Η Ευρώπη αναζητά κοινή πλεύση για την Ουκρανία

Με καυστικές δημόσιες αντιπαραθέσεις και ελάχιστα συγκεκαλυμμένες αλληλοκατηγορίες, η ηλεκτρισμένη σχέση των Εμανουέλ Μακρόν και Όλαφ Σολτς «χτύπησε» τις τελευταίες εβδομάδες τέτοια επίπεδα έντασης που γεννήθηκαν φόβοι για την ευρωπαϊκή ενότητα σε μία κρίσιμη καμπή για την αμυντική στήριξη της Ουκρανίας -και ενώ πέπλο αβεβαιότητας καλύπτει τη συνέχιση της αμερικανικής στρατιωτικής συνδρομής.

Η επιβεβλημένη επιχείρηση αποκλιμάκωσης ήλθε μέσω διμερούς συνάντησης Μακρόν-Σολτς στο Βερολίνο για να ακολουθήσει τριμερής με τον Πολωνό πρωθυπουργό, Ντόναντ Τουσκ, σε σύνθεση «Τριγώνου της Βαϊμάρης», το οποίο... και «αναβίωσε» μετά την εκλογή του και την επαναφορά της Πολωνίας σε τροχιά σεβασμού των αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Κράτους Δικαίου.

Ο βετεράνος της ευρωπαϊκής πολιτικής Ντόναλντ Τουσκ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την περίοδο μεταξύ 2014 και 2019, ανέλαβε «διαμεσολάβηση» για τη γεφύρωση του γαλλογερμανικού χάσματος.

«Πραγματική αλληλεγγύη προς την Ουκρανία; Λιγότερα λόγια, περισσότερα πυρομαχικά» ήταν η στοχευμένη δήλωση του Τουσκ πριν την τριμερή με τους Όλαφ Σολτς και Εμανουέλ Μακρόν. Μετά το πέρας της συνάντησης, και ενώ οι τρεις ηγέτες φωτογραφίζονταν με ενωμένες γροθιές, ο Τουσκ τόνισε ότι «σήμερα μιλήσαμε με μία φωνή» και χαρακτήρισε τα περί διαφωνιών «φήμες».

Διαφωνίες, ωστόσο, υφίστανται και έχουν έρθει σε «δημόσια θέα» από τον Φεβρουάριο όταν ο Γάλλος πρόεδρος βγήκε πιο επιθετικά μπροστά και ενέταξε αιφνιδιαστικά στο δημόσιο διάλογο ζήτημα ενδεχόμενης μελλοντικής ανάπτυξης δυτικών στρατευμάτων στην Ουκρανία. «Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διασφαλίσουμε ότι η Ρωσία δεν θα νικήσει» και στο πλαίσιο αυτό «δεν θα πρέπει να αποκλειστεί τίποτα» τόνισε ο Μακρόν κατά τη διεθνή διάσκεψη που φιλοξένησε στα τέλη Φεβρουαρίου στο Παρίσι.

Γάλλοι αξιωματούχοι διευκρίνισαν αργότερα ότι ο Μακρόν δεν αναφερόταν σε στρατιώτες που θα πολεμήσουν, αλλά σε προσωπικό για υποστηρικτικές λειτουργίες -κάτι που βρίσκει σύμφωνη την Πολωνία και τη Λιθουανία.

Οι υποστηρικτές λειτουργίες «δείχνουν» στο στρατιωτικό προσωπικό που θα απαιτούνταν να στείλει η Γερμανία στην Ουκρανία για την εκπαίδευση του στρατού της εφόσον ενέκρινε τη διάθεση των πυραύλων μεγάλων βεληνεκούς Taurus. Ο καγκελάριος Σολτς έχει αποκλείσει κατ’ επανάληψη το ενδεχόμενο. «Δεν θα υπάρξουν χερσαία στρατεύματα από τα ευρωπαϊκά κράτη του ΝΑΤΟ» στην Ουκρανία, είχε απαντήσει πρώτος μεταξύ πολλών Ευρωπαίων ηγετών ο Όλαφ Σολτς όταν πρωτοδιατυπώθηκε η πρόταση Μακρόν.

Αλλά υπήρξε συνέχεια. Κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Πράγα την περασμένη εβδομάδα, ο Εμανουέλ Μακρόν είπε ότι η Ευρώπη «πλησιάζει σε μια στιγμή […] όταν θα είναι απαραίτητο να μην είμαστε δειλοί». Η δήλωση ερμηνεύτηκε στο Βερολίνο ως αιχμή κατά του Σολτς γιατί αρνείται να διαθέσει τους Taurus, φοβούμενος ότι αυτό θα καθιστούσε τη Γερμανία μέρος του πολέμου. Ο υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, Μπόρις Πιστόριους, απάντησε στα σχόλια Μακρόν λέγοντας «δεν χρειαζόμαστε συζητήσεις για το [ποιος είναι] περισσότερο ή λιγότερο θαρραλέος».

Κατόπιν της συνεδρίασης του «Τριγώνου της Βαϊμάρης», οι ηγέτες Γαλλίας, Γερμανίας και Πολωνίας διακήρυξαν ότι θα αγοραστούν ακόμη περισσότερα όπλα για να διατεθούν στην Ουκρανία και θα χρησιμοποιηθούν τα χρήματα από τα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην Ευρώπη. Η Ουκρανία θα υποστηριχθεί αποφασιστικά και «για όσο χρειαστεί» κατά δήλωση Σολτς. Η «ενότητα είναι η δύναμή μας», είπε ο Γερμανός καγκελάριος. 

Αμφότεροι Σολτς και Μακρόν δεν έκαναν καμία αναφορά περί στρατευμάτων ή Taurus, ούτε και δέχθηκαν ερωτήσεις από τους δημοσιογράφους. «Θα κάνουμε τα πάντα για να μην κερδίσει η Ρωσία τον πόλεμο», είπε ωστόσο ο Μακρόν -δήλωση με την οποία σταθερά πλαισιώνει τη θέση του ότι τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί. Οι τόνοι μπορεί να πέσουν, άλλωστε επίκειται και η Σύνοδος Κορυφής της 21ης-22ας Μαρτίου, αλλά κατά τους αναλυτές η συνεδρίαση του «Τριγώνου της Βαϊμάρης» αδυνατεί να διαλύσει πλήρως τις ανησυχίες για την κατάσταση των γαλλογερμανικών σχέσεων.

Ο Μακρόν είχε άλλωστε επαναλάβει τις θέσεις του σε τηλεοπτική συνέντευξη μόλις λίγες ώρες πριν μεταβεί στο Βερολίνο, και ο Όλαφ Σολτς είχε επαναλάβει από το βήμα της Μπούντεσταγκ την Τετάρτη πως δεν υπάρχει καμία περίπτωση να στείλουν επί καγκελαρίας του οι Taurus στην Ουκρανία. Είναι η «κόκκινη γραμμή» που ξεκάθαρα χαράσσει ο Όλαφ Σολτς, εκεί ακριβώς που ουσιαστικά ο Μακρόν λέει ότι δεν θα πρέπει να υπάρχει καμία.

Μιλώντας στους γαλλικούς τηλεοπτικούς σταθμούς TF1 και France 2, ο Μακρόν υπογράμμισε ότι η «στρατηγική ασάφεια» σχετικά με το πόσο μακριά θα μπορούσαν να φθάσουν οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ για να υποστηρίξουν την Ουκρανία είναι απαραίτητη. Επανέλαβε τη θέση του ότι δεν πρέπει να αποκλειστεί η αποστολή δυτικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, και παρόλο που επισήμανε πως η τρέχουσα κατάσταση δεν το απαιτεί, συμπλήρωσε ότι «όλες οι επιλογές είναι πιθανές».

Ο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος είναι ο αρχηγός των γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων, αρνήθηκε να περιγράψει σε ποια κατάσταση η Γαλλία θα ήταν έτοιμη να στείλει στρατεύματα. Είπε ότι η ευθύνη για την προώθηση μιας τέτοιας κίνησης θα «πέσει» στη Μόσχα. «Δεν θα είμαστε εμείς», ανέφερε προσθέτοντας ότι η Γαλλία δεν θα ηγηθεί μιας επίθεσης στην Ουκρανία εναντίον της Ρωσίας. Αλλά πρόσθεσε επίσης: «Η Γαλλία είναι μια δύναμη ειρήνης, αλλά σήμερα για να έχουμε ειρήνη στην Ουκρανία δεν πρέπει να είμαστε αδύναμοι». 

Ευαγγελία Μπίφη