco, δηλαδή τις ΗΠΑ. Και αυτό διότι, ειδικά ο TGI, εφόσον λειτουργήσει, θα πάρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν. Κατά σύμπτωση όμως, το αζερικό φυσικό αέριο είναι το μόνο που θεωρείται προς το παρόν σίγουρο για τον... Nabucco. Ακόμη και αυτό πάντως αμφισβητείται, καθώς προς το παρόν το Αζερμπαϊτζάν δεν διαθέτει επαρκή αποθέματα για να καλύψει την εξωτερική ζήτηση».
Παράλληλα, το μεγαλύτερο πρόβλημα με τον συγκεκριμένο αγωγό είναι ότι επιχειρείται να κατασκευαστεί προτού καν βρεθεί το αέριο που θα τον γεμίσει. Το ίδιο άλλωστε συνέβη με τον αγωγό πετρελαίου Μπακού - Τσεϊχάν, τον οποίο επίσης προώθησαν οι Αμερικανοί απλώς και μόνο για να απομονώσουν τη Μόσχα. Αυτή τη φορά, ο στόχος είναι ο ρωσικός αγωγός SouthStream. Ωστόσο οι Αμερικανοί θεωρούν ότι με τον Nabucco θα προσφέρουν και κάτι στις χώρες της Νέας Ευρώπης, αποζημιώνοντάς τις για την αφοσίωσή τους στην Ουάσινγκτον με «γεωπολιτική αναβάθμιση».
Η ελληνική πλευρά προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ του South Stream, ο οποίος θα έχει απόληξη στην Ελλάδα, και των αμερικανικών πιέσεων για τον Nabucco. Στο πρόσφατο Φόρουμ για την Ενέργεια που έγινε στη Σόφια, ο πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλής υποστήριξε ότι η Ελλάδα είναι πρόθυμη να αναλάβει τον ρόλο που της αντιστοιχεί κάνοντας χρήση της γεωστρατηγικής θέσης της. Επέμεινε ιδιαίτερα στη συμφωνία που υπεγράφη από τον υπουργό Ανάπτυξης κ. Κ. Χατζηδάκη και τον Βούλγαρο ομόλογό του για τον αγωγό διπλής ροής φυσικού αερίου. Ο αγωγός αυτός, μήκους 120 χλμ., θα συνδέει την Κομοτηνή με το Ντιμίτροφγκραντ. Με τον τρόπο αυτόν η Αθήνα φαίνεται ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να αξιοποιήσει τον ΙTGI ώστε μέσω δεσμών αγωγών να διοχετεύει αέριο, έστω και σε μικρές ποσότητες, προς χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.
Έμπειροι διπλωμάτες σημειώνουν παράλληλα ότι η Ελλάδα ίσως πρέπει να διεκδικήσει για τον εαυτό της τον Νότιο Διάδρομο, ζητώντας να περάσει ο Nabucco από το έδαφός της. Αν γίνει αυτό, τότε η Τουρκία δεν θα μπορεί με την ίδια ευκολία να εκβιάσει τους Ευρωπαίους. Και αυτό διότι αν αποφασίσει να κόψει την παροχή αερίου στην Ελλάδα θα πληγούν και οι Ευρωπαίοι, άρα θα ενοχληθούν σφόδρα.
Οι ίδιοι διπλωμάτες μάλιστα προχωρούν ακόμη περισσότερο, λέγοντας ότι η Αθήνα θα πρέπει να καταστήσει σαφές στους δυτικούς εταίρους της ότι ο ITGI έχει προτεραιότητα έναντι του Nabucco, βάζοντας ενδεχομένως ακόμη και βέτο στην κατασκευή του.
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ