Κοινωνική γεωργία κόντρα στους μεσάζοντες

Ρεπορτάζ: ΜΑΡIΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟY

H ιδέα άρχισε να επωάζεται στις αρχές της δεκαετίας του ’60, όταν πολίτες από τη Γερµανία και την Ιαπωνία άρχισαν για πρώτη φορά να θέτουν το ζήτηµα της ασφάλειας των τροφίµων εξαιτίας της αστικοποίησης της αγροτικής γης.  

Η ιδέα έγινε πράξη λίγο καιρό µετά, όταν καταναλωτές και αγρότες συνασπίστηκαν για τη δηµιουργία ενός αγροτικού µοντέλου όπου οι καταναλωτές συµµετείχαν στη χρηµατοδότηση των καλλιεργειών και οι αγρότες εξασφάλιζαν την απευθείας διάθεση των προϊόντων τους χωρίς οι τιµές να ανεβαίνουν από τους µεσάζοντες.

Πενήντα χρόνια µετά και ενώ σε πολλές περιοχές στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ η λεγόµενη Κοινωνικά Υποστηριζόµενη Γεωργία (ΚΥΓ) - Community Supported Agriculture CSA - έχει κερδίσει το στοίχηµα, η εναλλακτική µέθοδος διάθεσης των αγροτικών προϊόντων αρχίζει να κάνει τα πρώτα δειλά βήµατα και στη χώρα µας, σε µια εποχή που η ανεργία και η οικονοµική κρίση έχουν χτυπήσει «κόκκινο»...

Η πρωτοβουλία ανήκει στον Οργανισµό Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ∆ΗΩ, ο οποίος έχει ξεκινήσει ενηµερωτικές εκδηλώσεις συµµετέχοντας στο Ευρωπαϊκό Πρόγραµµα «CSA for Europe», που σκοπό έχει τη γνωριµία καλλιεργητών και καταναλωτών µε την Κοινωνικά Υποστηριζόµενη Γεωργία µέσω και επισκέψεων σε αγροκτήµατα που λειτουργούν µε αυτές τις αρχές σε χώρες της Ευρώπης.

Λειτουργία - τιµές

Όπως µας εξήγησε ο Ανδρέας Γεωργακάκης, γεοπόνος, τµήµα Ζωικής Παραγωγής, διεύθυνση προγραµµάτων ∆ΗΩ, η λογική της εναλλακτικής αυτής µεθόδου είναι απλή: «Οι καταναλωτές προπληρώνουν τον παραγωγό για να τους παρέχει µια σταθερή ποσότητα διάφορων γεωργικών προϊόντων κάθε εβδοµάδα. Με αυτόν τον τρόπο ο παραγωγός δεν έχει τα άγχη που έχουν συνήθως οι συµβατικοί γεωργοί. ∆εν θα χρησιµοποιήσει π.χ. αγροχηµικά για να αυξηθεί η παραγωγή του, καθώς έχει

εκ των προτέρων το κεφάλαιο που θα του εξασφαλίσει όχι µόνο την παραγωγή των προϊόντων του, αλλά και την αξιοπρεπή διαβίωση αυτού και της οικογένειάς του, ακόµα και στην περίπτωση που η παραγωγή του καταστραφεί, λόγω π.χ. ακραίων καιρικών φαινοµένων, αφού αυτός έχει προπληρωθεί. Για αυτό τον λόγο εξάλλου τα προϊόντα που παραλαµβάνουν οι καταναλωτές είναι υψηλής ποιότητας (βιολογικά-βιοδυναµικά), των οποίων η παραγωγή είναι σε απόλυτη αρµονία µε το περιβάλλον».

Η πιο σηµαντική παράµετρος της µεθόδου αυτής είναι ότι από τη σχέση καλλιεργητή - καταναλωτή εξαφανίζονται οι µεσάζοντες, οι οποίοι αποτελούν και τη βασική αιτία που τα προϊόντα φτάνουν στα ράφια σε πολλαπλάσιες τιµές από τις πραγµατικές τους. Όπως µας εξήγησε ο Ανδρέας Γεωργακάκης, «στην Κοινωνικά Υποστηριζόµενη Γεωργία οι τιµές των προϊόντων καθορίζονται έπειτα από άµεση συνεννόηση µεταξύ του καταναλωτή και του παραγωγού.

Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν σπάει η εξάρτηση των καταναλωτών και των γεωργών από τα διατροφικά καρτέλ και η παραγωγή των γεωργικών προϊόντων αλλά και η αξία τους καθορίζεται πλέον από τις ανάγκες των µελών της κάθε ΚΥΓ. Για να το κάνω ακόµα πιο απτό, υπάρχουν παραδείγµατα στο εξωτερικό όπου άνεργοι δεν πληρώνουν τα προϊόντα, αλλά τα ανταλλάσσουν µε ώρες εργασίας στο αγρόκτηµα. Καταλαβαίνει κανείς λοιπόν ότι η ΚΥΓ µπορεί να δώσει απαντήσεις και για την ελληνική πραγµατικότητα».

Μοντέλα εφαρµογής

Ένα βασικό χαρακτηριστικό αυτού του κινήµατος είναι η ευελιξία του, αφού δεν υπάρχει ένα µοντέλο εφαρµογής, αλλά η κάθε οµάδα ΚΥΓ προσαρµόζει τη λειτουργία της ανάλογα µε τις τοπικές ανάγκες. «∆εν θα πρέπει να έχουµε την εικόνα ότι αυτό το κίνηµα µπορεί να αναπτυχθεί µόνο στην επαρχία. Για παράδειγµα στη Νέα Υόρκη υπάρχουν πλέον τουλάχιστον εκατό ΚΥΓ, στις οποίες συμμετέχουν τουλάχιστον είκοσι χιλιάδες οικογένειες, με αρκετές ΚΥΓ να υποστηρίζουν δίκτυα απόρων».

Στην καρδιά της φιλοσοφίας αυτού του συστήματος, επισημαίνει ο κ. Γεωργακάκης, βρίσκεται η αμοιβαία εμπιστοσύνη και αλληλεγγύη μεταξύ καταναλωτών και παραγωγών. Γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο το σύστημα που μπορεί να αναπτυχθεί έχει πολλές παραλλαγές. «Στο εξωτερικό, όπου το κίνημα της ΚΥΓ είναι αναπτυγμένο, η δράση των καταναλωτών ποικίλλει από την απλή οικονομική υποστήριξη του γεωργού έως την ενεργό συμμετοχή στις http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=4416586785792926872#editor/target=post;postID=8404903876755195138καθημερινές δουλειές του αγροκτήματος, όπου οι καταναλωτές συναποφασίζουν μαζί με τους αγρότες για το τι πρέπει να γίνει στη φάρμα σε εβδομαδιαίες συνελεύσεις». Διαφορές υπάρχουν ακόμα και στον τρόπο που τα προϊόντα φτάνουν στον καταναλωτή, αφού είτε τα παραλαμβάνουν στο σπίτι τους είτε οι ίδιοι οι καταναλωτές τα μαζεύουν κάθε βδομάδα από τον αγρό, ανάλογα με τη συμφωνία που έχει γίνει.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΗΩ, από τα πιο ενθαρρυντικά παραδείγματα εφαρμογής της ΚΥΓ στην Ευρώπη είναι το πώς έχει εξαπλωθεί στη Γαλλία. 

Εκεί ξεκίνησαν όλα από μια φάρμα στην Προβηγκία το 2001 και μέσα σε μια δεκαετία έχει στηθεί ένα εθνικό δίκτυο που αναπτύσσεται ραγδαία, με χίλιες τουλάχιστον φάρμες και με τον κόσμο πλέον να περιμένει σε λίστες αναμονής για να ενταχθεί σε μια ομάδα! 

Και όπως επισημαίνει ο Ανδρέας Γεωργακάκης, το βασικό είναι να γίνει το πρώτο βήμα, αφού, όπως του είχε αναφέρει ένας αγρότης από την Τουλούζη, ο Pierre Besse, ο οποίος είχε έρθει ως προσκεκλημένος ομιλητής από τη ΔΗΩ σε μια σχετική εκδήλωση στο Ecofestival τον Νοέμβρη που πέρασε, δεν πίστευε ότι η ΚΥΓ μπορούσε να εφαρμοστεί, μέχρι τη στιγμή που έδωσε το πρώτο του καλάθι με προϊόντα.

Ενδιαφέρουσες ιστοσελίδες:

http://www.biodynamics.com/csa.html

http://www.panier-bio-paris.fr/

http://paysans.fr/

http://www.lespaniersduvaldeloire.fr/

Το Ποντίκι