Τρίτη 14 Ιανουαρίου 2025

Ο fake εκδημοκρατισμός των social media

Δυο είναι οι κατηγορίες ανθρώπων που με άκρατο ενθουσιασμό υποδέχτηκαν τις αλλαγές της πολιτικής του Facebook, οι οποίες σύμφωνα με τους ίδιους θα προάγουν την ελευθερία του λόγου. 
Η πρώτη κατηγορία αποτελείται από όσους κυκλοφορούν στη χώρα μας κραδαίνοντας το «φιλελευθερόμετρο» με το οποίο ζυγίζουν μέχρι και τις αναπνοές μας, με το «φαινόμενο Μασκ» να αποτελεί γι’ αυτούς το Big Bang του φιλελευθερισμού 
Και η δεύτερη κατηγορία αποτελείται από όσους νυχθημερόν διοχετεύουν τοξικά fake news με ανεξέλεγκτο ρυθμό σε όλα τα συμβατικά μέσα μαζικής ενημέρωσης και τα ψηφιακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Έτσι διαβάζουμε ότι ηττήθηκαν οι πρακτικές του περιορισμού της έκφρασης, ότι μπαίνει ένα τέλος στη λογοκρισία των social media και ότι επιτέλους απελευθερώθηκε ο δημόσιος λόγος. Παράλληλα, ακούμε από τους συνομωσιολόγους και τους τερατολόγους, να θριαμβολογούν διότι πλέον θα είναι ελεύθεροι να εκφράζουν χωρίς φειδώ τις τοξικές τους ψευδολογίες που συνοδεύουν τον αντισυστημικό τους λόγο...

Οι θριαμβολογούντες σχετικά με την απόφαση του Μαρκ Ζούκερμπεργκ θα πρέπει με ψυχραιμία να διαβάσουν τη σχετική δήλωση του εκλεγμένου πρόεδρου Ντόναλντ Τραμπ. Στο κτήμα Μαρ-α-Λάγκο στο Παλμ Μπίτς της Φλόριντα, ο Ντόναλντ Τραμπ ανέφερε ότι η αλλαγή της πολιτικής του Facebook με τον τερματισμό της επαλήθευσης στοιχείων και γεγονότων, γνωστής και ως fact-checking, «ενδεχομένως να ενεργοποιήθηκε» έπειτα από τις προσωπικές απειλές του προ τον ίδιο τον CEO της Facebook, Μαρκ Ζούκερμπεργκ.
Γίνεται φανερό ότι ακόμα ένας δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας, εντάσσεται στο περιβάλλον Τραμπ, για να αποφύγει την πολιτική και επιχειρηματική σύγκρουση μαζί του. Είχε προηγηθεί η προσέγγιση του Τζεφ Μπέζος της Amazon και της Washington Post, προς τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο Τζεφ Μπέζος είχε αναφέρει πρόσφατα ότι η εφημερίδα του πλέον θα απευθύνεται σε «όλη την Αμερική» και όχι μόνο στο υπάρχον αναγνωστικό κοινό, σηματοδοτώντας την αλλαγή πλεύσης της.  
Από πότε όμως το fact checking είναι αντίθετο προς την ελευθερία του λόγου; Τι σχέση έχει η διασταύρωση των στοιχείων και των δεδομένων με τον περιορισμό και την καταπάτηση της ελευθερίας; Με ποια λογική το fact checking βάλει κατά της δημοκρατικότητας των social media και της φιλελεύθερης αντίληψης σχετικά τη λειτουργία τους; Ίσα - ίσα που το fact checking απαιτείται για την αποκάλυψη συμβάντων από σκοπιμότητα, άγνοια, προπαγάνδα, συνειδητά ψεύδη και παραπληροφόρηση.

Είναι άλλο πράγμα η λογοκρισία (moderation) και άλλο η επαλήθευση των στοιχείων (fact-checking). 
H λογοκρισία υπήρχε και θα εξακολουθεί να υπάρχει στο facebook. Αφορά την αντιμετώπιση του προσβλητικού περιεχομένου, τις ρατσιστικές και σεξιστικές αναφορές, τις προσπάθειες παραπλάνησης και εξαπάτησης, την τρομοκρατία και άλλα. Η παράβαση της σχετικής πολιτικής του facebook από την πλευρά των χρηστών, οδηγούσε στο «κατέβασμα» των σχετικών αναρτήσεων. Η διαδικασία προέβλεπε τη δυνατότητα υποβολής ένστασης από την πλευρά των χρηστών και την επαναξιολόγηση της κρίσης των λογοκριτών. Η λογοκρισία παραμένει παρούσα, αν και τροποποιούνται ορισμένα χαρακτηριστικά της, τόσο στις ΗΠΑ όσο και εκτός ΗΠΑ. 
Από την άλλη πλευρά, η επαλήθευση στοιχείων και γεγονότων ελέγχει εάν κάτι είναι αληθές ή όχι. Με σκοπό την αποφυγή της διάδοσης ψευδών ειδήσεων και παραπληροφόρησης. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του debate ανάμεσα στις δυο υποψηφιότητες για τον Λευκό Οίκο, το fact-checking είχε αποδείξει ότι ο Ντόναλντ Τραμπ ψευδόταν, όταν ανέφερε ότι οι μετανάστες αρπάζουν τα ζωάκια συντροφιάς από τα σπίτια των Αμερικανών και τα τρώνε. Κάτι που είχε σημειωθεί από τους οικοδεσπότες του debate.
Επίσης, το fact- checking και πάλι είχε αποδείξει ότι ήταν ψευδή όλα όσα είχε αναφέρει παλαιότερα ο Ντόναλντ Τραμπ, σχετικά και με τον τόπο γέννησης του Μπάρακ Ομπάμα, με σκοπό την απαγόρευση της συμμετοχής του σε προηγούμενες εκλογικές διαδικασίες. Η διαδικασία επαλήθευσης δεν οδηγεί στην αφαίρεση της ανάρτησης, αλλά στην εμφάνιση σχετικής σημείωσης. To fact-checking καταργείται στις ΗΠΑ, ωστόσο παραμένει αδιευκρίνιστο το αν και πότε θα πάψει να εφαρμόζεται και εκτός ΗΠΑ.

Γιατί είναι ιδιαίτερα κρίσιμη η συγκεκριμένη απόφαση της Facebook; 
Διότι ο κόσμος συνεχίζει να απομακρύνεται από τα παραδοσιακά μέσα μαζικής ενημέρωσης, αναζητώντας πληροφόρηση μέσα από εναλλακτικά δίκτυα. Πολύς κόσμος έχει στραφεί για την ενημέρωσή του στο Χ, στο Facebook, στο Instagram, στο Tik-Tok και στο Reddit. Και στα μέσα αυτά, η πληροφορία είναι ελεγχόμενη, η παραπληροφόρηση κάνει πάρτι, οι διαγραφές λογαριασμών αποτελούν καθημερινή πρακτική, η προπαγάνδα κυριαρχεί παντού και τα «παιχνίδια» των αλγόριθμων καθορίζουν τα «πρωτοσέλιδα των ειδήσεων», την προτεραιότητα εμφάνισης των αναρτήσεων, το περιεχόμενο και το σχολιασμό τους.
Τα social media δεν αποτελούν πλέον τον παράδεισο του «εκδημοκρατισμού» της διακίνησης της γνώμης, της γνώσης και της πληροφορίας. Ούτε τον παράδεισο του «αντισυστημισμού». Άλλωστε, «αντισυστημισμός» στα χέρια των πλουσιότερων ανθρώπων του πλανήτη, είναι αστείο και μόνο σαν ιδέα.
Αντιθέτως, τα social media ισχυροποίησαν στον υπερθετικό βαθμό τους δισεκατομμυριούχους των ΗΠΑ και τη δυνατότητά τους να παρεμβαίνουν όχι μόνο στην παγκόσμια επιχειρηματικότητα και οικονομία, αλλά και στην πολιτική. Ο ωκεανός ειδήσεων, η υπερτροφοδότηση από γνώμες και παρεμβάσεις, από fake news και τοξική προπαγάνδα, μαζί με τη διαχείριση των αλγορίθμων που καθορίζει με χειρουργική ακρίβεια το τι βλέπουμε στις οθόνες μας, οδηγούν στη χειραγώγηση της σκέψης, την πλύση εγκεφάλου και την εύκολη εξαγωγή συμπερασμάτων κατά το δοκούν.

Η δήθεν νίκη της ελευθερίας και του εκδημοκρατισμού στα social media λειτουργεί στην ουσία ως ένα εργαλείο προώθησης συνομωσιολογικών σεναρίων και σκοτεινής προπαγάνδας. Απλή πιστοποίηση των ανωτέρω αποτελούν οι πανηγυρισμοί του εγχώριου ρωσόφιλου ακροδεξιού μετώπου, το οποίο εντελώς ανεξέλεγκτο πλέον θα μοιράζει ψηφιακά από επιστολές του Ιησού και φάρμακα για τη φαλάκρα, μέχρι ανιστόρητες θεωρίες του Πούτιν και ψευδολογίες και συκοφαντίες κατά του εγχώριου πολιτικού προσωπικού.
Αρκεί να διαβάσουμε  την τελευταία παράγραφο της ανακοίνωσης του Ντμίτρι Μεντβέντεφ, αντιπροέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, σχετικά με την επίθεση κατά της Δύσης, που είχε αναρτηθεί στον προσωπικό λογαριασμό του στο Τelegram, για να αντιληφθούμε τις επιπτώσεις από τον  δήθεν εκδημοκρατισμό των social media: 
«Φωνάζουν για τη χρήση ψεύτικων ειδήσεων; Ας μετατρέψουμε τη ζωή τους σε έναν τελείως τρελό εφιάλτη στον οποίο δεν θα μπορούν να διακρίνουν την άγρια μυθοπλασία από τις πραγματικότητες της ημέρας, το κολασμένο κακό από τη ρουτίνα της ζωής. Κανένας κανόνας για τον εχθρό!»

Δεν υπάρχουν σχόλια: