Για το BBC η Αθήνα είναι το νέο Βερολίνο ή το παλιό Λονδίνο, φτωχή αλλά σέξι

Ανεξάρτητοι καλλιτέχνες, νέα στούντιο, δημιουργικός αναβρασμός και μεγάλες διοργανώσεις βάζουν την Αθήνα στο κέντρο του πολιτισμού και κάποιοι το παρατήρησαν

Τσακωνόμαστε για τη Documenta, τα βάζουμε με τη σύγχρονη τέχνη, χανόμαστε στα φεστιβάλ και τις εκθέσεις και σχεδόν όλοι έχουμε από ένα φίλο που είναι σε εκείνη την ομάδα που κάνει ένα νέο project και πάμε να τους δούμε γιατί είναι ωραίοι κ.ο.κ. 

Το θέμα είναι ότι κάτι δείχνει να κινείται στην «ομορφάσχημη»...
πόλη μας και όσο κι αν δεν προλαβαίνουμε να το αντιληφθούμε, έχει αρχίσει να γίνεται εμφανές στα μάτια των «βαρβάρων». 

Είναι αυτοί που φωτογραφίζουν τις μουτζούρες που λατρεύουμε να μισούμε και κάνουν την Αθήνα κορυφαίο προορισμό για graffiti και street art, αυτοί που γοητεύονται από τις λαϊκές μας, τα πανηγύρια, τα τραπεζάκια στα πεζοδρόμια, τις μουσικές και τις ρακές μας.

Το βλέμμα τους είναι καθαρό, καθόλου κουρασμένο από την αλητεία μιας άνομης και γενικώς εγκαταλελειμμένης πόλης, που αρέσει με τον τρόπο που αρέσει μια γυναίκα με  μυστήριο και περιπετειώδες παρελθόν, που μπορεί να μην είναι η πιο όμορφη, αλλά είναι σέξι. Έτσι χαρακτηρίζει και το δημοσίευμα του BBC την Αθήνα, «φτωχή αλλά σέξι». Αφορμή για το μακροσκελές άρθρο του Alastair Sooke, που αρθρογραφεί, γράφει κριτικές και κάνει ντοκιμαντέρ για την τέχνη και την ιστορία της, ήταν η έκθεση που ετοιμάζει ο βρετανός καλλιτέχνης Michael Landy στη Διπλάρειο Σχολή.

Η έκθεση Breaking News Athens φτάνει στην πρωτεύουσα −μετά το Μόναχο, το Λονδίνο και τη Βασιλεία− και είναι πρωτοποριακή γιατί συλλέγει στοιχεία από τους κατοίκους της πόλης που τροφοδοτούν τον καλλιτέχνη με δικές τους εικόνες, μηνύματα, φωτογραφίες, συνθήματα. Όπως το «Τοίχος προς πώληση με θέα την Ακρόπολη» σε έναν τοίχο της Σχολής, το «Grexit» πάνω από μία πόρτα, και το «ψήφισε Αλή Μπαμπά, έχει μόνο 40 κλέφτες». Για την Ελίνα Κουντούρη, την διευθύντρια του ΝΕΟΝ που ανέθεσε την έκθεση στον Landy και μιλά στο δημοσίευμα, «οι Έλληνες ευτυχώς δεν χάνουν το χιούμορ τους».

Δεν ήταν όμως το χιούμορ μας που έκανε το BBC να ασχοληθεί τόσο με την Αθήνα. Αφού ενημερώνει τους αναγνώστες για την τραγική οικονομική κατάσταση, το προσφυγικό, τη μετανάστευση και τα γνωστά, παραθέτει τα λόγια του Michael Landy που βρίσκει την Αθήνα ανθεκτική και λέει ότι στην έκθεση αντικατοπτρίζονται αυτές οι πνευματικές αντιπαραθέσεις, σε μία σειρά έργων όπου η Ε. Κουντούρη εντοπίζει «πολλή απογοήτευση και αγωνία».

Ελίνα Κουντούρη

Ωστόσο, για τον Landy τα εγκαταλελειμμένα και ρημαγμένα κτίρια είναι αυτά που κάνουν την Αθήνα παραδόξως συναρπαστική. «Με πολλούς τρόπους, η Αθήνα μού θυμίζει το Λονδίνο 30-40 χρόνια πριν» λέει ο καλλιτέχνης ορμώμενος από το πλήθος των έρημων κτιρίων που χρησιμοποιούν οι νέοι καλλιτέχνες για εκθέσεις και στούντιο. «Υπάρχουν πολλά κενά κτίρια και οι καλλιτέχνες αγαπούν τους άδειους βιομηχανικούς χώρους, επειδή προσφέρουν φτηνά κεντρικά στούντιο με πιθανούς εκθεσιακούς χώρους».

Rick Lowe, Πρότζεκτ Πλατεία Βικτωρίας ©Freddie Faulkenberry

Παρατηρεί επίσης ότι στην Αθήνα συναντάς συνέχεια κάποιον γνωστό, του αρέσει που είναι μικρή και αυτή η θορυβώδης της ατμόσφαιρα. Για εκείνον «η Αθήνα είναι το νέο Βερολίνο», μια νέα ζωντανή σκηνή σύγχρονης τέχνης, αντίστοιχη με εκείνη της γερμανικής πρωτεύουσας στα 90s, όταν τα ενοίκια ήταν ακόμα χαμηλά.

Στον βρετανό δημοσιογράφο μίλησε και ο Γιώργος Δρίβας, που εκπροσωπεί την Ελλάδα στη φετινή Μπιενάλε της Βενετίας, που έχοντας ζήσει 10 χρόνια στο Βερολίνο τη δεκαετία του '90 επιβεβαιώνει τον Landy και συμφωνεί ότι «θα μπορούσε κανείς να πει ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει στην Αθήνα μια κίνηση. Όλοι λένε ότι η Αθήνα είναι το νέο Βερολίνο κι επειδή έζησα εκεί για 10 χρόνια, συμφωνώ. Στο Βερολίνο, στη δεκαετία του '90, υπήρξε αυτό το κίνημα μικρών καλλιτεχνικών χώρων, και τώρα στην Αθήνα εμφανίστηκαν πολλοί μικροί χώροι καλλιτεχνών».

Γιώργος Δρίβας

Για τον Δρίβα, η τρομερή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας έχει καταφέρει να προωθήσει την εμφάνιση μιας ακμάζουσας καλλιτεχνικής σκηνής, ενώ ιδιωτικά ιδρύματα όπως ο ΝΕΟΝ, που προσπαθούν να τονώσουν τον σύγχρονο πολιτισμό, δεν εμφανίζονται συχνά. «Δεν υπάρχουν κεφάλαια, δεν υπάρχουν συλλέκτες, τίποτα» εξηγεί ενώ στην κουβέντα παρεμβαίνει ο Ορέστης Ανδρεαδάκης, που φέτος είναι εθνικός επίτροπος στη Μπιενάλε της Βενετίας. «Οι άνθρωποι στην Ελλάδα είναι αρκετά σκεπτικοί για τη σύγχρονη τέχνη» λέει από ένα καφέ με θέα στον Παρθενώνα. «Τέχνη, για πολλούς Έλληνες είναι ακόμα αυτό» λέει δείχνοντας τον βράχο.

Πάντως οι έλληνες καλλιτέχνες παραδέχονται ότι όσο κι αν η Αθήνα απέχει από τον τίτλο της πολιτιστικής πρωτεύουσας, τα φτηνά ενοίκια, ο καλός καιρός και η ζωντάνια της πόλης δίνουν προοπτικές για μία αναγέννηση με ξένους καλλιτέχνες που φτάνουν εδώ για να ανοίξουν το στούντιό τους.

Το κείμενο κλείνει με την απαραίτητη αναφορά στη Documenta και τις αντιφατικές αντιδράσεις που προκάλεσε μεταξύ εξύμνησης και απόρριψης, που ακολουθήθηκαν από υποψίες για καλλιτεχνική αποικιοποίηση της Αθήνας από τους διοργανωτές της έκθεσης − οι ίδιοι κατηγορήθηκαν για εκμετάλλευση των βολικών συνθηκών που δημιούργησε η οικονομική κρίση. Το άρθρο του BBC παραδέχεται ότι όποια θέση κι αν πάρει κανείς, το σίγουρο είναι ότι η Documenta έβαλε την Αθήνα στον παγκόσμιο χάρτη της τέχνης.

Το συμπέρασμα του κειμένου είναι ότι κάτι συμβαίνει εδώ. Δεν υπάρχει αμφιβολία και μάλλον είναι ευκαιρία για την πόλη και όλους μας. Οι Βρετανοί πάντως προτρέπουν να αφήσουμε πίσω τις παρομοιώσεις και εμπνέονται από ένα αθηναϊκό γκράφιτι που έλεγε το εξής απλό: «Η Αθήνα είναι η νέα Αθήνα». Αυτό πρέπει μάλλον να καταλάβουμε και να μην μένουμε απλώς στην περηφάνια για τον καλλιτεχνικό αναβρασμό των τελευταίων ετών, αλλά να τον εκτιμήσουμε, να τον καταλάβουμε, να τον προστατεύσουμε και να τον εξελίξουμε κάνοντας κάτι τελείως δικό μας που ίσως μας βγάλει από τον πάτο που πιάσαμε. 

Δείτε το δημοσίευμα του BBC εδώ.

ΗΡΩ ΠΑΡΤΣΑΚΟΥΛΑΚΗ