Το γεωπολιτικό θρίλερ

Η Ρωσία, συμμαχώντας επίσημα με το Ιράν και την Κίνα, σχεδιάζει να αμφισβητήσει τον κυριαρχικό ρόλο των Η.Π.Α. στη Μέση Ανατολή – γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει στη διατάραξη της υφιστάμενης τάξης πραγμάτων (Status Quo).  

Όπως φαίνεται ο αντιπερισπασμός της Ρωσίας, η μεταφορά της αντιπαράθεσης της δηλαδή με τις Η.Π.Α. από την Ουκρανία στη Μέση Ανατολή, ήταν...

επιτυχημένος – γεγονός που σημαίνει ότι, η υπερδύναμη κινδυνεύει να υποστεί μία πολύ επώδυνη ήττα, επί πλέον στην απώλεια της εικόνας της (image).

Ειδικότερα ο Ρώσος πρόεδρος, εκμεταλλευόμενος την αδυναμία των Η.Π.Α. να νικήσουν την IS, σχημάτισε αθόρυβα, αλλά με πολύ μεγάλη ταχύτητα και συνέπεια, μία καινούργια συμμαχία με το Ιράν και την Κίνα, όσον αφορά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή – υπερασπίζοντας τα συμφέροντα των τριών παραπάνω δυνάμεων, εναντίον των αμερικανικών.

Αυτό τουλάχιστον συμπεραίνεται από το κείμενο ρωσικής εφημερίδας (Prawda), σύμφωνα με το οποίο η Κίνα έδωσε τη συγκατάθεση της, όσον αφορά τη στήριξη της Ρωσίας στη Συρία – στέλνοντας ήδη ένα πολεμικό πλοίο στη Μεσόγειο. Το Ιράν δήλωσε επίσης τη στήριξη του – γεγονός που σημαίνει πως η παγκόσμια τάξη πραγμάτων θα μπορούσε να αλλάξει με ραγδαίο ρυθμό μέσα στα επόμενα χρόνια, όπως άλλωστε έχω προβλέψει σε προηγούμενο άρθρο μου (Το σιδηρούν τρίγωνο).

Περαιτέρω η Ρωσία, ξεκινώντας τον πόλεμο εναντίον της IS με την ίδρυση ενός μυστικού κέντρου πληροφοριών στη Βαγδάτη, κατάφερε να πάρει με το μέρος της το Ιράν, τη Συρία και το Ιράκ – ενώ από το κέντρο αυτό προβλέπεται να οργανώνονται οι στρατιωτικές επιχειρήσεις των τεσσάρων παραπάνω κρατών, εναντίον τη IS, εν πρώτοις υπό την ηγεσία του Ιράκ, η οποία θα αλλάζει ανά τρίμηνο.

Παράδοξο εν προκειμένω είναι το ότι, το Ιράκ στηρίζεται από τις Η.Π.Α., όσον αφορά το στρατιωτικό εξοπλισμό του – ενώ ταυτόχρονα βοηθάει τους Ρώσους στις επιχειρήσεις τους στη Συρία (πηγή: NYT). Την ίδια στιγμή, ο Ρώσος πρόεδρος συσκέπτεται με το βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας – η χώρα του οποίου είναι ανέκαθεν στενά συνδεδεμένη με τις Η.Π.Α. σε στρατιωτικό επίπεδο, παραμένοντας ο βασικότερος χρηματοδότης των αμερικανικών επιχειρήσεων εναντίον της IS.

Παράλληλα, η Σαουδική Αραβία διεξάγει έναν δικό της πόλεμο εναντίον της Υεμένης, παραβιάζοντας κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο – κυρίως επειδή ο άμαχος πληθυσμός της Υεμένης δεν μπορεί να προστατευθεί από τις αεροπορικές επιθέσεις, ενώ η εδαφική της ακεραιότητα αποτελεί παρελθόν (γράφημα του συνασπισμού εναντίον της Υεμένης που ονομάσθηκε «Αποφασιστική Θύελλα»).

.

.

Κάτι ανάλογο είχε συμβεί στην Ουκρανία, εκ μέρους της Ρωσίας τότε, με αποτέλεσμα να υπάρξουν μεγάλες διαμαρτυρίες από την Ευρώπη – τις οποίες ακολούθησαν οι γνωστές κυρώσεις. Εν τούτοις, στην περίπτωση της Υεμένης η Ευρώπη παραμένει βουβή – προφανώς επειδή η Σαουδική Αραβία, λόγω των πετρελαίων, έχει πολύ διαφορετικό «ειδικό βάρος» συγκρινόμενη με την Ουκρανία.

Συνεχίζοντας, οι Η.Π.Α. φαίνεται πως εξεπλάγησαν από τη νέα συμμαχία, ενώ δεν μπορούν να διατηρήσουν μία κοινή γραμμή στην εξωτερική τους πολιτική – αφού ο πρόεδρος θέλει να συνεργασθεί με τον κ. Putin, ενώ οι συντηρητικοί είναι αντίθετοι.

Την ίδια στιγμή θεωρείται πως ο στόχος των Ρώσων δεν είναι απλά μία νίκη επί της IS, αλλά η εξασφάλιση της επιρροής τους στα ενεργειακά αποθέματα της περιοχής – έτσι ώστε να μην είναι έρμαιο των χαμηλών τιμών του πετρελαίου, οι οποίες επιβαρύνουν σε μεγάλο βαθμό την οικονομία τους.

Πόσο μάλλον όταν η Συρία αποτελεί για την Gazprom μία σημαντική στρατηγική περιοχή – ενώ η Gazprom έχει κορυφαία σημασία για ολόκληρη τη Ρωσία. Ο πρόεδρος Putin ακολουθεί δε τη γνωστή παροιμία, σύμφωνα με την οποία η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση – γνωρίζοντας πως η προσέγγιση με τις Η.Π.Α. λόγω των κινήσεων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη είναι σχεδόν απίθανη, καθώς επίσης εκμεταλλευόμενος την προεκλογική περίοδο στη χώρα.

Περαιτέρω, οι παραπάνω εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δεν είναι καθόλου ευχάριστες για την Ευρώπη – αφού οι μαζικές στρατιωτικές επιθέσεις εναντίον της IS θα προκαλέσουν νέα μεταναστευτικά κύματα από την περιοχή, ενώ οι Ρώσοι δεν θα τα εμποδίσουν. Το πρόβλημα θα είναι ακόμη πιο μεγάλο για τη Γερμανία, λόγω των δηλώσεων της καγκελαρίου – σύμφωνα με τις οποίες θα παρέχει άσυλο σε όλους τους πρόσφυγες από τις χώρες που πλήττονται από τον πόλεμο, γεγονός που οδήγησε τη δημοτικότητα της σε μεγάλη πτώση (5%).

Από την άλλη πλευρά, οι κινήσεις της Ευρώπης δεν είναι συντονισμένες – με τους Γάλλους να θέλουν να ξεκινήσουν αεροπορικές επιθέσεις στη Μέση Ανατολή, ενώ οι Βρετανοί δραστηριοποιούνται ήδη στρατιωτικά, αδιαφορώντας για την εύρεση διπλωματικών λύσεων.

Σε δύσκολη θέση ευρίσκεται επίσης το Ισραήλ, αφού το Ιράν, ακόμη και μετά την υπογραφή της συμφωνίας για τα πυρηνικά, δεν έχει σταματήσει να δηλώνει πως θα έπρεπε να εξαφανισθεί – ενώ κανένας δεν γνωρίζει εάν υπάρχει συμφωνία με τη Ρωσία, η οποία να το εξασφαλίζει, παρά την επίσκεψη του προέδρου του στον κ. Putin. Η κυβέρνηση δε του Ισραήλ θεωρεί πως έχει προδοθεί από τις Η.Π.Α. – επειδή ο πρόεδρος του ήταν από την αρχή εναντίον της συμφωνίας με το Ιράν.

Η Τουρκία από την πλευρά της θέλει να εκμεταλλευθεί τις αναταραχές στην περιοχή, για να διαλύσει τους Κούρδους (ΡΚΚ) – βομβαρδίζοντας συνεχώς τις θέσεις τους στη Συρία και στο Ιράκ, χωρίς να δίνει καμία σημασία στον άμαχο πληθυσμό. Φαίνεται τώρα πως έχει εξαγοράσει τη σιωπή της Δύσης, ανεχόμενη περί τους 2.000.000 πρόσφυγες – αν και πρόσφατα προειδοποίησε τη Βουλγαρία πως 7.000.000 πρόσφυγες περιμένουν στο εσωτερικό της, για να κατευθυνθούν στην Ευρώπη.

Ολοκληρώνοντας, οι Αμερικανοί ανησυχούν μήπως οι αναταραχές στη Μέση Ανατολή χρησιμοποιηθούν για μία επίθεση εναντίων των πετροδολαρίων – αφοί η Ρωσία, το Ιράν και η Κίνα συνεργάζονται επίσης στο οικονομικό πεδίο, σχεδιάζοντας να καταργήσουν εντελώς το δολάριο στις μεταξύ τους συναλλαγές.

Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε προφανώς ένα θανατηφόρο πλήγμα για την οικονομία της υπερχρεωμένης υπερδύναμης, οπότε δεν θα το επέτρεπε ποτέ – όσο και αν κόστιζε. Αυτός άλλωστε φαίνεται να είναι ο βασικός λόγος της συνάντησης του αμερικανού προέδρου με τον κινέζο ομόλογο του, την επόμενη εβδομάδα – όπου υποθέτει κανείς πως η Κίνα θα τον ακούσει υπομονετικά, χωρίς όμως να δεσμευθεί με τίποτα, αφού γνωρίζει πως οι Η.Π.Α. θα χάσουν σύντομα τη μονοπωλιακή ηγεμονική τους θέση στον πλανήτη.

Αλέξης Ζακυνθινός, Senior Analyst (Geopolitics)