Να γιατί τρελαθήκαμε!

Του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου*  

Το έτος 2012 θα είναι για τους Έλληνες το έτος του ψυχιάτρου ή του ψυχαναλυτή, ανάλογα την περίπτωση. 

Το βέβαιο είναι ότι οι διαταραχές στη σκέψη των περισσοτέρων εκ των συμπατριωτών μας θα παρουσιάσουν μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση, ενώ καταστροφικά πλήγματα θα δεχθεί η αντίληψη της πραγματικότητας, η κοινωνική συνείδηση και η συνειδησιακή σχέση με τον εαυτό μας.  

Από το σοκ που επέφερε η ένταξή μας στο πρόγραμμα της τρόικας, θα περάσουμε ως κοινωνία, μετά τις αλλεπάλληλες χειρουργικές επεμβάσεις με τεχνολογία ΔΝΤ, σε μια μορφή γενικευμένης παράκρουσης, ενώ ως άτομα θα εκδηλώσουμε έντονα στοιχεία παράνοιας...

Ήδη, παρατηρώ δραματική αύξηση των συμπτωμάτων, εξετάζοντας την έκφραση γνώμης μέσω του τύπου και κυρίως μέσω του διαδικτύου. Μια και η πολιτική ηγεσία δεν τόλμησε να εκστομίσει εγκαίρως με εντιμότητα το «δυστυχώς πτωχεύσαμε», θα αναγκαστεί τη νέα χρονιά να παραδεχθεί ότι « δυστυχώς τρελαθήκαμε»! Αυτό και αν είναι δυστυχία! Εδώ να δεις αδιέξοδο! Τώρα θα δεις να γίνονται πραγματικότητα όλα αυτά που με άγχωναν και κατεύθυναν τα δάχτυλα μου στο πληκτρολόγιο τα προηγούμενα χρόνια! Τώρα θα δεις το αποτέλεσμα της αδυναμίας κατανόησης μιας μορφής ερμηνείας που δεν στηρίχθηκε στη βία, αλλά στην βαθύτερη γνώση του πολιτικού φαινομένου και στην αλληλόδραση, αντί να αναπαράγει τα καθεστωτικά αυτονόητα! Τώρα ίσως κάποιοι να καταστούν ικανοί να αντιληφθούν τι εστί αερολογία και ποιοι στην πραγματικότητα αερολογούν. Οι πλέον εκπαιδευμένοι ίσως μάλιστα καταλάβουν ότι η αερολογία προκύπτει αποκλειστικά ως αποτέλεσμα της βίας της ερμηνείας, που δεν πρέπει να συγχέεται με την ιδεολογία, αλλά να συνδέεται με την πολιτική ηγεμονία.

Αερολόγοι είναι όσοι δομούν τα αυτονόητα στην χώρα μας και τούτοι δεν είναι άλλοι από τα στοιχεία του ολοκληρωμένου μηχανισμού της διαπλοκής. Τούτος είναι ο μηχανισμός της τρέλας, της απόλυτης παράνοιας, που για να δομήσει ταυτότητα και να νομιμοποιήσει την αντιλαϊκή εξουσία του, εμφανίζει πρόστυχα και απαξιωτικά τρελούς όσους ενεργά τον αμφισβητούν και κυρίως όσους τον αποδομούν. Αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο. Είναι δυστυχώς πληκτικά επαναλαμβανόμενο στην ιστορία, εκεί όπου το κεφαλαιοκρατικό κράτος χάνει την ικανότητά του να νομιμοποιεί την μορφή ηγεμονίας που το χαρακτηρίζει, μέσω ενός οικονομίστικου λόγου και μιας κοινωνικής θεωρίας ευημερίας.  

Το καθεστώς στην Ελλάδα χάνοντας τα αντικειμενικά, κοινωνικοποιητικά στοιχεία νομιμοποίησής του «πουλάει» πλέον τρέλα σε όλα τα επίπεδα άρθρωσης των εξουσίας, η οποία για να πιάσει τόπο θα πρέπει να δομεί νέα αυτονόητα: νέους μονόδρομους πολιτικής πρακτικής, αισχρολογώντας. Θεωρώντας, δηλαδή, ότι όσοι εμφανίζουν εναλλακτικές προτάσεις βασισμένες σε ερμηνείες διαφορετικές από εκείνες που συνθέτουν την ερμηνευτική βία της διαπλοκής, είναι παλαβιάρηδες ή παλαβοί, γραφικοί ή αερολόγοι, ανάρμοστοι ή επιτήδειοι. 

Και όλα αυτά χωρίς να μπουν στο κόπο συστηματικής κριτικής. Εμ, για να κάνεις συστηματοποιημένη κριτική θα πρέπει να διαθέτεις και επαρκή συστηματική γνώση σε κάποιο γνωστικό αντικείμενο, θα πρέπει να έχεις στη κατοχή σου μεθοδολογικά εργαλεία που να χειρίζεσαι με άνεση, τα οποία όμως αν διέθετες δεν θα σου επέτρεπαν με άνεση να μετέχεις στον μηχανισμό της διαπλοκής που δομεί την συγκεκριμένη μορφή ηγεμονίας στην χώρα μας μέσω μιας ολοκληρωμένης μορφής discursive βίας. 

Κάπως έτσι εξηγείται και η παράλυση μερίδας της διανόησης που πράγματι διαθέτει μεθοδολογική επάρκεια, αλλά δυστυχώς γι’ αυτούς δεν διανοούνται να ασκήσουν κριτική στον μηχανισμό του οποίου αποτελούν γρανάζια. Έτσι η ουσιαστική κριτική με σαφείς οντολογικές και επιστημονικές διαστάσεις παρέμεινε «προνόμιο» όσων κατέχουν γνώση, διαθέτουν πολιτική εμπειρία στην Ελλάδα, αλλά παράλληλα δεν είναι εξαρτήματα του συστήματος διαπλοκής. 

Όλοι οι υπόλοιποι είτε εύχονται ο ΔΟΛ να βρει λύση για την διαιώνιση του συστήματος, είτε αναθεματίζουν γενικώς την αριστερά - που θεωρούν πηγή κάθε στρέβλωσης - ή τον καπιταλισμό. Να γιατί τρελαθήκαμε! Διότι εμφανιζόμαστε ανήμποροι να αντιμετωπίσουμε την υπέρμετρη βία της ερμηνείας της πραγματικότητας που ασκεί το καθεστώς της διαπλοκής, ως ύστατη προσπάθεια για να περισώσει τους βασικούς έστω παράγοντες που το συνθέτουν.

Στο σημείο αυτό αξίζει να δούμε εν συντομία, εμπνεόμενοι από την Piera Aulagnier (γυναίκα του Καστοριάδη), τις τρεις βασικές discursive λειτουργίες της διαπλοκής:

(1) Οι διαπλεκόμενοι, ελέγχοντας το σύστημα παραγωγής πολιτισμού πολιτικής και οικονομίας, συνθέτουν ένα σε μεγάλο βαθμό ομογενοποιημένο λόγο, που αναπαριστά μία μορφή εξουσίας, η οποία υποτίθεται ότι είναι προϊόν κάποιας αναμφισβήτητης γνώσης. Έτσι, καταφέρνουν να αφαιρέσουν απ’ αυτούς που «λυμαίνονται», κάθε δυνατότητα αναγνώρισης της μορφής της βίας την οποία υφίστανται, ενώ μετατρέπουν σε αίσθημα ενοχής το εύλογο δικαίωμα για άμυνα των κατατρεγμένων και αποκλεισμένων Ελλήνων πολιτών.

(2) Οι διαπλεκόμενοι μέσω αυτής της γλώσσας που επέβαλαν την τελευταία τριακονταετία, ορίζουν μία πραγματικότητα που προφασίζεται ότι μπορεί να αντικειμενοποιήσει την εξουσία μίας ελίτ κάνοντάς την ουδέτερο αντικείμενο στο μυαλό του κάθε πολίτη, ενώ στην πραγματικότητα αυτό που κυριαρχεί στην διάνοια του τελευταίου είναι μια παράσταση της σχέσης της ελληνικής ελίτ με τον υπόλοιπο κόσμο. Έτσι τα συγκυριακά συμφέροντα των διαπλεκομένων τείνουν ως πολιτική πρακτική να ταυτίζονται με τα απώτερα συμφέροντα της ευρύτερης κοινωνίας και του έθνους.

(3) Τα δύο παραπάνω προκαλούν στον πολίτη μία μορφή ψύχωσης που δεν είναι τίποτε άλλο παρά η έκφραση άμυνας απέναντι σε μία καταστροφική για την ύπαρξή του πολιτική πρακτική, η οποία όμως σε μεγάλο βαθμό εκλαμβάνεται ως «αυτονόητο», ως συνέπεια μίας περιόδου απόκλίνουσας συμπεριφοράς ολόκληρου του κοινωνικού συνόλου. Έτσι εξηγείται σε μεγάλο βαθμό και η αδράνεια που παρουσιάζεται στα επιμέρους κοινωνικά στρώματα τα οποία πλήττονται από διαδοχικά, απολύτως αυθαίρετα κύματα κρατικής βίας, που ορίζονται και επιχειρούν να νομιμοποιηθούν σε ένα πλαίσιο έκτακτης ανάγκης.

Κάπως έτσι και η τρέλα εμφανίζεται ως ατομικός μηχανισμός αντιμετώπισης της εσωτερίκευσης της βίας των διαπλεκομένων υπό την μορφή καθεστώτος εκτάκτου ανάγκης. Με μια κουβέντα, ο μηχανισμός της τρόικας μέσω του λόγου της διαπλοκής καταλήγει στην ανάπτυξη ενός μηχανισμού παραγωγής παράνοιας στην χώρα. Την τελευταία έχει ανάγκη ο πολίτης για να υπάρξει πλέον στο πλαίσιο μίας πολιτείας όπου η βία της ερμηνείας της πραγματικότητας που βιώνει και που αποτελεί κοινό παραλογισμό, αποκτά ολοένα και πιο χυδαία χαρακτηριστικά. Αυτά μπορείτε να τα διαπιστώσετε μέσω του εκβιαστικού λόγου με τα απανωτά τελεσίγραφα που εκφράζει το καθεστώς της διαπλοκής, ως αντανάκλαση εξωτερικών απειλών προς το σύστημα διακυβέρνησης, που έχουν επιβάλλει οι συνεργαζόμενες ελίτ, οι οποίες σημειολογικά συστεγάζονται σήμερα στην κυβέρνηση Παπαδήμου.

Αν φιλοδοξούμε να την γλυτώσουμε από την τρέλα, ας προσπαθήσουμε να καταλάβουμε σε πρακτικό, καθημερινό επίπεδο, ποια είναι τα στοιχεία της ερμηνευτικής βίας που την παράγουν, αφού πρώτα διακρίνουμε με σαφήνεια τους διαπλεκόμενους παράγοντες και τα συμφέροντά τους. Δεν είναι δύσκολο, αρκεί να εστιάσουμε στις δραματικές αντιφάσεις της τρέχουσας διαπάλης των κυρίαρχων πολιτικών τάξεων και της διαλεκτικής των σκανδάλων τους. Έτσι δεν πρόκειται αυτόματα να τεθούν τα θεμέλια μιας εναλλακτικής ηγεμονίας στην χώρα, αλλά τουλάχιστον θα ξελαφρωθούμε από ενοχικά συναισθήματα και θα απελευθερωθούμε από τις τάσεις παράνοιας που προκαλούν τα αδιέξοδα των «αυτονοήτων».

Σας εύχομαι, διαδικτυακοί φίλοι, Καλή Χρονιά, με λιγότερα συμπλέγματα και μεγαλύτερη διάθεση για αγώνα απαγκίστρωσης από την ερμηνευτική βία των διαπλεκομένων. Είναι κι αυτό μία σοβαρή προσπάθεια ατομικής και κοινωνικής χειραφέτησης, που αποτέλεσε και τον κύριο σκοπό της δικής μου παρέμβασης.

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία. 

Κωνσταντίνος