Λίγες ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα του 2013.
Ανάλγητος πατέρας, υπέβαλα τον 4ετή τότε γιο μου στο μαρτύριο της έρευνας αγοράς για το δώρο του. Του εξήγησα ότι θα του έπαιρνε ό,τι θα του άρεσε περισσότερο, αρκεί να το σήκωνε το οικογενειακό βαλάντιο. Το παιδί, όμως, για να παραλάβει το δώρο του, θα έπρεπε να κάνει υπομονή μέχρι την παραμονή της μεγάλης γιορτής.
Επισκεφτήκαμε τότε τέσσερα-πέντε καταστήματα παιχνιδιών στο κέντρο της...
Θεσσαλονίκης. Φυσικά ο γιος μου ήθελε απεγνωσμένα κάτι σε κάθε μας στάση. Ωστόσο, εν τέλει συμμορφώθηκε με τους όρους που του έβαλα.
Ενώ χαζεύαμε τα ράφια ενός καταστήματος, κάνει την εμφάνισή της ευπαρουσίαστη κυρία και ζωηρά ζητά από τον καταστηματάρχη να της υποδείξει ένα επιτραπέζιο παιχνίδι: «Να το παίζουν περισσότερα από δύο παιδιά». «Θα σάς πρότεινα κάτι κλασικό», απαντά ο άνθρωπος, «όπως η Monopoly». «Α, όχι και παιχνίδια που προωθούν τον καπιταλισμό», τον κόβει η κυρία στο λεπτό!
Ενστικτωδώς στρέφομαι προς την υποψήφια πελάτισσα. Βλέποντάς την ντυμένη στην τρίχα και με επιμελημένη κόμμωση, τη ρωτώ:
«Κυρία μου, τι πρόβλημα έχετε εσείς με τον καπιταλισμό»; «Εμείς είμαστε απέναντι»», μου αποκρίνεται, «διότι τον δοκιμάσαμε όλα αυτά τα χρόνια και τον απορρίπτουμε»!
«Κυρία μου», επιχειρώ να αντιτάξω, «στην Ελλάδα δοκιμάσαμε μια κακή απομίμηση, ένα είδος παρασιτικού καπιταλισμού. Ξέρετε, όμως, υπό άλλες συνθήκες τα ράφια γύρω μας, αν δεν ήταν άδεια, θα φιλοξενούσαν ένα και μόνο προϊόν».
Η κυρία δεν δείχνει διατεθειμένη να μπει σε περαιτέρω συζήτηση. Δεν επιμένω για να μη φέρω τον ευγενέστατο καταστηματάρχη σε δύσκολη θέση.
Η σκέψη που μου γεννήθηκε και απέφυγα να της εκφράσω ήταν η ακόλουθη: Υπάρχει εναλλακτικό σύστημα παγκοσμίως που να έχει τύχει εφαρμογής, το οποίο θα έδινε σε εμένα ή στην κυρία του καταστήματος τη δυνατότητα επιλογής από τέτοια ποικιλία παιχνιδιών, ρούχων, κοσμημάτων, καλλυντικών, ή ό,τι άλλο, και μάλιστα σε τιμές προσιτές για τον μέσο καταναλωτή;
Η απάντηση προφανώς είναι αρνητική. Η κυρία, όμως, που είχα απέναντί μου δήλωνε τόσο αποφασισμένη να δοκιμάσει κάτι διαφορετικό, κάτι που ενδεχομένως θα την έβγαζε από τη ρουτίνα της ευμάρειας που το παρουσιαστικό της εξέπεμπε, ώστε τα όποια περί του αντιθέτου επιχειρήματα πιθανότατα θα έπεφταν στο κενό.
Η περίπτωση της κυρίας στο κατάστημα παιχνιδιών είναι ίσως εμβληματική της στάσης μιας μεγάλης μερίδας συμπατριωτών μας με μεσαία εισοδήματα, οι οποίοι την περίοδο 2012-15 ήταν έτοιμοι να ρισκάρουν μια ανατροπή. Κι αυτό, επειδή δυσανασχετούσαν με τις συνέπειες της κακοδιαχείρισης, από ιδιώτες και κράτος, στο πλαίσιο του ελληνικού «υπαρκτού καπιταλισμού» (ας μη το αναλύσω τώρα), και επειδή τους απωθούσε το βραχυπρόθεσμο κόστος μεταρρυθμίσεων με μακροπρόθεσμο όφελος.
Πολλοί από αυτούς τους συμπατριώτες μας είχαν γαλουχηθεί με τις ιδέες και τα οράματα της Αριστεράς, χωρίς αυτό να τους εμποδίζει να επωφελούνται δραστήρια από τις δυνατότητες που τους έδινε ο, λειψός έστω, ελληνικός καπιταλισμός.
Αυτοί, ενήλικες και βολεμένοι πλέον, έμαθαν να ζουν σαν καπιταλιστές και να ονειρεύονται σαν κομμουνιστές.
Άλλοι, πάλι, θεωρούσαν ότι, από τη στιγμή που είχε μειωθεί η αγοραστική τους δύναμη κατά 20-25%, τίποτα χειρότερο δεν μπορούσε πια να τους συμβεί.
Όλοι αυτοί ήταν έτοιμοι να δοκιμάσουν την όποια συνταγή τους έταζαν οι δήθεν αντισυστημικοί «μάγοι» της πολιτικής που διεκδίκησαν την εξουσία αμέσως μετά τα Χριστούγεννα τον χειμώνα του 2014-15.
Όπως αποδείχτηκε, το «πνεύμα των Χριστουγέννων» εκείνης της μοιραίας χρονιάς ώθησε πλήθος Ελλήνων ψηφοφόρων να εμπιστευτούν τις τύχες τους σε «μάγους» που σύντομα αποδείχθηκαν επικίνδυνα μαθητευόμενοι: Μέσα σε λιγότερο από έξι μήνες, αντί για «χρυσό, σμύρνα και λίβανο» (σχίσιμο μνημονίων, διαγραφή ιδιωτικών χρεών και κατάργηση ΕΝΦΙΑ), εκόμισαν το τρίτο μνημόνιο με ακόμα πιο επαχθείς όρους.
Τα φετινά Χριστούγεννα, καθώς μετέχουμε στο «ζέσταμα» της αγοράς, αξίζει να αναλογιστούμε ότι το επίπεδο της, σχετικής πάντοτε, ευμάρειας που απολαμβάνουμε ως χώρα παραμένει αξιοζήλευτο από πολλούς. Να αναλογιστούμε, επίσης, ότι αυτό το επίπεδο βρέθηκε κυριολεκτικά στον αέρα από δικές μας κακές επιλογές, οικονομικές και πολιτικές, στο όχι πολύ μακρινό παρελθόν.
Και, τέλος, να συναισθανθούμε ότι η συντήρηση, και μόνο, αυτού του επιπέδου ζωής απαιτεί μόχθο και υπευθυνότητα, για να μην αποδειχθεί ένα αξιοπερίεργο, ευχάριστο μα σύντομο επεισόδιο χριστουγεννιάτικης νύχτας.
Του Γιάννη Στεφανίδη*
* Ο Γιάννης Στεφανίδης είναι καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου