Δ. Μυταράς "Είμαι φανατικός Έλληνας"

Συνέντευξη στην Ευαγγελία Κακλειδάκη
Ο διακεκριμένος ζωγράφος Δημήτρης Μυταράς μίλησε στη METRO και στην Ευαγγελία Κακλειδάκη για τη ζωγραφική, την πολιτική, την ποίηση λέγοντας συγκεκριμένα "είμαι φανατικός Έλληνας συνδεδεμένος απόλυτα με την Ελλάδα με ό,τι καλό και κακό μπορεί να είναι αυτό".

Η τέχνη της ζωγραφικής είναι για όλους; Την καταλαβαίνουν όλοι;

Δεν είναι θέμα να την καταλάβεις να την αισθανθείς πρέπει. Άλλο είναι το να αισθάνομαι κάτι άλλο είναι το καταλαβαίνω.

Εκφράζετε τον εαυτό σας μέσα από τους πίνακές σας; Όταν ζωγραφίζετε τι εκφράζετε;

Όλοι ζωγραφίζουν τον εαυτό τους. Αν είσαι εξπρεσιονιστής όπως ήταν ο Γκρέκο ζωγραφίζεις τον εαυτό σου. Αλλά γενικότερα ο κάθε ένας όταν ζωγραφίζει κάνει το πορτρέτο του.. Ακόμα και όταν κάνεις πορτρέτο κάποιον, ζωγραφίζεις πάλι τον εαυτό σου.

Ποια είναι τα κριτήρια που κατατάσσουν σε καλό και κακό έναν πίνακα;

Ένα είναι το κριτήριο το μεγάλο...η αλήθεια. Η αλήθεια που έχει που κρύβει μέσα του. Αυτό μπορεί να συγκινεί πάντοτε κάποιον άνθρωπο και αυτό είναι το πιστοποιητικό γνησιότητας. Ο καθένας έχει ένα πρόσωπο αυτό προβάλει και αν είναι δυνατό το πρόσωπο τότε το προβάλει έντονα. Η αλήθεια του έργου είναι εκείνη που το κάνει να επιβιώνει.

Είχατε ως δασκάλους ΑΣΚΤ όταν ήσασταν φοιτητής τον Σπύρο Παπαλουκά και τον Γιάννη Μόραλη.Τι σας έχει σημαδέψει από αυτούς τους καλλιτέχνες, τι σας έχει μείνει, τι σας έλεγαν;

Δεν νομίζω ότι έλεγαν για εμένα τίποτα. Μια φορά μου είχε κάνει μόνο, που δεν έκανε τέτοια ο Μόραλης, είχα κάνει ένα σχέδιο και όταν το είδε μου λέει πρώτη φορά και τελευταία μου λέει “ αυτό το σχέδιο θα θελα να το χα κάνει και εγώ”, μου πε. Το μάθημα που μου έδωσε ο Μόραλης είναι ότι πρέπει να επιβραβεύεις τον άλλον όταν το αξίζει, να του το λες. Ο Μόραλη μας δίδαξε το πάθος που είχε ο ίδιος όμως και η συνέπεια που είχε η ήταν φοβερή.

Υπάρχει το τέλειο στην τέχνη;

Δεν ξέρω αν υπάρχει τελειότητα. Να πάρω την Τσοκόντα να πούμε ότι είναι ένα τέλειο έργο.

Εσείς πότε θεωρείται ένα έργο τέλειο;

Αυτό που ολοκληρώνει αυτό που θέλει να πει και το λέει με σαφήνεια και δύναμη. Αυτό είναι το τέλειο έργο. Τώρα υπάρχει το τέλειο που κάνω εγώ, το τέλειο που κάνει ο Μόραλης, το τέλειο που κάνει ο Λεονάρντο Νταβίντσι δηλαδή σε άλλο επίπεδο. Αλλά ο καθένας έχει ένα όριο.

Τα χρώματα που χρησιμοποιούσατε στους πίνακές ήταν ιδιαίτερα χρώματα. Ζωντανά χρώματα. Συμβολίζουν κάτι; Τι θέλετε δείξετε ;

Έτσι είναι ο χαρακτήρα μου. Πολλοί έντονα τα χρώματα. Καθαρά τελείως. Σχεδόν σκέτα και μάλιστα με οξύτητα χρώματα. Πχ. Μαύρα και κίτρινα μαζί που είναι ότι πιο ισχυρό μπορεί να γίνει. Έτσι ήταν ο χαρακτήρα μου. Αν δεν ήταν έτσι δεν μου άρεσε αυτό που έκανα.

Έχετε προτίμηση σε κάποιο χρώμα;

Το κίτρινο, ένα δύσκολο χρώμα το οποίο είναι οξύτατο αλλά νομίζω ότι είναι αιχμηρό χρώμα και νομίζω ότι και εγώ είμαι έτσι λιγάκι αιχμηρός σε αυτά που γράφω σε αυτά που κάνω. Όλα αυτά.

Σους πίνακές σας χρησιμοποιείτε πάρα πολύ τη γυναικεία φιγούρα. Στοχεύετε να προβάλετε κάτι συγκεκριμένο σχετικά με τις γυναίκες;

Η γυναικεία φιγούρα πάντοτε με ενέπνεε. Μου άρεσε. Την έβρισκα εκφραστική, δυνατή. Και άντρες ζωγράφισα αλλά μόνο κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Τότε ζωγράφιζα μόνο άντρες διότι ήταν κάτι που εξέφραζε κάτι σκληρό, κάτι που δεν μου άρεσε πολύ.

Πηγή έμπνευσή σας αποτελεί και η αρχαία Ελλάδα;

Δεν ερμηνεύονται αυτά να πω ακριβώς, δεν είναι θαυμασμός για την αρχαία Ελλάδα. Είναι τα ερείπια που με ενδιέφεραν. Τα ερείπια γενικώς. Έχω γράψει και ένα ποίημα για τη φθορά. Είναι αυτοπροσωπογραφεία.

Η νέα Ελλάδα, σας εμπνέει;

Εμένα με επηρεάζει πάντοτε εκείνο που ξέρω. Δεν μπορώ να ζωγραφίσω ή να εμπνευστώ από το οτιδήποτε που δεν το ξέρω. Είμαι ένας φανατικός Έλληνας συνδεδεμένος απόλυτα με την Ελλάδα με ότι καλό και κακό μπορεί να είναι αυτό.


Γιατί; Δεν είστε πολίτης του κόσμου, ενώ είστε ζωγράφος του κόσμου.

Όχι. Όχι. Όχι. Καθόλου. Είμαι τοπικός ζωγράφος. Εγώ δεν είμαι πολίτης του κόσμου εγώ είμαι πολύ της οδού Κριεζότου νούμερο 88. Χαλκιδαίος.

Τι σας τραβάει στην Ελλάδα; Τι έχει που σας μαγνητίζει;

Ο ήλιος, το φώς, ο καιρός, οι άνθρωποι οτιδήποτε είναι ελληνικό μου αρέσει. Αυτή η υπερβολή που υπάρχει στη συμπεριφορά, σε όλα. Η Ελλάδα καλό κακό ότι είναι αυτό. Και για αυτό δεν μπόρεσα να ζωγραφίσω τίποτα άλλο.

Μπορούν οι νέοι να κάνουν την αλλαγή τώρα στις δύσκολες ώρες που περνάει η Ελλάδα; Θα έρθει η αλλαγή από τους νέους;

Θα έρθει αλλά πρέπει να αλλάξουμε και δρόμο. Δρόμο εννοώ τρόπο ζωής. Θα πρέπει να εγκαταλείψουμε μερικά πράγματα που ξέραμε και να ψάξουμε για καινούρια πράγματα. Και απόψεις καινούριες. Εγώ εκείνο που φοβάμαι στην Ελλάδα είναι ότι κάποια στιγμή θα φτάσει στα άκρα και θα χυθεί αίμα.

Η οικονομική κρίση επηρεάζει την τέχνη στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή;

Πρέπει να την επηρεάζει. Δεν το έχω αντιμετωπίσει εγώ σε εμένα αλλά πρέπει να την επηρεάζει.

Όπως σας ενέπνευσε η δικτατορία είναι μια περίοδος για έμπνευση αυτή;

Οτιδήποτε μπορεί να σε επηρεάζει ακόμα και ένας που περνάει από έξω και τραγουδάει μπορεί να σε επηρεάζει. Καλά είναι όλα αυτά αλλά φοβάμαι τις ακρότητες. Κάποια στιγμή πρέπει να υποχωρήσουν τα πράγματα λίγο και οι πολιτικοί πρέπει να δώσουν καλό παράδειγμα γιατί ως τώρα έχουν δώσει κακό παράδειγμα. Ο κόσμος βλέπει και το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι λένε. Δεν ξέρω τι γίνεται φαίνεται η αρρώστια της εξουσίας είναι κάτι πολύ σκληρό. Πολύ δυνατή αρρώστια.
Πάντως θα έλεγα ένα πράγμα, παραιτηθείτε όλοι όχι μέσα στη Βουλή, παραιτηθείτε όλοι και να πάτε να φυτέψετε δέντρα. Δεν είναι λαϊκισμός αυτός, κάντε κάτι που να παραδειγματίσετε τον λαό.

Ο λαός είναι έτοιμος για μια αλλαγή;

Έχει μολυνθεί ο λαός και ο ένας κλέβει τον άλλον. Θέλει να περάσει από ένα καθαρτήριο αυτή η ιστορία.

Με ποιο τρόπο θα γίνει αυτό? Γιατί πολλοί λένε ότι λέμε θεωρίες αλλά στην πράξη πως θα γίνει; Τι θα γίνει; Πώς μπορεί να αλλάξει;

Εγώ τώρα μπορείτε να φανταστείτε να το έλεγα εγώ σε δύο λεπτά; Πρέπει να αλλάξουν οι νοοτροπίες αλλά αυτό δεν γίνεται σε 5 λεπτά. Ούτε μπορούμε να γίνουμε σαν τους Γερμανούς και να είμαστε πειθαρχημένοι με τους νόμους μέσα σε πέντε λεπτά. Πρέπει για να ισχύσει κάποια αλλαγή να γίνει σε δέκα χρόνια, σταδιακά και με έναν τρόπο πολύ αυστηρό. Πρέπει να πιστέψει όμως ο Έλληνας στην αλλαγή, να έχει εμπιστοσύνη.

Είστε αισιόδοξος;

Εγώ είμαι αισιόδοξος πάντοτε, πιστεύω ότι όλα αυτά γίνονται είτε με κλωτσιές είτε με γροθιές. Θα γίνουν δεν γίνεται αλλιώς. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος

Μπορεί η τέχνη γενικά να παρέμβει στις εξελίξεις στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή;

Όταν ήταν η κατοχή δεν μπορώ να πω ότι η τέχνη έκανε τίποτα στην κατοχή, αλλά γινόντουσαν διάφορες αντιδράσεις. Αλλά δεν νομίζω πια ότι πιάνουν αυτά πάρα πολύ υπάρχει δε τέτοια τρομοκρατία παντού, η τρομοκρατία είναι πρωτοφανής. Εγώ δεν την έχω ζήσει αυτή την τρομοκρατία ούτε στην κατοχή, φοβάται ο κόσμος τόσο πολύ, τρομοκρατείται από τον έναν και από τον άλλον και όλοι ξέρουν ότι η τρομοκρατία είναι μια κατάσταση η οποία έχει και τρομολαγνεία πίσω της. Ο κόσμος θέλει να ακούει διάφορα τέτοια πράγματα. Η τρομοκρατία είναι όταν πέφτει το ηθικό σε ένα στράτευμα το στράτευμα αυτό είναι άχρηστο. Εδώ πέρα δεν μπορώ να το καταλάβω, και οι πολιτικοί θα έπρεπε να το κάνουν αυτό, να δώσουν θάρρος στο λαό να βγουν έξω και να πολεμήσουν μαζί του, να δώσουν παραδείγματα. Αυτό πραγματικά με ενοχλεί.

Τελικά μαζί τα φάγαμε... κα Μυτάρα;

Εγώ δυστυχώς λέω όχι ότι εμείς μπορούσαμε να τα φάμε μόνοι μας, εκείνοι μας τα έδιναν να τα τρώμε για να τους ψηφίζουμε για να μας έχουν μαζί τους. Εγώ δεν μπορούσα να φάω μόνος μου κάτι έπρεπε να μου το δώσουν για να το φάω. Ο λαός εκλέγει τον κόσμο αυτό αλλά με δόλιο τρόπο γίνεται αυτό. Γίνεται υποκλοπή της ψήφου.

Μετά το κίνημα των αγανακτισμένων πιστεύεται ότι θα υπάρχει αντίστοιχο κίνημα μεγαλύτερο αυτή τη φορά;

Δεν θα είναι μόνο μεγαλύτερο, θα είναι και σκληρότερο. Ξέρετε όταν η διαφθορά που υπήρχε με τους Τσάρους, χωρίς εγώ να είμαι κομμουνιστής, αλλά το λέω σαν γεγονός ακόμα και στην γαλλική επανάσταση είδατε τι έγινε. Ξεσηκώθηκε ο λαός και έπνιξε τους πάντες, σκότωσε τους πάντες.

Ο ρόλος των πνευματικών ανθρώπων ανταποκρίνονται στο ρόλο τους αυτή τη στιγμή;

Αν δεν τους αφορά δεν αντιδρούν. Δεν έχουν άμεση σχέση με τα προβλήματα. Είναι και πολύπλοκα τα πράγματα. Η κατάσταση είναι πλέον ακραία. Οι φορολογίες που είχαμε από τους Τούρκους και γενικότερα και οι Έλληνες που υπέβαλαν φόρους σε κατεκτημένους λαούς στην αρχαιότητα έπαιρναν την δεκάτη εδώ πέρα μας έχουν πάρει τα πάντα. Εδώ πέρα βλέπουμε ότι διαλύεται η ατομική περιουσία .
Ο σώζων εαυτό σωθήτω είναι όποιος θα καταφέρει και επιβιώσει. Αυτή η άποψη είναι εκείνη που κυριαρχεί.

Έχετε εσείς γράψει ότι η τέχνη απευθύνεται σε ελεύθερους ανθρώπους ποιος είναι για εσάς ο ελεύθερος άνθρωπος;

Δεν τους ξέρουμε μπορεί να είναι ο γείτονάς μας, μπορεί να είναι ο μπακαλάκος της γειτονιάς ο ελεύθερος άνθρωπος.

Ποια χαρακτηριστικά έχει για εσάς ο ελεύθερος άνθρωπος;

Ο ελεύθερος άνθρωπος είναι αυτός που έχει ελεύθερη γνώμη. Ο άνθρωπος που μπορεί να σκέπτεται ελεύθερα χωρίς να πιέζεται από διάφορα πράγματα από προκαταλήψεις. Εκείνος ο οποίος δεν στηρίζει τη γνώμη σε αντιπάθειες προσωπικές και τέτοια ένας που σκέπτεται σωστά είναι ο ελεύθερος άνθρωπος και ο οποίος εφαρμόζει αυτά που λέει.

Την Ελλάδα αυτή τη στιγμή με πιο χρώμα,  θα τη ζωγραφίζατε;

Αφήστε το αυτό. Να σας πω κάτι εκεί που γράφουμε για τα χρώματα λέμε ότι το κόκκινο, το κίτρινο και το μπλε είναι τα βασικά χρώματα κατά ένα περίεργο τρόπο υπάρχουν και στα κόμματα αυτά και τελικώς αν ανακατέψεις αυτά τα χρώματα δημιουργείται το μαύρο. Λοιπόν τα τρία κόμματα, τέσσερα κόμματα όλα μαζί έχουν κόκκινο κίτρινο μπλε άμα τα ανακατέψεις θα γίνουν το μαύρο. Λοιπόν μαύρο βγαίνει.
Να σας πω και κάτι ότι τα καλλιτεχνικά παλεύουν με τον ίδιο τρόπο όπως και τα πολιτικά. Οι καινούριες απόψεις, οι διαφορετικές, ο πόλεμος που γίνεται ανάμεσα στους καλλιτέχνες είναι το ίδιο πράγμα και αυτό. Και εκεί χρειάζονται καθαρά μυαλά, χρειάζονται πατριώτες.

Να ρωτήσω κάτι άλλο τώρα για την ποίηση... Από πότε αρχίσατε να γράφετε ποίηση;

Δεν ασχολείται κανείς σκόπιμα με την ποίηση δεν γίνεται αυτό. Δεν γίνεται από φιλοδοξία η ποίηση γίνεται από ανάγκη. Κάποια μέρα που ήμουν, θυμάμαι είχα πάει μία εκδρομή και κοίταγα τη θάλασσα και άρχισα να λέω τι υπάρχει κάτω από τη θάλασσα και ήταν ένα ποίημα αυτό. Από εκεί ξεκίνησα.

Από ποιον ποιητή αντλήσατε τα πρώτα στοιχεία. Ποιος είναι ο αγαπημένος σας;

Ο Καβάφης είναι.

Ποιο ποίημα του Καβάφη;

Σαν βγεις στον πηγεμό για την Ιθάκη. Η Ιθάκη.

Έχετε όμως αδυναμία και στον Καρυωτάκη.

Στον Καρυωτάκη πάρα πολύ και τον θαυμάζω και πάρα πολύ.

Γιατί;

Διότι είπε μερικά πράγματα τόσο έντονα και καθαρά πχ περιέγραψε με πέντε στίχους με την Πρέβεζα που έγραψε σχεδίασε την επαρχία μέσα σε πέντε γραμμές.

Σε κάποιο ποίημα σας έχετε κάποια αδυναμία, που σας εκφράζει περισσότερο;

Εκείνο που μου αρέσει πολύ είναι η περιγραφή των παλιών επίπλων του δωματίου μου στη Χαλκίδα. Το έχω κάνει ποίημα. Στη Χαλκίδα υπάρχουν αυτά τα έπιπλα στο υπόγειο. Όταν θα παρουσιάσω αυτά τα ποιήματα θα παρουσιάσω και τα έπιπλα αυτά.

Και σκηνογραφία έχετε κάνει και μάλιστα πολύ σημαντικά έργα.

Ναι αλλά αυτό το έκανα, μου άρεσε αλλά δεν μπορούσα πάρα πολύ να ανεχτώ όλη αυτή τη κατάσταση μέσα στο θέατρο. Υπήρχε ένα ανταγωνισμός

Έχει ακουστεί από πολλούς ότι βγάλατε πολλές σειρές με φλιτζάνια, πιάτα. Γιατί το κάνατε αυτό γιατί πολλοί σας κατηγόρησαν ότι πουλάτε το όνομά σας και την υπογραφή σας.

Το έκανα για να πάρω μερικά χρήματα. Πάνε χρόνια τώρα είχα ανάγκη από χρήματα αλλά μετά είδα το εξής καταπληκτικό. Όλος ο κόσμος με ήξερε. Ύστερα εγώ είδα πουληθήκανε εκατομμύρια και όλοι είχαν κάνει και βιτρίνα με τα έργα μου.

Κάτι που θα θέλατε εσείς να μου πείτε;
Να είσαι ο εαυτό σου είναι το μόνο γνήσιο που υπάρχει.

Αυτό είναι το μότο σας;
Ναι. Ναι. Να είσαι ο εαυτός σου είναι το μόνο γνήσιο που διαθέτεις.