Ένα χρόνο πριν βγει στη σύνταξη, η Κατερίνα Περιστέρη βρέθηκε στο επίκεντρο της κοινής γνώμης, ανακαλύπτοντας τον μεγαλύτερο αρχαίο τάφο, τον τάφο της Αμφίπολης.
Κανείς δεν την γνώριζε. Προϊσταμένη της ΚΗ ' Εφορίας προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, είχε φέρει στο φως και έναν άλλο συλημένο μακεδονικό τάφο στην Αμφίπολη, αλλά δεν υπάρχει πουθενά σχετική αναφορά
Αρχαιολογία στη Θεσσαλονίκη, μεταπτυχιακά στη ΓαλλίαΟι συνομήλικοι συνάδελφοί της κάνουν λόγο για επιμελή φοιτήτρια στο αρχαιολογικό του ΑΠΘ, όπου σπούδασε, για να ακολουθήσει μετά το μεταπτυχιακό της στη Γαλλία, πάνω στην προϊστορική αρχαιολογία («Λιθοτεχνία στην Σκάλα Σωτήρος της Θάσου»).
Μόλις επέστρεψε ...
προσλήφθηκε στην περιφερειακή τότε Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΕΠΚΑ) της Καβάλας. Αβδηρα, Θάσος (συνεργασία με τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή) και Δράμα (ανασκαφικές έρευνες στην Ακρόπολη της Πλατανιάς, στο Αρκαδικό στον νεολιθικό οικισμό και στην Καλή Βρύση, όπου έφερε στο φως ναό του Διονύσου) αποτελούν τη διαδρομή της.
Ο Δημήτρης Λαζαρίδης από τις σημαντικές μορφές της ελληνικής αρχαιολογίας, από το 1956 και μέχρι το 1985 που έφυγε από τη ζωή, εκτελούσε στον αρχαιολογικό χώρο της Αμφίπολης ένα εκτεταμένο ανασκαφικό έργο, ενώ από το 1964 ανέσκαψε και τον τύμβο Καστά.
Η κυρία Περιστέρη δούλεψε για ένα μικρό διάστημα δίπλα του τα χρόνια 1979-80, ενώ συνεργάτης του ήταν και ο τότε σύζυγός της, ο φιλόλογος Μόσχος Οτατζής.
Εγινε επίμονη ιδέα στην Περιστέρη ο τύμβος Καστά
Από τότε της μπήκε επίμονα η ιδέα ότι ο τύμβος Καστά έκρυβε κάτι μεγάλο. Η ίδια συνήθιζε μέχρι τώρα να αποδίδει στον Λαζαρίδη μια διφορούμενη φράση: «Ο Μανόλης (Ανδρόνικος) βρήκε τον Φίλιππο, εγώ όμως δεν βρήκα τη Ρωξάνη».
Ο Λαζαρίδης πιθανόν εκτιμούσε ότι ο τύμβος πιθανώς να έκρυβε ένα μεγάλο ταφικό οικοδόμημα, όμως το εγχείρημα μιας εκτεταμένης και σε βάθος ανασκαφής ήταν πολύ δύσκολο και πολυδάπανο.
Ο Λαζαρίδης έψαχνε σε άλλο σημείο
Ο αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης έσκαβε στην περιοχή της Αμφίπολης από το 1965. Εσκαβε, μάλιστα, τον τύμβο ως το 1973 αλλά... από τη λάθος μεριά. Όπως έχει δηλώσει πρόσφατα η ίδια η Κατερίνα Περιστέρη, «ο Λαζαρίδης έσκαβε μέχρι το '73 τον τύμβο στην πλευρά που ήταν προς τον λόφο 133, όπου εκεί έχουμε νεκρόπολη, την εποχή του σιδήρου και αρχαϊκών χρόνων, καμία σχέση με τον τάφο το δικό μας».
Και πρόσθεσε: «Τα δε μπάζα τα έριχνε στην αντίθετη περιοχή, σε αυτή που είμαστε, και δύο μήνες τώρα μαζεύουμε τα μπάζα του Λαζαρίδη».
Το 2004 η Κ. Περιστέρη φεύγει από την Καβάλα και πάει στις Σέρρες ως προϊσταμένη της νεοϊδρυθείσας ΚΗ' ΕΠΚΑ. Εχει στο συρτάρι της την έρευνα και το 2009 θα δώσει το «παρών» της στον τύμβο. Στο βάθος του μυαλού της έχει πάντα τη... Ρωξάνη και τον γιο της τον Αλέξανδρο Δ' και ψάχνει για χρηματοδότηση. Σε δηλώσεις στην εφημερίδα «Μακεδονία» την 1-9-2010 θα πει:. «...ελπίζουμε σύμφωνα και με το πιστεύω του Δ. Λαζαρίδη να βρούμε τον τάφο αυτών των δύο προσώπων».
Το 2011 βρίσκει τον περίβολο του τάφου της Αμφίπολης
Οι ανασκαφές του 2011 δεν θα δείξουν πολλά πράγματα και το 2012 αποφασίζει να σκάψει πιο βαθιά. Οι δύο πρώτες τομές δεν δίνουν τίποτα, στέκεται όμως τυχερή στην τρίτη, όταν πέφτει πάνω στον περίβολο. Ο δρόμος για να έρθει στο φως το επιβλητικό ταφικό μνημείο είχε ανοίξει.
Το καλοκαίρι του 2012 δημοσιογραφικές πληροφορίες αποδίδουν στην κ. Περιστέρη τον ισχυρισμό για τάφο Ρωξάνης - Αλέξανδρου Δ'. Οι αντιδράσεις είναι έντονες. Συνεργάτες του αείμνηστου Μανόλη Ανδρόνικου απαντούν ότι ο τάφος του «πρίγκιπα» έχει βρεθεί στη Βεργίνα.
Στην αρχαιολογική συνάντηση τον Μάρτιο του 2013 στη Θεσσαλονίκη η εισήγηση της κυρίας Περιστέρη για την ανασκαφή δεν συγκεντρώνει το ενδιαφέρον. Η επαναφορά όμως στη δημοσιότητα, λίγους μήνες μετά, της θεωρίας για τον βασιλικό τάφο της αναγκάζει το υπουργείο Πολιτισμού να απαντήσει με μια αυστηρή ανακοίνωση και την κ. Περιστέρη να συμπληρώσει με μια οργισμένη δήλωση.
Το αρχαιολογικό συνέδριο για τη Μακεδονία, τον Μάρτιο του 2014, έχει τιμητικά στην αφίσα του τον περίβολο της Αμφίπολης. Ομως οι νέοι τάφοι στη Βεργίνα είναι αυτοί που κερδίζουν τη δημοσιότητα. Ηδη όμως η κ. Περιστέρη κάνει λόγο για ανδρική ταφή στον τύμβο Καστά, ενώ το Σάββατο 9 Αυγούστου η επιμονή της αρχαιολόγου θα την οδηγήσει μπροστά στον προστατευτικό τοίχο του τάφου και στην πρώτη δικαίωσή της.
Και να που μέσα σε αυτόν τον «επικοινωνιακό ορυμαγδό» για τις ανασκαφές της Αμφίπολης, βρέθηκε μία φωτογραφία ιστορικής μνήμης. Η «ανάγκη της επικαιρότητας» εστίαζε το ενδιαφέρον της σε δύο μόνον πρόσωπα –αυτό του πρωτεργάτη των ανασκαφών Δημήτρη Λαζαρίδη και της διαδόχου του Κατερίνας Περιστέρη– αλλά στη φωτογραφία εικονίζεται και ο Μόσχος Οτατζής.
Ο Μόσχος Οτατζής υπεραγαπούσε την αρχαιολογία, ήταν φιλόλογος στα σχολεία της Καβάλας, με δραστηριότητα στο Σύνδεσμο Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών και στο Σύνδεσμο Φιλολόγων που, επί των ημερών του, έλαμψε και μεγαλούργησε.
Το 1996 η Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας εξέδωσε ένα βιβλίο του Μόσχου Οτατζή που, σε συνδυασμό με τα σημερινά αρχαιολογικά ευρήματα στην ευρύτερη περιοχή της Αμφίπολης, είναι όχι απλώς επίκαιρο, αλλά άκρως διδακτικό και χρήσιμο.
Ουσιαστικά, πρόκειται για τη δημοσίευση δύο μεταπτυχιακών εργασιών που αποδίδουν πλήρως την «μέθη» και τη σχολαστικότητα με την οποία εργάζονταν ο Μόσχος Οτατζής. Η μία από αυτές (Χαρακτηρισμοί και Παρονομασίες Αθηναίων Πολιτικών του 4ου π.Χ. Αιώνα), θεωρείται μοναδική στο «είδος» της, είναι και ένα έμμεσο δείγμα της εξαιρετικής αίσθησης του χιούμορ του.
Η δεύτερη εργασία του, με τίτλο Εγνατία Οδός: Από την Αμφίπολη στους Φιλίππους, είναι ένα οδοιπορικό στους τόπους της Ανατολικής Μακεδονίας με αφορμή τα λίγα μιλιάρια που βρέθηκαν στο Μικρό Σούλι και τα Νέα Κερδύλλια. «Σκαλίζοντας» και λεπτολογώντας επί των αρχαίων οδικών σημάνσεων, ο Μόσχος Οτατζής περιδιαβαίνει την «πάτρια γη» με αφετηρία τα στενά της Ρεντίνας. Στη διαδρομή αυτή, θα δρασκελίσει τη γέφυρα του Στρυμόνα, θα περάσει στους πρόποδες του Παγγαίου ανάμεσα στους λόφους 133 και Καστά και, ακολουθώντας την «αρχαία χάραξη» της Εγνατίας, θα «πιάσει» Παλαιοκώμη και Μικρό Σούλι, Ροδολίβος και Πρώτη, Κούροβο και Ζυγάκτη ποταμό, Μαυρολεύκη και Καλαμπάκι, για να καταλήξει στους λατρεμένους του Φιλίππους.
Η σπουδαία αυτή παρακαταθήκη του Μόσχου Οτατζή, είναι ένα μικρό (μα και μοναδικό) δείγμα του «μεγάλου του έρωτα» για την αρχαιολογία. Ανολοκλήρωτου, σαν και τη ζωή του.
Στην περιοχή αυτή βρέθηκε ένα μιλιάριο της εποχής του αυτοκράτορα Καρακάλλα, το οποίο αναγράφει την απόσταση του ενός μιλίου. Πιθανόν ο αριθμός δεν είναι συμπληρωμένος, διότι στο σημείο αυτό του μιλιαρίου υπάρχει φθορά- αν όμως ο αριθμός του ενός μιλίου είναι σωστός, τότε το μιλιάριο δεν πρέπει να βρέθηκε μακριά από τη θέση που ήταν τοποθετημένο επάνω στην Εγνατία οδό.
Ο δρόμος συνέχιζε με κατεύθυνση βορειοανατολική και περνούσε ανάμεσα από το λόφο 133 και το λόφο του «Καστά», για να συνεχίσει στην ίδια κατεύθυνση, παράλληλα σχεδόν με τους βόρειους πρόποδες του Παγγαίου. Υπάρχει και σήμερα ακόμη μονοπάτι που από την Αμφίπολη οδηγεί στο πέρασμα αυτό, ανάμεσα από τους δύο λόφους.
Η αυτοψία και η έρευνα δεν έδωσε ίχνη αρχαίου δρόμου, είναι όμως πολύ πιθανό να καταστράφηκαν από την καλλιέργεια των χωραφιών. Στο χωριό Οφρύνιο και στο τείχος της βυζαντινής Χρυσούπολης βρέθηκε εντοιχισμένο μιλιάριο της Εγνατίας οδού, το οποίο χρονολογείται επίσης στα χρόνια του Καρακάλλα. Είναι άγνωστο από πού μεταφέρθηκε στο μεσαιωνικό περίβολο, όμως η απόσταση των 4 μιλίων που αναγράφει, θεωρώντας ως αφετηρία την Αμφίπολη, δείχνει ότι αυτό ήταν τοποθετημένο στην Εγνατία οδό αμέσως μετά τον λόφο 133 και από το σημείο αυτό η απόσταση δεν είναι πολύ μεγάλη για να μεταφερθεί αργότερα στο τείχος της βυζαντινής Χρυσούπολης.
Μπορεί λοιπόν (αυτό) ν' αποτελέσει μια ένδειξη, ότι η Εγνατία οδός περνούσε ανάμεσα από τους δύο λόφους, για να προχωρήσει μετά παράλληλα με τους βόρειους πρόποδες του Παγγαίου».
Ένα άγνωστο, λοιπόν, όμως ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο προσθέτει ο Μόσχος Οτατζής σε όσα μαθαίνουμε καθημερινά για τον μακεδονικό τύμβο που ανασκάπτεται στο λόφο «Καστά» της Αμφίπολης. Ότι αυτός ο τύμβος βρέθηκε πάνω στη μεγαλύτερη οδό των αρχαίων χρόνων, τη ρωμαϊκή Εγνατία οδό, η οποία διήλθε από τη νότια πλευρά του, με ότι αυτή η θέση του μπορεί να σημαίνει, είτε όσον αφορά την τυχόν σύλησή του, είτε, αντίθετα, όσον αφορά την τυχόν προστασία του από τους Ρωμαίους!
Η αρχαία Εγνατία οδός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου