Πόλεμος στη Μέση Ανατολή: Το μακρύ χέρι του Ιράν

Λίγο μετά την ίδρυση του Ισραήλ το 1948, ο σάχης του Ιράν Μοχαμάντ Ρεζά Παχλαβί αναπτύσσει διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις με το νέο κράτος. 

Επίσης, το Ιράν διαθέτει μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο την μεγαλύτερη εβραϊκή κοινότητα της Μέσης Ανατολής, με περίπου 100.000 μέλη. 

Όλα αλλάζουν το 1979, με την ισλαμική επανάσταση των μουλάδων (των θρησκευτικών ηγετών για τους μουσουλμάνους Σιίτες) και την εξουσία του Αγιατολάχ (του υψηλόβαθμου κληρικού) Χομεϊνί. 

Το Ισραήλ μετατρέπεται σε «μικρό Σατανά» που πρέπει να διαγραφεί από το χάρτη, το οποίο στηρίζεται από τον «μεγάλο Σατανά», τις ΗΠΑ.

Πολύ γρήγορα, το Ιράν ενισχύει διάφορες ισλαμιστικές οργανώσεις στη Μέση Ανατολή, όπως η Ισλαμική Τζιχάντ στα παλαιστινιακά εδάφη καθώς και η Χεζμπολάχ στο νότιο Λίβανο, η οποία δημιουργήθηκε το 1982. Ο στόχος τους σιιτικού καθεστώτος και των δορυφόρων του δεν είναι μόνο το Ισραήλ αλλά και οι εβραϊκές κοινότητες ανά τον κόσμο...

Το 1994 λόγου χάρη, στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής, 85 άτομα χάνουν τη ζωή τους και 300 τραυματίζονται μετά από βομβιστική επίθεση κατά του ισραηλιτικού συλλόγου ΑΜΙΑ.

Εντούτοις, το Ιράν δεν φαίνεται στην αρχή να διαθέτει σοβαρό στρατιωτικό εξοπλισμό για να ανησυχήσει ιδιαίτερα Ισραηλινούς και Αμερικανούς, ώσπου στα τέλη της δεκαετίας του 1990, το ενδιαφέρον των μουλάδων στρέφεται σοβαρά προς τα πυρηνικά όπλα. Ενώ υποτίθεται πως από το 2015 και την αργοπορημένη συμφωνία της Βιέννης, υπό την προεδρεία του Μπαράκ Ομπάμα, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ελέγχεται από τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), επί της ουσίας η ιρανική διοίκηση συνεχίζει την πορεία της. Γι’ αυτό και το 2018 ο Ν.Τραμπ αποφασίζει να αποσυρθεί από το μάλλον πολύ θεωρητικό πρόγραμμα ελέγχου.

Εκτός από το πυρηνικό πρόγραμμα εδώ και δεκαετίες η Τεχεράνη ενισχύει ατιμώρητα στη Μέση Ανατολή τους δορυφόρους της. Προσφέρει κάθε χρόνο περίπου 7 δισ.δολάρια (σύμφωνα με στοιχεία της αντιπροσωπείας του Ισραήλ στα Ηνωμένα Έθνη για το έτος 2019) στους:

• Ισλαμική Τζιχάντ και Χαμάς στα Παλαιστινιακά εδάφη
• Χεζμπολάχ στο Λίβανο
• Διάφορες σιιτικές οργανώσεις στο Ιράκ
• Χούθι στη Υμένη
• Καθεστώς του Μπασάρ Αλ Άσαντ (προστατευόμενος της Ρωσίας)

Ας μην ξεχνάμε και την ένταση μεταξύ των δύο μεγάλων θρησκευτικών ομάδων του Ισλάμ: τους Σιίτες και τους Σουνίτες. Το Ιράν θεωρείται αρχηγός των σιιτών και μεγάλος αντίπαλος της σουνιτικής Σαουδικής Αραβίας. Η επίθεση κατά του Ισραήλ είναι και τρόπος για το Ιράν να διεκδικήσει τον ρόλο του ηγέτη ολόκληρου του μουσουλμανικού κόσμου. Θα πρέπει όμως αντιμετωπίσει τους Σαουδάραβες, τους Αιγύπτιους αλλά κυρίως τους Τούρκους.

Τα τελευταία χρόνια, το Ιράν έχει δημιουργήσει μία ένταση στον Περσικό κόλπο, στα Στενά του Ορμούζ, στον Κόλπο του Ομάν και κατ’ επέκταση στον Κόλπο του Άντεν με τους Χούθι, απειλώντας τις δυτικές δυνάμεις και τη ναυσιπλοΐα. Ουκ ολίγες φορές ισραηλινά αλλά και ελληνικά μερικές φορές εμπορικά πλοία δέχονται επιθέσεις.

Στις 7 Οκτωβρίου 2023, γίνεται η μεγάλη σφαγή στο Ισραήλ από τους ισλαμιστές της Χαμάς. 1200 άτομα σφαγιάζονται, 7500 τραυματίζονται και 252 απαγάγονται. Σύμφωνα με τις Δυνάμεις του Ισραήλ (IDF), οι μισοί από αυτούς τουλάχιστον δολοφονούνται τις πρώτες ημέρες ενώ οι υπόλοιποι δολοφονούνται αργότερα, βιάζονται ή ζουν ακόμα στα υπόγεια της Γάζας κάτω από απάνθρωπες συνθήκες.

Ποιος χρηματοδοτεί την Χαμάς; Το Κατάρ και το Ιράν. Τουλάχιστον 50 εκατομμύρια δολάρια δίνει το τελευταίο στην ισλαμιστική οργάνωση κάθε χρόνο καθώς και τεχνική υποστήριξη από τους Φρουρούς της Επανάστασης (παραστρατιωτικές ιρανικές δυνάμεις). Την 1η Απριλίου 2024, το Ισραήλ αποφασίζει να χτυπήσει το προξενικό γραφείο του Ιράν στη Δαμασκό, όπου βρίσκονται ηγετικά στελέχη των Φρουρών. Ο κύριος στόχος της επίθεσης είναι ο ταξίαρχος Μοχαμέντ Ρεζά Ζαχεντί, συνδετικός κρίκος μεταξύ του Ιράν και της Χεζμπολάχ καθώς και σημαντικός παράγοντας στη διοργάνωση της σφαγής της 7ης Οκτωβρίου. Στις 13 Απριλίου, το σιιτικό καθεστώς χτύπα για αντίποινα το Ισραήλ με βαλλιστικούς πυραύλους ενώ παράλληλα η Χεζμπολάχ εκτοξεύει καθημερινά δεκάδες ρουκέτες στο βόρειο Ισραήλ. Στο μεταξύ, το Ισραήλ δολοφονεί τον ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια, τοποθετεί εκρηκτικά υλικά στους βομβητές που χρησιμοποιούν μέλη της Χεζμπολάχ με αποτέλεσμα να σκοτωθούν σημαντικά στελέχη της οργάνωσης και δολοφονεί τον ιστορικό ηγέτη της, Χασάν Νασράλα. Την 1η Οκτωβρίου, το Ιράν επιτίθεται για δεύτερη φορά στο Ισραήλ με 200 βαλλιστικούς πυραύλους.

Τα αντίποινα του Ισραήλ είναι απλά θέμα χρόνου. Παράλληλα, η εισβολή στο Λίβανο έχει ως στόχο να εξουδετερώσει όσο γίνεται την Χεζμπολάχ, η οποία σφυροκοπάει το βόρειο Ισραήλ από τον Απρίλιο. Εφόσον το Ιράν δημιούργησε και εκμεταλλεύτηκε από τις αρχές του 1980 την ισλαμιστική αυτή οργάνωση, μπορούμε να πούμε πως ο πόλεμος Ισραήλ-Ιράν έχει ήδη ξεκινήσει.

Συμφέρει όμως τους μουλάδες ένας ολοκληρωτικός πόλεμος ενάντια στο Ισραήλ και την Αμερική; Θα αντέξει στο χρόνο ο ιρανικός λαός ξέροντας πως υποφέρει ήδη από φτώχεια, ανεργία, ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, λογοκρισία και αδυσώπητη βία κατά των δημοκρατών και των γυναικών;

Το θεοκρατικό καθεστώς του Αγιατολάχ Χαμενεϊ ρισκάρει…

Αναστάσιος Καράμπαμπας

* Ο κ. Αναστάσιος Καράμπαμπας είναι καθηγητής, ιστορικός, συγγραφέας και πολιτικός αναλυτής