Φρανκ Σέτσινγκ: "Οι Γερμανοί είμαστε ένας φοβισμένος λαός" - Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξή του!!!

Σκεπτόμενος Γερμανός. 

Ο 54χρονος σήμερα Φρανκ Σέτσινγκ θεωρείται ο πιο επιτυχημένος συγγραφέας της Γερμανίας στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα. 

Παράλληλα, είναι και πολλά άλλα: έχει διατελέσει ιδιοκτήτης πολύ επιτυχημένης γερμανικής διαφημιστικής εταιρείας, είναι συνθέτης και μουσικός. 

Δεν είναι ακριβώς ένας τυπικός Γερμανός δηλαδή.

Το 2007 έγραψε το «Σμήνος», ένα οικολογικό θρίλερ το οποίο μεταφράστηκε σε περισσότερες από 30 γλώσσες και έγινε παγκόσμιο μπεστ σέλερ, πουλώντας 4 εκατ. αντίτυπα· συνολικά τα βιβλία του έχουν αγγίξει πωλήσεις ύψους δέκα εκατ. αντιτύπων! 

Οπως ήταν αναμενόμενο, τον πλησίασαν όλες οι γερμανικές εταιρείες παραγωγής και όλες οι κινηματογραφικές εταιρείες του Χόλιγουντ για να αποκτήσουν τα δικαιώματα για τη μεταφορά του «Σμήνους» στο σινεμά...

Αλλά εκείνος παραχώρησε τα δικαιώματα στην Ούμα Θέρμαν, καθώς και σε δύο γερμανούς παραγωγούς, διότι «αυτοί μου έδωσαν την αίσθηση ότι θα το σεβαστούν και θα προσπαθήσουν για το καλύτερο».

Το τελευταίο βιβλίο του, το μελλοντολογικό «Limit», το οποίο ασχολείται με το ενεργειακό ζήτημα σε μια πιθανή προβολή του κόσμου μας το έτος 2025, πούλησε στη Γερμανία 500.000 αντίτυπα μέσα σε μόλις έναν μήνα και πρόσφατα κυκλοφόρησε και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Θέλαμε να δούμε τι πιστεύει για τη Γερμανία και την Ελλάδα, τον κόσμο, το παρόν και το μέλλον ένας επιτυχημένος «σκεπτόμενος» σύγχρονος Γερμανός. Και δεν μας απογοήτευσε καθόλου.

-Κύριε Σέτσινγκ, έχετε τόσο πολλά και διαφορετικά ταλέντα και κάνετε τόσο πολλά πράγματα, που αν δεν το ξέρει κάποιος δύσκολα θα υποθέσει ότι είστε Γερμανός. Η εικόνα που έχουμε για τους Γερμανούς είναι ότι συνήθως είναι καλοί σε ένα πράγμα. Ετσι δεν είναι; 

«Μα δεν είμαι Γερμανός! Είμαι από την Κολονία, η οποία χτίστηκε από τους Ρωμαίους πριν από 2.000 χρόνια, και έχει αρκετό ιταλικό, νομίζω, μεσογειακό ταμπεραμέντο. Οποιος κατάγεται από εκεί έχει ελάχιστη σχέση με έναν τυπικό Γερμανό. Κατ’ αρχάς εδώ στην Κολονία, αν πας σε ένα μπαρ μόνος σου, μέσα σε δέκα λεπτά θα έχεις γνωριστεί με κόσμο και θα έχεις πιάσει κουβέντα. Εχετε δίκιο σε αυτό που είπατε: Στη Γερμανία, για πάρα πολλά χρόνια, αν, για παράδειγμα, ήσουν ένας επιτυχημένος συγγραφέας και ξαφνικά αποφάσιζες να ασχοληθείς με τη μουσική, ο κόσμος θα έλεγε: “Τώρα αυτός έχει γίνει τόσο επιτυχημένος συγγραφέας, γιατί δεν είναι ικανοποιημένος και πρέπει να ασχοληθεί και με τη μουσική;”. Αυτό, όμως, έχει αλλάξει πολύ τώρα».

Οι Γερμανοίείναι φοβισμένοι σε σχέση με το μέλλον, επειδή φοβούνται μη χάσουν πράγματα, και αυτό τους κάνει να νομίζουν ότι το μέλλον είναι κάτι “κατασκευασμένο”, το οποίο δεν μπορούν να αλλάξουν και θα έρθει κατά πάνω τους σαν καταστροφή. 

Αυτό κάνει το μέλλον να φαντάζει στα μάτια τους σαν μοίρα. Είναι, όμως, λάθος, γιατί το μόνο πράγμα που αληθινά συμβαίνει είναι το “τώρα”, και το μέλλον στην πραγματικότητα είναι μόνο στο κεφάλι μας. Εχουμε φτάσει πλέον να μην καταλαβαίνουμε για ποιο πράγμα ανησυχούμε. Είμαστε πολύ καλά πληροφορημένοι για το παρόν, αλλά στην ουσία δεν καταλαβαίνουμε τι πραγματικά γίνεται. 

-Για να γράφει κάποιος, όπως εσείς, βιβλία επιστημονικής φαντασίας για το μέλλον δεν πρέπει να έχει μια πολύ καλή και σφαιρική άποψη για το τώρα;

«Νομίζω ναι. Ομως δεν πρέπει να γνωρίζεις μόνο το παρόν, αλλά και αρκετά στοιχεία από το παρελθόν. Αν εξετάσουμε τα πράγματα λίγο αποστασιοποιημένα και δούμε όλο το κάδρο, θα διαπιστώσουμε ότι το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον έχουν μια ευθεία σύνδεση και μια αλληλεξάρτηση».

-Θα συμφωνήσετε ότι όσοι γράφουν βιβλία επιστημονικής φαντασίας έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να περιγράψουν καταστάσεις που ίσως να μη συμβούν ποτέ. Δεν νιώθετε, ωστόσο, ότι κάπου έχετε μια ευθύνη για όσα γράφετε; 

«Ναι. Και δεν συμφωνώ καθόλου με όλους αυτούς τους προφήτες της καταστροφής. Οι λαοί δεν σκέπτονται ότι ο άνθρωπος, από την εμφάνισή του επάνω στον πλανήτη, συνεχώς προοδεύει. Προφανώς, μπορεί να υπάρξουν στο μέλλον διαμάχες και πόλεμοι, αλλά ποτέ στο παρελθόν δεν είχαμε τόσο υψηλό βιοτικό επίπεδο όσο τώρα, και αυτό πρέπει να το δούμε θετικά, όχι με φοβία».

-Εξαιτίας της κρίσης, το μέλλον αυτή την εποχή δεν είναι και πολύ δημοφιλές θέμα. Αφού, όμως, γράφετε τέτοιου τύπου λογοτεχνία, αναγκαστικά θα κάνετε και κάποιες «προφητείες» για το αύριο. 

«Κοιτάξτε, δεν είμαι προφήτης όταν λέω ότι η εποχή του πετρελαίου θα τελειώσει. Το πετρέλαιο θα τελειώσει περίπου στο μέσον του 21ου αιώνα και θα πρέπει να βρούμε εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Αυτό είναι το θέμα που πραγματεύομαι στο “Limit”: ότι σίγουρα θα αναγκαστούμε να δούμε το στοιχείο ήλιο-3, το οποίο υπάρχει σε αφθονία στη Σελήνη, ως εναλλακτική μορφή ενέργειας στο άμεσο μέλλον. Μη γελιέστε, ήδη μεγάλες εταιρείες το ερευνούν πολύ σοβαρά!».

-Το σήμερα δεν θα ήταν η απόλυτη επιστημονική φαντασία για κάποιον συγγραφέα μόλις πριν από 20 χρόνια;

 «Οντως. Ετσι κι αλλιώς η πραγματικότητα είναι πολύ δύσκολη για να τη φανταστεί κάποιος».

-Αυτό που είπατε θυμίζει λίγο Κιούμπρικ. 

«Ισως επειδή λατρεύω τον Κιούμπρικ και κυρίως το “2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος”».

-Οποιος, όμως, γράφει για το αύριο δεν οφείλει να είναι σκληρός με το σήμερα;

«Απολύτως. Πρέπει να είσαι σκληρός, αλλά δίκαιος».

-Ωραία. Θέλουμε να γίνετε σκληρός, αλλά δίκαιος, με τους Γερμανούς τού σήμερα…

«Κοιτάξτε. Οι Γερμανοί είμαστε ένας φοβισμένος λαός. Αυτό είναι κάτι που ίσως δεν το καταλαβαίνει ο υπόλοιπος κόσμος. Αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν τα χάσαμε όλα και δεν μας είχε απομείνει πλέον τίποτε άλλο να χάσουμε, ριχτήκαμε με θάρρος προς το μέλλον και έτσι κατακτήσαμε πάρα πολλά. Βλέπετε, το μόνο που μπορούσαμε – και έπρεπε – να κάνουμε ως λαός ήταν να έχουμε θάρρος και να είμαστε δημιουργικοί. Κάποια στιγμή, όμως, αργότερα, όταν νιώσαμε ότι έχουμε κατακτήσει σχεδόν τα πάντα, άρχισε να κυριαρχεί μέσα μας ο φόβος μήπως τα χάσουμε. Και από τότε αρχίσαμε να γινόμαστε και πάλι ένας φοβισμένος λαός».

-Πότε πιστεύετε ότι άρχισε να συμβαίνει αυτή η αλλαγή; 

«Στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Τότε αρχίσαμε να φοβόμαστε ξανά και να μην ατενίζουμε το μέλλον μας με περισσότερο θάρρος και αισιοδοξία».

-Εννοείτε ότι αρχίσατε να φοβάστε έναν «εχθρό», ο οποίος βρίσκεται γενικώς εκτός συνόρων.

 «Ναι. Και ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που έχουν γίνει στην ανθρώπινη Ιστορία είναι αυτή η επικράτηση της αντίληψης ότι “πρέπει να φοβόμαστε το μέλλον”. Οι άνθρωποι είχαν πάντα την τάση να πιστεύουν ότι το μέλλον είναι μια φοβερή και τρομερή συνωμοσία από τους διάφορους δυνατούς του κόσμου. Αλλοι πίστευαν ότι κινδυνεύουμε από τους εξωγήινους, άλλοι από την πολλή τεχνολογία και, γενικά, εκφραζόταν ένας φόβος για το μέλλον».

-Εσείς ως λαός, όμως, μάλλον δεν φοβάστε τους εξωγήινους.

 «Οχι, φοβόμαστε ότι κάποιοι κανονικοί άνθρωποι θα μας πάρουν αυτά που έχουμε κατακτήσει με τόσο κόπο. Αυτό πρέπει να σταματήσει και να αρχίσουμε να γινόμαστε πιο εξωστρεφείς και να ανοιχτούμε στον υπόλοιπο κόσμο. Οι Γερμανοί είναι φοβισμένοι σε σχέση με το μέλλον, επειδή φοβούνται μη χάσουν πράγματα, και αυτό τους κάνει να νομίζουν ότι το μέλλον είναι κάτι “κατασκευασμένο”, το οποίο δεν μπορούν να αλλάξουν και θα έρθει κατά πάνω τους σαν καταστροφή. Αυτό κάνει το μέλλον να φαντάζει στα μάτια τους σαν μοίρα. Είναι, όμως, λάθος, γιατί το μόνο πράγμα που αληθινά συμβαίνει είναι το “τώρα”, και το μέλλον στην πραγματικότητα είναι μόνο στο κεφάλι μας. Εχουμε φτάσει πλέον να μην καταλαβαίνουμε για ποιο πράγμα ανησυχούμε. Είμαστε πολύ καλά πληροφορημένοι για το παρόν, αλλά στην ουσία δεν καταλαβαίνουμε τι πραγματικά γίνεται».

-Το αύριο στην πραγματικότητα είναι μια φήμη. Είναι μια υποθετική ιστορία την οποία ο καθένας φαντάζεται όπως θέλει. 

«Η μόνη πρόγνωση για το μέλλον που επαληθεύεται πάντα είναι ότι ποτέ δεν προκύπτει όπως το περιμένεις».

-Και χρειάζεται να προηγηθούν πολλά «τώρα» ώσπου να φτάσει το αύριο…

«Ακριβώς! Γι’ αυτό πρέπει να ασχοληθούμε με το να καλυτερέψουμε το τώρα, και μετά το επόμενο τώρα, και μετά το επόμενο, ώστε να έρθει το καλύτερο αύριο. Πρέπει να σκεφτούμε και να πράξουμε θετικά και δημιουργικά πράγματα σήμερα, για να έχουμε θετικά αποτελέσματα στο μέλλον. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει;».

-Εσείς, όμως, προέρχεστε από μια χώρα όπου οι άνθρωποι κατεξοχήν δεν ζουν καθόλου το σήμερα προκειμένου να εξασφαλίσουν ένα καλό αύριο. Βέβαια, και εμείς οι Ελληνες, από την άλλη, ζούμε μόνο το σήμερα χωρίς να πολυσκεφτόμαστε το αύριο. 

«Είμαστε κάτι σαν τα δύο άκρα. Και επειδή δεν μπορούμε να έχουμε το μέλλον απτά και πρακτικά στα χέρια μας, πρέπει να δημιουργήσουμε το σήμερα. Είναι αλήθεια, όμως, ότι και εσείς οι Ελληνες μάθατε να ζείτε με έναν τρόπο που ήταν πάνω από τις δυνατότητές σας και τώρα μάλλον χρειάζεται πολλή προσπάθεια για να φέρετε τα πράγματα σε μια ισορροπία».

-Μπορείτε να μας πείτε και ποιο είναι το μεγάλο μειονέκτημα του σύγχρονου Γερμανού; Ποιος είναι, ας πούμε, ο δαίμονάς του; 

«Κοιτάξτε. Είναι λίγο παράξενο, αλλά αυτό που είναι αρχικά το πλεονέκτημά μας καταλήγει στο τέλος να γίνεται το μεγάλο μας μειονέκτημα. Και θα σας εξηγήσω τι εννοώ. Θα πρέπει να ξέρετε ότι ο γερμανικός λαός είναι πιθανόν ο πιο ενημερωμένος για οτιδήποτε συμβαίνει στον πλανήτη. Δεν υπάρχει καμία υπερβολή σε αυτό που λέω. Ο μέσος Γερμανός γνωρίζει με εξαιρετική λεπτομέρεια τι συμβαίνει σε όλον τον υπόλοιπο πλανήτη. Ολες αυτές τις πληροφορίες, όμως, δεν μπορεί τελικά να τις συνθέσει και να φτιάξει μια συνολική εικόνα, και έτσι όλη αυτή η πληροφορία καταλήγει να γίνεται το μειονέκτημά του. Είναι σαν να έχεις όλα τα κομμάτια ενός παζλ, αλλά να μην μπορείς να το συνθέσεις».

Η Ανγκελα Μέρκελ πιστεύετε ότι σας βοηθάει να φτιάξετε αυτό το παζλ ή ότι σας μπερδεύει ακόμη περισσότερο; 

«Η Μέρκελ θα μπορούσε να ήταν μια υπέροχη υπουργός Εξωτερικών. Ακόμη δεν έχω καταλάβει και δεν είμαι σίγουρος αν είναι μια καλή καγκελάριος. Ολοι εδώ στη Γερμανία νιώθουμε ότι μας εκπροσωπεί πολύ καλά στις Βρυξέλλες και στον υπόλοιπο κόσμο, αλλά αυτό συνιστά, όπως προανέφερα, μια πολύ καλή υπουργό Εξωτερικών και όχι απαραίτητα μια πολύ καλή καγκελάριο. Προς το παρόν, η Μέρκελ κάνει πολλή δουλειά με τον Σαρκοζί στις Βρυξέλλες, και αυτό ίσως δίνει στους Γερμανούς την εντύπωση ότι έχει κάποια λύση, αλλά δεν είμαι καθόλου βέβαιος για αυτό. Νομίζω ότι η Μέρκελ δεν έχει κάποιο σχέδιο. Μπορεί να δίνει αυτή την εντύπωση, αλλά μάλλον δεν έχει».

-Και μάλλον νιώθετε ότι δεν έχετε ξαναβρεθεί σε τέτοια κατάσταση ως λαός; 

«Η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε βρεθεί ξανά σε τέτοια κατάσταση. Και τελικά έχουμε καταλήξει να πιστεύουμε ότι δεν είμαστε πραγματικά ασφαλείς, αλλά είμαστε τουλάχιστον, προς το παρόν, ασφαλέστεροι από άλλα έθνη. Το μεγάλο πρόβλημα είναι πως όταν νιώθεις ανασφάλεια δεν μπορείς να τολμήσεις και είσαι προσεκτικός σε σχέση με το παρόν. Ομως εμείς οι Γερμανοί πρέπει να τολμήσουμε πολύ. Να ξαναγίνουμε τολμηροί».

-Εδώ, λοιπόν, δεν μπαίνει η ευθύνη όλων των ανθρώπων, και των Γερμανών ίσως περισσότερο; Αφού το μέλλον δεν υπάρχει ακόμη, οι άνθρωποι έχουν τη μεγάλη ευθύνη να προσπαθήσουν να το δημιουργήσουν, αντί να το κοιτάζουν με απάθεια ή εντελώς μουδιασμένοι και ανήμποροι. 

«Το μέλλον στο οποίο θέλεις να ζήσεις εσύ και οι δικοί σου άνθρωποι πρέπει πρώτα να το φανταστείς και, αφού το φανταστείς, πρέπει να αρχίσεις να δρας σήμερα για αυτό. Ακόμη και αν βλέπεις μπροστά σου ένα μέλλον που δεν σου αρέσει, πρέπει να ξεκινήσεις να κάνεις κάτι για αυτό τώρα. Και έχετε δίκιο ότι οι ισχυροί λαοί τού σήμερα ίσως έχουν πιο μεγάλη ευθύνη. Πιστεύω ότι πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και να δούμε τις αλλαγές που συμβαίνουν στον κόσμο όχι σαν επερχόμενες καταστροφές για εμάς, αλλά ως κάτι που θα οδηγήσει σε κάτι καινούργιο, κάτι ενδιαφέρον».

-Ναι, αλλά εμείς βασικά σκεφτόμαστε τα προβλήματα και μένουμε σε αυτά. 

«Αυτό πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να μάθουμε να σκεφτόμαστε όχι τόσο τα προβλήματά μας, αλλά κυρίως τις λύσεις τους. Μόνο αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει θετικά ό,τι κάνουμε. Με αυτή την έννοια, η θετική σκέψη είναι εντελώς αναγκαία. Πιστεύω ότι κατά το ήμισυ η αρνητική εικόνα που έχουμε για το μέλλον είναι μέσα στο κεφάλι μας. Το άλλο μισό έγκειται στο ότι δεν ξεκινάμε να λύσουμε τα προβλήματά μας».

-Μια και μιλάμε για καταστροφές, και για να είμαστε δίκαιοι, οι Γερμανοί ήταν οι πρωταθλητές της καταστροφής στον 20ό αιώνα.

 «Ναι, αλλά, αν θέλουμε να είμαστε εντελώς δίκαιοι, αυτό ισχύει για το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Στο δεύτερο μισό οι Γερμανοί έβγαλαν από μέσα τους μια απίστευτη δημιουργικότητα από την οποία επωφελήθηκαν και οι υπόλοιποι λαοί του κόσμου. Και μάλιστα, αν το δει κάποιος σφαιρικά, θα καταλάβει ότι μέσα στους ίδιους ανθρώπους ενυπάρχουν οι εντελώς αντίθετες δυνάμεις».

-Δεν υπάρχει κάτι στη γερμανική Ιστορία που θα θέλατε να διαγράψετε αν είχατε τη δυνατότητα; 

«Αυτό που θα ήθελε να διαγράψει κάθε Γερμανός είναι ο Χίτλερ, επειδή ήταν ο μεγαλύτερος μαλάκας που είχαμε στην Ιστορία της Γερμανίας. Από την άλλη, όμως, το σωστό είναι να αντιμετωπίσεις αυτό που έχει συμβεί και όχι να κάνεις ότι δεν το βλέπεις».

-Mιλάτε τόσο πολύ για το τώρα σε σχέση με το αύριο. Γι’ αυτό στο τελευταίο βιβλίο σας γράφετε για το ιδιαίτερα κοντινό 2025; 

«Ο κόσμος πιστεύει ότι για να έχει νόημα να γράφει κάποιος βιβλία σχετικά με το μέλλον πρέπει να γράφει για εποχές πολύ μακρινές. Δεν είναι έτσι όμως. Εγώ στο “Limit” έγραψα για το κοντινό μας μέλλον επειδή κατά τη γνώμη μου υπάρχει ένας πολύ ορατός κίνδυνος. Ο κίνδυνος της διαίρεσης των ανθρώπων. Θα υπάρξει μια κοινωνική διαίρεση των ανθρώπων σε πολύ πιο έντονο βαθμό από ό,τι τώρα. Θα υπάρξει το μικρό κομμάτι των πολύ πλούσιων που θα τα έχουν όλα, και το μεγάλο κομμάτι των φτωχών οι οποίοι θα υποφέρουν. Πιστεύω, όμως, ότι σε αυτή την κατάσταση υπάρχει ελπίδα, γι’ αυτό και στο βιβλίο βάζω τους Κινέζους να μην είναι πλέον υπηρέτες, αλλά δημιουργικά μυαλά και μια θετική δύναμη που θα βοηθήσει την ανθρωπότητα να ανακαλύψει νέες μορφές ενέργειας στο φεγγάρι, τις οποίες θα χρησιμοποιήσει για να εξισορροπήσει τα πράγματα εδώ».

-Ναι, αλλά ακόμη στη Γερμανία η κυβέρνηση συζητάει την πυρηνική ενέργεια για το μέλλον. Εγιναν και διαδηλώσεις για αυτό το θέμα.

 «Και η πυρηνική ενέργεια είναι μια εντελώς ξεπερασμένη μορφή ενέργειας. Είναι μεγάλη γελοιότητα να μιλάς για το μέλλον και να αναφέρεσαι ακόμη στην πυρηνική ενέργεια. Πρέπει να ξοδέψουμε πολύ περισσότερα χρήματα και σκέψη για τις εναλλακτικές μορφές τεχνολογίας. Ολα τα άλλα είναι πλέον αστεία».

-Ακούγεται λίγο απλοϊκό, αλλά θα θέλαμε να ξέρουμε ποιος είναι ο χειρότερος φόβος σας για το μέλλον και ποια η μεγαλύτερη ελπίδα σας. 

«Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι ότι καθώς αυξάνονται οι άνθρωποι επάνω στον πλανήτη όλο και περισσότεροι θα είναι οι απόλυτα φτωχοί. Ακόμη και τώρα, 2 δισ. άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και το πρόβλημα γίνεται όλο και χειρότερο. Χρειαζόμαστε μια εντελώς καινούργια ιδέα και προσέγγιση της παγκοσμιοποίησης, αλλά αυτό σημαίνει ότι και οι κυβερνήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο θα πρέπει να είναι άλλες. Τα οικουμενικά προβλήματα νομίζω ότι χρειάζονται κυβερνήσεις που να συνεργάζονται. Από την άλλη, αν κοιτάξουμε πίσω στην ανθρώπινη Ιστορία, θα δούμε ότι κάθε μεγάλο πρόβλημα που προέκυπτε τελικά έβρισκε τη λύση του. Και αυτή είναι η μεγαλύτερη ελπίδα μου».

-Κάπως έτσι νιώθουμε και εμείς οι Ελληνες, ότι δεν μπορεί, θα λυθεί το πρόβλημά μας, όπως λύθηκαν και όλα τα άλλα στο παρελθόν. 

«Αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα είναι σίγουρα ένα φαινόμενο, αλλά δεν είναι μια κατάσταση χωρίς ελπίδα. Αυτό που πρέπει να καταλάβετε είναι ότι εσείς οι ίδιοι, οι πολίτες, είστε οι πολιτικοί. Παντού στον κόσμο οι πολίτες είναι οι πολιτικοί και είναι λάθος να στρέφονται συνεχώς αλλού για τη λύση. Σίγουρα τα πράγματα θα πάνε προς το καλύτερο, όπως βέβαια είναι σίγουρο το ότι σε αυτή την πορεία θα υπάρξουν και θύματα. Ετσι συμβαίνει παντού και πάντα. Αυτό, όμως, που επίσης συμβαίνει είναι ότι τα πράγματα πάντα βελτιώνονται. Οταν είσαι με την πλάτη στον τοίχο, υπάρχει μόνο ένας τρόπος να κινηθείς, και αυτός είναι προς τα εμπρός. Οταν έχεις χάσει τα πάντα, το μόνο που σου απομένει να κάνεις είναι να κερδίσεις».

-Υπάρχουν πολλοί Γερμανοί που σκέπτονται όπως εσείς;

 «Οχι τόσο πολλοί. Μερικοί, όμως, ειδικά αυτοί που είναι σε μεγάλες εταιρείες, έχουν πιο ανοιχτή σκέψη και όραμα πολύ μεγαλύτερο από τους πολιτικούς».

-Οπως και να έχει, όμως, είναι εντυπωσιακό όλα αυτά να τα λέει ένας Γερμανός.

«Ενας Γερμανός από την Κολονία όμως!».

-Πιστεύετε ότι η γερμανική σκέψη, όπως και η ελληνική, χρειάζεται μεταρρύθμιση ή αλλαγή; 

«Αλλαγή! Δεν πρέπει να σκεπτόμαστε πώς θα φέρουμε ξανά πίσω το ένδοξο παρελθόν ούτε πώς θα ζούμε με αυτό. Πρέπει να σκεπτόμαστε πώς θα φτιάξουμε ένα καινούργιο, καλό μέλλον. Για μένα το θέμα είναι πώς θα μπορέσουμε να προσαρμοστούμε στο μέλλον και οι Γερμανοί πρέπει να αλλάξουμε τη νοοτροπία μας και να γίνουμε πιο δημιουργικοί. Νομίζω ότι και εσείς οι Ελληνες πρέπει να αλλάξετε τη νοοτροπία σας. Πρέπει να την αλλάξετε αρκετά, διότι όλα αυτά τα χρόνια ζούσατε σε ένα υπέροχο όνειρο και τώρα πρέπει να ξυπνήσετε».

* Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο BHMagazino στις 31 Δεκεμβρίου 2011.

by Αντικλείδι , http://antikleidi.wordpress.com