Η ώρα του "Σχεδίου Β"

Μία εβδομάδα μετά την περιπετειώδη Σύνοδο Κορυφής των "28” (και τις περιώνυμες διαβεβαιώσεις για διατήρηση του status quo στα σύνορα που διεκδίκησε ο Αλέξης Τσίπρας) και μία εβδομάδα πριν από την Σύνοδο Ε.Ε.-Τουρκίας, που προβάλλει ως καταλυτικό ορόσημο, η διαχείριση της προσφυγικής κρίσης έχει ήδη περάσει εκ των πραγμάτων από το συλλογικά αποφασισμένο "Σχέδιο Α” σε ένα άρρητο "Σχέδιο Β” που κύριο στοιχείο του έχει το κλείσιμο των βόρειων συνόρων της Ελλάδας, καθώς από το βράδυ...
της Πέμπτης δεν έχει περάσει από τη διάβαση της Ειδομένης ούτε ένας πρόσφυγας.

Τόσο ο διεθνής Τύπος όσο και οι τοποθετήσεις Βερολίνου και Βρυξελλών έχουν περάσει στη ρητορική της αντιμετώπισης "ανθρωπιστικής κρίσης” - σε μια μετατόπιση από την πολιτική της "από κοινού απάντησης” πολύ σημαντική.
Παρά τις ηχηρές αντιδράσεις της Αθήνας (διάβημα προς την Αυστρία, ανάκληση για διαβουλεύσεις της Ελληνίδας πρεσβευτού στη Βιέννη, αρνητική απάντηση στο αίτημα της Αυστριακής υπουργού Εσωτερικών να επισκεφθεί την Αθήνα την επόμενη εβδομάδα) οι χώρες της Μεσευρώπης, που με τις μονομερείς ενέργειές τους υπαγορεύουν τον ρυθμό των εξελίξεων κατά μήκος όλου του "βαλκανικού διαδρόμου”, δεν έχουν χάσει την πρωτοβουλία των κινήσεων ούτε στιγμή.

Βερολίνο και Βρυξέλλες ομνύουν στην "ευρωπαϊκή λύση”, που φέρει την σφραγίδα των επιλογών τους, αποδοκιμάζουν (αν και όχι χωρίς "κατανόηση”) τις πρωτοβουλίες σε εθνικό επίπεδο και επιμένουν ότι παραμένει σε ισχύ, τουλάχιστον μέχρι τη Σύνοδο της 7ης Μαρτίου, το "Σχέδιο Α”, που κύρια σκέλη του έχει αφενός τον συμμερισμό των βαρών μέσω του προγράμματος μετεγκατάστασης προσφύγων και αφετέρου την υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης Ε.Ε.-Τουρκίας.

Όμως το πρώτο σκέλος δεν "περπατά”, καθώς, όπως κατήγγειλε ο Γερμανός αντικαγκελάριος Sigmar Gabriel μόνο 5 στα 28 κράτη-μέλη πραγματοποιούν μετεγκαταστάσεις προσφύγων. Όσο για το δεύτερο σκέλος, οι μεν χώρες της Μεσευρώπης το χλευάζουν ανοιχτά (λ.χ. δια στόματος του Ούγγρου πρωθυπουργού Viktor Orban) ως μη ρεαλιστικό, το δε Βερολίνο προσεκτικά επισημαίνει ότι πρόκειται για την κυρίαρχη αυτή τη στιγμή επιλογή, που μένει να διαπιστωθούν μέσα στο αμέσως επόμενο διάστημα οι δυνατότητες ευόδωσής της.

Το εκβιαστικό διαπραγματευτικό στυλ του Tayyip Erdogan, που μέσω διαρροών έγινε γνωστό τοις πάσι, και ο εν πολλοίς "επικοινωνιακός” χαρακτήρας της εμπλοκής του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο σε ρόλο υποστηρικτικής επιτήρησης, δικαιολογούν τους επιφυλακτικούς. Εάν η γερμανική διπλωματία δεν εμπνευσθεί μέχρι τις 7 Μαρτίου ένα "μεγάλο ντιλ”, που να περιλαμβάνει από το μέλλον της ευρωτουρκικής σχέσης μέχρι τα νέα, δυσμενή για την Άγκυρα, δεδομένα που δημιουργεί το ρωσοαμερικανικό σχέδιο κατάπαυσης του πυρός στην Συρία, η υλοποίηση του "Σχεδίου Β” θα έχει καταστεί αυτο-εκπληρούμενη προφητεία.

Η ίδια η Γερμανία βρίσκεται παγιδευμένη στην ανάγκη να διατηρήσει το "ηθικό πλεονέκτημα” που της έδωσε η αρχική τοποθέτηση της Angela Merkel υπέρ μιας πολιτικής "ανοικτών θυρών”, μολονότι η εσωτερική πολιτική δυναμική έχει προ πολλού γείρει την πλάστιγγα και πάλι προς την μεριά της πάση θυσία απώθησης των εισερχομένων.

Οι "αυθαιρετούντες” πάλι της Μεσευρώπης δεν το κρύβουν ότι από τα αντιφατικά μηνύματα που εκπέμπει η Γερμανία επέλεξαν να υλοποιήσουν αυτό που εκτιμούν ως το πραγματικό. Υποστηρίζουν μάλιστα ότι οι ενέργειές τους συντελούν στην επίτευξη της αυθεντικά "ευρωπαϊκής λύσης”.

Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Kurier ο Σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος της Αυστρίας Werner Faymann δήλωσε ότι στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής μετέφερε στον Αλέξη Τσίπρα το μήνυμα ότι αφενός θα έχει την υποστήριξή του "όταν τίθεται θέμα αποφυγής μίας πολιτικής λιτότητας που καταστρέφει την Ελλάδα”, αφετέρου όμως ότι τόσο η Αθήνα όσο και η Κομισιόν θα πρέπει να το πάρουν απόφαση πως δεν γίνεται οι πρόσφυγες να συνεχίσουν να προωθούνται προς Βορράν. Ο ίδιος συμπλήρωσε ότι τα hotspots δεν είναι "γραφεία ταξιδίων”, που καταγράφουν τους εισερχόμενους και τους επιτρέπουν τη συνέχιση του ταξιδιού τους, αλλά είναι ο χώρος από τον οποίο μετεγκαθίστανται οργανωμένα οι δικαιούμενοι διεθνούς προστασίας και επαναπατρίζονται οι υπόλοιποι.

Προφανώς, το κλείσιμο των ελληνικών συνόρων εξυπηρετεί αυτή τη λογική, με τη μετατροπή όλης της Ελλάδας σε ένα μεγάλο hotspot. Άλλωστε, από την άτυπη Σύνοδο του "βαλκανικού διαδρόμου” του περασμένου φθινοπώρου, έχει συμφωνηθεί, παρόντος και του Αλέξη Τσίπρα, ότι "καμία χώρα δεν θα μεταθέτει τα βάρη στη γειτονική”, κοινώς ότι οι ροές δεν θα παραμείνουν ελεύθερες.

H νέα αυτή κατάσταση προκαλεί έντονες αντιδράσεις σε όσους υποψιάζονται ότι θα αποτελέσουν τον προορισμό των εναλλακτικών οδών διακίνησης που αναπόφευκτα θα προκύψουν (π.χ. Ιταλία) και σε όσους φοβούνται τις αποσταθεροποιητικές διαστάσεις που μπορεί να πάρει το "πείραμα” σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση (π.χ. Γερμανία).

Όμως το Βερολίνο έχει την πολυτέλεια της προσαρμογής. Όπως χαρακτηριστικά έγραψε η εφημερίδα Die Welt "η τραγωδία της Ελλάδας μπορεί να είναι ευκαιρία για την Angela Merkel” αφενός γιατί οι ροές όντως θα περιορισθούν και αφετέρου γιατί οι εκκλήσεις για συλλογική δράση (μετεγκαταστάσεις κτλ.) δεν θα αποτελούν απαιτήσεις της ισχυρής Γερμανίας, αλλά κραυγές αγωνίας της ανίσχυρης Ελλάδας.

Περισσότερο αποκαλυπτική, με την ειλικρίνεια που προσφέρει η απόσταση ενός ωκεανού, είναι η Wall Street Journal, σύμφωνα με την οποία η ιδέα της αποκοπής των προσφυγικών ροών στην Ελλάδα, που μέχρι τώρα αποτελούσε ταμπού και προωθούνταν μόνο από λαϊκιστές ηγέτες τύπου Orban, κερδίζει σταδιακά, όλο και περισσότερους Ευρωπαίους ιθύνοντες.

Η "περιχαράκωση” της ελληνικής επικράτειας συντελείται ήδη, σημειώνει η αμερικανική εφημερίδα, προσθέτοντας την κυνική δήλωση μη κατονομαζόμενου Ευρωπαίου αξιωματούχου, σύμφωνα με τον οποίο "η Ελλάδα δεν θα ήταν και το χειρότερο μέρος για να έχουμε μια ανθρωπιστική κρίση για λίγους μήνες” δεδομένης και της περισσότερο φιλικής προς τους πρόσφυγες στάσης του ελληνικού πληθυσμού, σε σύγκριση με αυτόν των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης.

Κατά την Wall Street Journal, το "σφράγισμα” της ελληνικής επικράτειας δεν θα καταστεί ποτέ διακηρυγμένη πολιτική της Ε.Ε., καθώς αντίκειται στις αρχές που αυτή συχνά επικαλείται περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ισότητας των 28 κρατών-μελών. Άλλωστε, ορισμένες κυβερνήσεις παραμένουν ασυμφιλίωτα αντίθετες σε μια τέτοια προοπτική – με τον Βέλγο πρωθυπουργό Louis Michel, λ.χ., να την χαρακτηρίζει "ως μια αποτυχία που θα οδηγήσει σε ολόκληρο ντόμινο αποτυχιών”.

Ωστόσο, συμπληρώνει το δημοσίευμα, όσο πλησιάζει η άνοιξη, οπότε και θα ενταθούν οι προσφυγικές ροές, και όσο δεν αποδίδει το Σχέδιο Δράσης Ε.Ε.-Τουρκίας, τόσο η πολιτική της Αυστρίας θα συναντά σιωπηρή υποστήριξη. 

Η Κομισιόν προετοιμάζει σχέδια έκτακτης ανάγκης για την επερχόμενη ανθρωπιστική κρίση στην Ελλάδα και καταδικάζει δημοσίως τις αποφάσεις της Αυστρίας. 

Όμως αρκετοί αξιωματούχοι της Ε.Ε. κατ’ ιδίαν δηλώνουν ότι μια τέτοια κρίση στην Ελλάδα θα είχε το ευεργετικό αποτέλεσμα να αποτρέψει τους οικονομικούς μετανάστες που έχουν ως προορισμό την Ευρώπη...

Του Κώστα Ράπτη