Όταν το πάθημα… γίνεται μάθημα!

Η Ιστορία είναι ένα παράξενο πράγμα, ασχολείται με το παρελθόν, έχει χρησιμότητα ωστόσο μόνο στο μέλλον. 

Μία επιστήμη που χαρακτηρίζεται ως θεωρητική, αλλά μπορεί κάλλιστα να είναι πρακτική. 

Η χρησιμότητα εξάλλου της ιστορία δεν βρίσκεται, ως επί το πλείστον, στο θεωρητικό σκέλος της, δηλαδή την μεταλαμπάδευση των γεγονότων του παρελθόντος στους μεταγενέστερους, αλλά στην πρακτική εφαρμογή που μπορεί να έχει, μέσα από την εμπειρική διαπίστωση προγενέστερων σφαλμάτων και την αποφυγή τους στο μέλλον. 

Όπως έλεγε και ο...

Γάλλος οικονομολόγος Jean-Baptiste Say

«Οι άνθρωποι όλων των εποχών μοιάζουν. Η ιστορία δεν είναι χρήσιμη επειδή διαβάζει κανείς εκεί το παρελθόν, αλλά επειδή διαβάζει το μέλλον.»
Η μη συνειδητοποίηση μάλιστα της δύναμης της ιστορίας ως επιστήμης με πρακτική εφαρμογή στη ζωή αποτελεί ένα από τα κύρια αίτια της σημερινής κοινωνικοοικονομικής κατάστασης.

Το ότι η ανθρωπότητα ενώ έχει αποκωδικοποιήσει ένα σημαντικό μέρος των λαθών του παρελθόντος που είχαν τραγικές συνέπειες, δεν τα αναγάγει στην σύγχρονη εποχή ώστε να μπορέσει να αποφύγει παρόμοια σφάλματα, έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στα όσα φαινόμενα, όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο, παρατηρούνται σήμερα. 

Φαινόμενα που μόνο με τον οικονομικό τομέα δεν σχετίζονται άμεσα, παρά πολύ περισσότερο με κοινωνικά πλαίσια τα οποία αποτυγχάνουν, καθώς δεν υπάρχει διδαχή από το παρελθόν. Άλλωστε, προς της οικονομικής χρεοκοπίας, προηγείται η κοινωνική.
Είναι ανάγκη να γίνει πλήρως κατανοητό ότι η όχι απλή μελέτη αλλά η χρησιμοποίηση των συμπερασμάτων που εξάγονται από αυτήν, αποτελεί ένα τρόπο να έρθει πιο κοντά μία λύση της δύσκολής εξίσωσης για την έξοδο από την κρίση.
Θα πρέπει να υπάρξει ουσιοποίηση της ιστορίας μέσα από την χρήση της στα σύγχρονα προβλήματα με βάση το εμπειρικό υπόβαθρο που παραδίδει. Φυσικά, δεν προκρίνεται μία λύση «τυφλοσούρτη», δηλαδή επικόλληση παλιότερων καταστάσεων στο τώρα, αλλά μία κριτική αναγωγή προβλημάτων, αιτιών και λύσεων που καταγράφηκαν σε παρόμοιες καταστάσεις στο παρελθόν και πως μπορούν να αξιοποιηθούν σήμερα.
Η κατάσταση που βιώνει ολόκληρος ο κόσμος τη δεδομένη στιγμή αποτελεί έναυσμα για τον καθένα πολίτη του να σκεφτεί τι έφταιξε και έφτασε σε αυτό το σημείο.
Γιατί, η οριστική λύση του προβλήματος θα έρθει μέσα από την συνειδητοποίηση όλων των συνισταμένων του και κυρίως τα διαχρονικά προβλήματα που αντιμετωπίζει και έχουν κύριο ρόλο στο σημερινό αδιέξοδο.
Εξάλλου, το πρόβλημα είναι κυρίως συστημικό, με διευρυμένες παρενέργειες σε όλες τις πτυχές της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας. 

Η μη ορθή αξιοποίηση της ιστορίας, αποτελεί μέρος τόσο του προβλήματος, όσο και (εν δυνάμει) μέρος της λύσης. Όχι το μοναδικό, αλλά ένα κομμάτι που μπορεί να βοηθήσει στην αλλαγή πλεύσης προς μία ορθότερη κατεύθυνση. 

Είναι καιρός, τα παθήματα να αρχίσουν να γίνονται μαθήματα και να σταματήσουμε, όπως έλεγε ο Charles Bukowski, να χαραμίζουμε την ιστορία, σαν μία παρέα μεθυσμένων που ρίχνουν ζάρια, πίσω στις αντρικές τουαλέτες του τοπικού μπαρ.

Αλέξανδρος Πασσίσης
a_passisis@yahoo.gr