Οι δύο μονομάχοι και το Μακεδονικό

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ Ι. ΜΕΡΤΖΟΥ

προέδρου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών

Η διεκδίκηση της ηγεσίας στη Νέα Δημοκρατία, εκτός από έκδηλα φαινόμενα πολιτικής αφασίας και επιλεκτικής αμνησίας, έχει προσλάβει και μιαν υπόγεια επίδειξη πατριωτισμού με επίκεντρο το Μακεδονικό. 

Η πολύκροτη παρέμβαση Μεϊμαράκη στο «δάκρυ του Καραμανλή» αποτελεί απλώς την ορατή κορυφή του παγόβουνου.

Στα θολά νερά, ιδιαίτερα της Μακεδονίας και όχι μόνον, πυκνά δίκτυα επικοινωνίας -οργανωμένα ή και ενστικτώδη αλλά πάντως ανώνυμα- διαχέουν «εθνικούς κινδύνους» που μας επιφυλάσσει η μια πλευρά και αντιστρόφως «εθνικές νίκες» που μας εγγυάται η άλλη πλευρά.

Σιγώ επί μήνες για όσα εξωφρενικά συνέβαιναν και εξακολουθούν να συμβαίνουν στη Νέα Δημοκρατία. Δεν είναι καιρός. Ωστόσο, επειδή πολλοί Μακεδόνες με ρωτούν καθημερινά αν αληθεύουν όσα αποδίδονται προεκλογικά ή μάλλον προ-ηγετικά στην πολιτική των δύο υποψηφίων για τα Σκόπια, υπενθυμίζω τα γεγονότα.

Γνωρίζω άριστα, επί τριάντα τουλάχιστον χρόνια, τους τρεις υποψηφίους και επί μακρόν συνεργάσθηκα στενά με τον καθένα τους. Φυσικά και οι τρεις τους αγαπούν την πατρίδα, όπως όλοι μας.

Το πολιτικό ερώτημα, όμως, δεν είναι αν και πόσο αγαπάς την πατρίδα, αλλά αν και πόσο αποτελεσματικά την υπηρετείς.

Οι δύο επικρατέστεροι διετέλεσαν υπουργοί Εξωτερικών και, σε διαφορετικές εποχές, διαχειρίσθηκαν το Μακεδονικό στην οξύτερη εκάστοτε φάση του.

Αρα στο ερώτημα απάντησαν με τις πράξεις τους.

Νέοι, προορισμένοι εξ αρχής για την πολιτική, εκπαιδεύθηκαν επαρκώς.

Ο Αντώνης Σαμαράς απεφοίτησε από το Αμερικανικό Κολλέγιο και φοίτησε μαζί με το σημερινό πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου στο Αμχερστ της Μασαχουσέτης.

Η Ντόρα Μπακογιάννη έλαβε αμιγώς ευρωπαϊκή παιδεία. Σπούδασε στη Γερμανία και στη Γαλλία. Πρόσφατα την τίμησε εξαιρετικά η περίφημη Γαλλική Ακαδημία.

Επειδή η μια ή ο άλλος θα εκλεγεί αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολιτεύσεως και, συνεπώς, θα έχει βαρύνοντα λόγο στη διαχείριση του προβλήματος με τα Σκόπια και στη διαμόρφωση της ελληνικής κοινής γνώμης, έχει σημασία να γνωρίζουν τα μέλη της ΝΔ ποιαν πολιτική ψηφίζουν και ποιος απ' τους δυο μπορεί να την ασκήσει με περισσότερη αποτελεσματικότητα, σοβαρότητα και συνέπεια.

Ως υπουργός Εξωτερικών μεταξύ 1990-1992 ο Αντώνης Σαμαράς απέρριπτε κάθε σύνθετη ονομασία που θα περικλείει τον όρο Μακεδονία ή παράγωγα της λέξης Μακεδονία.

Στην πραγματικότητα εφήρμοζε ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών -με εξαίρεση το ΚΚΕ. Αυτή η θέση εξέφραζε και εξακολουθεί σε μεγάλη πλειοψηφία να εκφράζει το κοινό αίσθημα των Ελλήνων. Ωστόσο, η πολιτική δεν διεξάγεται απλώς με συναίσθημα και, όσες φορές διεξήχθη, το 1897 και το 1919-1922, οδήγησε σε εθνική καταστροφή.

Ο μακαριστός Ευάγγελος Αβέρωφ, πολιτικός μέντορας του Αντώνη Σαμαρά, διαχειρίσθηκε κρισιμότατα εθνικά θέματα, ως υπουργός Εξωτερικών. Μας άφησε κληρονομιά, συν τοις άλλοις, ένα σπουδαίο βιβλίο του όπου μας διδάσκει ρητά ότι, λόγω του συναισθήματος ακριβώς, το Κυπριακό κατέληξε σε εθνική ήττα και απεδείχθη μια Ιστορία Χαμένων Ευκαιριών. 

Ετσι το επιγράφει.

Εν πάση περιπτώσει ο υπουργός Εξωτερικών Αντώνης Σαμαράς έμεινε συνεπής στη θέση αυτή που ούτε το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών τόλμησε να αλλάξει παρότι οι διεθνείς ισορροπίες μεταβάλλονταν ραγδαία με την αιματηρή πλέον διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, ενώ άλλες προτεραιότητες των Δυτικών εμφανίζονταν στο προσκήνιο ανάμεικτες με εν δυνάμει ελληνικές ευκαιρίες.  

Το αποτέλεσμα αυτής της επιλογής του είναι γνωστό σ' όλο τον κόσμο -εκτός από τη Χώρα των Λωτοφάγων.

Δεκαπέντε χρόνια μετά τη θητεία Σαμαρά, το ζήτημα με τα Σκόπια είχε αποτελματωθεί, το γειτονικό κράτος είχε αναγνωρισθεί από εκατόν είκοσι τόσα άλλα κράτη με την ψευδεπίγραφη ονομασία «Μακεδονία», επί δεκατέσσερα έως τότε έτη οι ατέρμονες διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ κάλυπταν σαν εξευτελισμένο φύλλο συκής την ελληνική ντροπή και όλοι στην Ελλάδα μιλούσαν δημόσια για μια «χαμένη υπόθεση». Ας μη λησμονείται κι αυτό.

Η κυβέρνηση της ΝΔ απέδειξε ότι το ζήτημα με τα Σκόπια δεν ήταν ούτε είναι κάποια χαμένη υπόθεση. Το ανέσυρε από την πολιτική λήθη, το ανέδειξε σε διεθνές ζήτημα και στο Συμβούλιο Κορυφής της Ατλαντικής Συμμαχίας κέρδισε την πρώτη μεγάλη νίκη. Υπεχρέωσε τα Σκόπια και τη Διεθνή Κοινότητα να διαπραγματευθούν σοβαρά την ονομασία με την Ελλάδα. Μετά τη σθεναρή και τεκμηριωμένη ελληνική στάση στο Βουκουρέστι, η ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου Κορυφής του ΝΑΤΟ ορίζει ότι κάθε βήμα των Σκοπίων προς ένταξη προϋποθέτει τη συμφωνία Αθηνών - Σκοπίων για την ονομασία. 

Ανάλογη αναφορά επετεύχθη και στο Συμβούλιο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τώρα πια η Ελλάδα δεν έχει με το μέρος της μόνον την Ιστορία. 

Εχει και την ψήφο της σε αποφάσεις που καταστατικά πρέπει να είναι ομόφωνες. Αυτή είναι η αλήθεια.

Υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση της ΝΔ εκείνην ακριβώς την αποφασιστική περίοδο ήταν η Ντόρα Μπακογιάννη.

Είναι η μοναδική στον Δυτικό Κόσμο Υπουργός Εξωτερικών η οποία ανέτρεψε την πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών, αδιαφόρησε για τις πιέσεις, τις άμεσες απειλές αλλά, ακόμη και για τις άριστες διεθνείς σχέσεις της, και είπε ξερά «όχι» στη μοναδική Υπερδύναμη.

Τούτο σημαίνει ότι προηγουμένως διέθετε συγκεκριμένο και αρτίως συγκροτημένο πολιτικό σχέδιο, αποτελεσματικό επιτελείο, πλήρη γνώση του διεθνούς επιχειρησιακού πεδίου, καλό δίκτυο πληροφοριών, ρεαλισμό και ευλυγισία. 

Γνωρίζω ότι, αμέσως μετά τη νίκη στο Βουκουρέστι, ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής που, φυσικά, συμφωνούσε μαζί της και τη στήριζε σε κάθε τολμηρό βήμα της, τη συνεχάρη και την ευχαρίστησε θερμά σε ολομέλεια του Υπουργικού Συμβουλίου. 

Υπάρχουν τα επίσημα πρακτικά. 

Οπως υπάρχουν και τα επίσημα πρακτικά του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών του 1992 που καταγράφουν τι ακριβώς απόφαση του Συμβουλίου ζήτησε ο τότε υπουργός Εξωτερικών Αντώνης Σαμαράς και πώς ακριβώς τον αντιμετώπισε, με σαφείς εκφράσεις, ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής. 

Ας δημοσιεύσουν εκείνα τα πρακτικά όσοι επιλεκτικά μιλούν για την Ιστορία και τη Μακεδονία.

Ακούγεται τελευταία «αφήστε την παρελθοντολογία και πάμε στο μέλλον».

Αλλά τι είναι η Ιστορία; Δεν είναι παρελθοντολογία; Οσοι λαοί τη λησμονούν, πελαγοδρομούν και τελικά ναυαγούν. Ο Χρόνος είναι ενιαίος. Ακόμη και η σημερινή μέρα θα είναι παρελθόν αύριον. Το παρελθόν διαμορφώνει το παρόν και προσδιορίζει το μέλλον. Αυτό διδάσκει ο Θουκυδίδης και γι' αυτό παραμένει εσαεί ανυπέρβλητος. Και κάθε πολιτικός στο παρόν επιλέγεται για το μέλλον με βάση όσα έπραξε στο παρελθόν. Αρχή άνδρα δείκνυσι. Αυτό είναι το μέτρο και ουδείς σοβαρός πολίτης δικαιούται να το λησμονεί αδαπάνως για τη χώρα. Με τι άλλα κριτήρια επιλέγεται ένας αρχηγός;

Για να φέρει τα Σκόπια σε θέση ματ ή τουλάχιστον ρεν στη διεθνή σκακιέρα, η κυβέρνηση Καραμανλή με την υπουργό της επί των Εξωτερικών εισηγήθηκε και όλα τα κόμματα της Βουλής, πλην ενός -του Λαός-, ενέκριναν και εξακολουθούν να υποστηρίζουν το πλαίσιο συμβιβασμού με τα Σκόπια: σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό της λέξης Μακεδονία η οποία θα ισχύει έναντι παντός, λατινιστί erga omnes, σε κάθε διεθνή σχέση και χρήση.

Αυτή είναι σήμερα η ελληνική κόκκινη γραμμή.

Εμμεσα συνάγεται ότι, εδώ και χρόνια πια, την αποδέχεται ο Αντώνης Σαμαράς.

Αλλιώς θα είχε διαφωνήσει ανοικτά.

Μπορούσε να παραιτηθεί από βουλευτής ή με την 151η ψήφο του να ρίξει και τον προστάτη του πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή.

Δεν έγινε έτσι, όμως.

Αντίθετα, έγινε υπουργός.

Αλλά για τη Μακεδονία, σιωπή. Και αυτή η σιωπή του εγείρει σήμερα δύο ερωτήματα:

Αποδέχεται σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό στη λέξη Μακεδονία;

Ή είναι εθνική προδοσία όσα τώρα απαιτεί η Βουλή των Ελλήνων;

Πριν ψηφισθεί, λοιπόν, οφείλει ξεκάθαρες απαντήσεις στη ΝΔ και στη χώρα.