Γράφει ο Γιάννης Λούλης στο http://www.ekloges.gr/ :Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν έχει μπροστά του μια εύκολη πορεία.
Η όλη διαδικασία εκλογής ηγεσίας θα αφήσει κάποιες ρωγμές, έστω και προσωρινές, και των οποίων το βάθος δεν μπορεί ακόμη να προσδιορισθεί.
Επίσης όταν ολοκληρωθεί η εκλογή είναι άγνωστο αν θα επιλεγεί η ορθή στρατηγική που ανταποκρίνεται στις συγκεκριμένες περιστάσεις μετά από μία βαριά εκλογική ήττα.
Οι περιστάσεις αυτές συνοψίζουν μια πραγματικότητα: Ενώ η ΝΔ, ενόψει της εκλογής ηγεσίας, φαίνεται για την ώρα να κοιτάζει περισσότερο ή λιγότερο προς στα «δεξιά της», η αλήθεια είναι πως για κάθε ένα ψηφοφόρο που έχασε «στα δεξιά» (5% προς το ΛΑΟΣ), έχασε τρεις ψηφοφόρους στα «αριστερά» της (8% προς το ΠΑΣΟΚ και 5% προς αριστερόστροφα κόμματα). Στην ουσία η ΝΔ έχασε και πάλι τον μεσαίο χώρο που κατάφερε να κερδίσει ο Καραμανλής μετά από μια εικοσαετή κυριαρχία του ΠΑΣΟΚ (με ένα σύντομο τριετές διάλειμμα).
Πριν περάσουμε όμως, σε εκείνο που ονομάζω «στρατηγικό ζήτημα» και το οποίο θα αναλύσω στη συνέχεια, υπάρχει άλλο ένα πρόβλημα για τη ΝΔ. Το πρόβλημα αυτό, προϊόν των τελευταίων ετών της διακυβέρνησης της ΝΔ, είναι η αίσθηση που έχει διαμορφώσει η κοινή γνώμη για την «ομάδα» της, δηλαδή για την ομάδα των στελεχών της. Όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις, το ΠΑΣΟΚ – με αισθητή διαφορά – θεωρείται πως διαθέτει «ικανότερα στελέχη». ’ρα πέραν ενός πειστικού ηγέτη για τη ΝΔ, επιβάλλεται (όπως εν τέλει έπραξε ο Γιώργος Παπανδρέου) να αναδείξει αξιόπιστα και φρέσκα πρόσωπα στον ηγετικό της πυρήνα. Ήδη πάντως, η παρουσία κάποιων στελεχών της, που εμφανίζονται στη τηλεόραση, στηρίζοντας τους βασικούς διεκδικητές, δεν βοηθά προς την κατεύθυνση αυτή. Επιβεβαιώνει το πρόβλημα. Και μάλιστα το επιτείνει.
Ας περάσουμε όμως τώρα και στο «στρατηγικό ζήτημα». Αυτή την ώρα η ΝΔ, ως ένα βαθμό, έστω και κατ’ ανάγκην, απευθύνεται σε ένα σκληρό πυρήνα ψηφοφόρων και όχι στο ευρύτερο εκλογικό σώμα. Στον πυρήνα αυτόν, δεν μιλά με όρους που αφορούν την ανάγκη διεύρυνσης της επιρροής της. Αντίθετα, συχνά ακούγονται αποστροφές που κολακεύουν την ιδεολογικοπολιτική «καθαρότητα», και την περιχαράκωση, δημιουργώντας προϋποθέσεις για συρρίκνωση της απήχησης του κόμματος.
Ο επίμονος αυτοπροσδιορισμός της ΝΔ ως «κεντροδεξιάς» αποτελεί σαφή υποχώρηση από τη στρατηγική του μεσαίου χώρου του Κώστα Καραμανλή. Μια στρατηγική που πρόσθεσε στη ΝΔ 5% το 2000 και την οδήγησε σε δύο συνεχόμενες εκλογικές νίκες, τις πρώτες από το 1977. Ας σημειωθεί επίσης ότι η μεγάλη νίκη του 2004, επετεύχθη παρά το ότι το εκλογικό σώμα δεν έγινε «δεξιότερο», αλλά παρέμεινε στην πλειοψηφία του ήπια αριστερόστροφο. Όπως άλλωστε παραμένει και τώρα. Γι’ αυτό και πολύ ορθά σε πρόσφατη συνέντευξή του στη «Καθημερινή», ο ’ρης Σπηλιωτόπουλος διαφώνησε με το στρατηγικό εγκλωβισμό της ΝΔ στον ’ξονα «Δεξιάς – Αριστεράς». Καθώς ο εγκλωβισμός αυτός ευνοεί κατάφωρα το ΠΑΣΟΚ. ’λλωστε και ο Καραμανλής συστηματικά απέφυγε τη χρήση του όρου «κεντροδεξιά» για να προσδιορίσει το κόμμα του, συνειδητοποιώντας τον σχετικό πολιτικό κίνδυνο.
Τα ποσοστά εδώ είναι αμείλικτα. Σε δημοσκόπηση της GPO τον Ιούνιο του 2009 με δείγμα 3000 ψηφοφόρους, σε μια κλίμακα από το 1 (την πιο αριστερή θέση) έως το 10 (την πιο δεξιά), οι ψηφοφόροι που επέλεξαν να αυτοτοποθετηθούν στις θέσεις 1 έως 5 έφθασαν το 56,5%, ενώ εκείνοι που αυτοτοποθετούντο στις θέσεις 6 έως 10 περιορίζονταν στο 38,4%. Παράλληλα, ενώ η πολυπληθέστερη κατηγορία των ψηφοφόρων, δηλαδή το 30,8%, συναθροίζονταν στη θέση 5 (την Κεντρώα και ηπίως αριστερόστροφη θέση), στη θέση 6 (την κεντρώα και ηπίως δεξιόστροφη θέση) αυτοτοποθετείτο μόνο το 8,5%.
Μήπως όμως ο πρόσφατος αυτοπροσδιορισμός της ΝΔ ως «κεντροδεξιάς» είναι αναπόφευκτος, διότι εκφράζει την ανάγκη των ίδιων των ψηφοφόρων γενικά να τοποθετούν τα κόμματα στον άξονα αυτόν; Αισθάνονται οι ψηφοφόροι ότι ο άξονας Αριστεράς – Δεξιάς ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής μας; Κάθε άλλο. Καθώς όπως δείχνει έρευνα της TNS ICAP του 2005, το 54% (με μόνο το 36% να υιοθετεί αντίθετη άποψη) πιστεύει ότι «οι έννοιες Δεξιά – Αριστερά είναι ξεπερασμένες και δεν μπορεί να κρίνει κανείς με αυτό τον τρόπο τις θέσεις πολιτικών και κομμάτων».
Γιατί λοιπόν χρησιμοποιείται ο όρος «κεντροδεξιά» με τόση επιμονή το τελευταίο διάστημα; Προφανώς χρησιμοποιείται για να κολακευθεί ένα συγκεκριμένο ακροατήριο κυρίως με την επαναφορά της λέξης «δεξιά» (έστω και σε συνδυασμό με μία άλλη). Και όμως γνωρίζουμε από τις δημοσκοπήσεις ότι οι «δεξιοί» ψηφοφόροι της ΝΔ στήριζαν επί χρόνια το άνοιγμά της στο Κέντρο. Ακόμη και το 2001 (δημοσκόπηση της MRB), δύο στους τρεις ψηφοφόρους της ΝΔ πίστευαν πως «το άνοιγμα στο μεσαίο χώρο», ωφελεί πολιτικά τη ΝΔ. Αυτό όφειλαν να τονίζουν σήμερα όλα τα στελέχη της ΝΔ συνομιλώντας με τους ψηφοφόρους τους. Αντ’ αυτού από κάποιες πλευρές, τούτο όχι μόνο δεν τονίζεται, αλλά αντίθετα υπογραμμίζεται η αξία της «επιστροφής στις ρίζες» μέσω κάποιας ιδεολογικής και πολιτικής «καθαρότητας». Που προφανώς εκλογικά είναι αδιέξοδη.
Βεβαίως, αφού εκλεγεί ο νέος αρχηγός, με την όποια σημαία χρησιμοποιεί τώρα, η ΝΔ είναι πιθανό να κάνει, τότε, τη στροφή προς το Κέντρο. Αλλά το ερώτημα που γεννιέται είναι, το πόσο αξιόπιστος θα είναι εκείνος που θα το επιχειρήσει. ’λλωστε προαπαιτούμενο θα είναι να πιστεύει βαθύτερα στο άνοιγμα αυτό, για να το επικοινωνήσει με επιτυχία. Το τι πιστεύουν όμως πραγματικά κάποια στελέχη είναι άγνωστο. Επίσης, οι σημερινές εντυπώσεις μιας «δεξιάς» στροφής θα χρειασθούν χρόνο, επιμονή και συγκρότηση για να ανατραπούν. Αν βεβαίως, υπάρχει η βούληση για κάτι τέτοιο.
Όλα αυτά λοιπόν, γεννούν σοβαρά ερωτηματικά για το προς τα πού και πως θα πορευθεί η ΝΔ, την επόμενη της εκλογής ηγεσίας με δεδομένο και το κλίμα που σήμερα διαμορφώνεται σε τμήμα του στελεχιακού της δυναμικού. Όταν στελέχη κινητοποιούνται με φορτισμένους όρους προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση, πώς αργότερα θα κινητοποιηθούν προς μία άλλη;
«Το στρατηγικό ζήτημα» λοιπόν, παραμένει αιωρούμενο. Ενώ θα έπρεπε σε τούτη την τόσο κρίσιμη συγκυρία να είναι ξεκάθαρο. Η επιλογή της ΝΔ για άνοιγμα προς το μεσαίο χώρο αποτελεί μονόδρομο, εφόσον δεν επιθυμεί να περιθωριοποιηθεί και πάλι για μακρύ χρονικό διάστημα. Το πώς λοιπόν, θα απαντήσει στο στρατηγικό ζήτημα θα κρίνει και την πολιτική της τύχη.
ΥΓ. Κάποιες αναφορές που γίνονται για τους Γερμανούς Χριστιανοδημοκράτες αγνοούν πως το CDU, εδώ και χρόνια, δηλώνει απερίφραστα «κεντρώο» κόμμα (και όχι κεντροδεξιό).
Οι περιστάσεις αυτές συνοψίζουν μια πραγματικότητα: Ενώ η ΝΔ, ενόψει της εκλογής ηγεσίας, φαίνεται για την ώρα να κοιτάζει περισσότερο ή λιγότερο προς στα «δεξιά της», η αλήθεια είναι πως για κάθε ένα ψηφοφόρο που έχασε «στα δεξιά» (5% προς το ΛΑΟΣ), έχασε τρεις ψηφοφόρους στα «αριστερά» της (8% προς το ΠΑΣΟΚ και 5% προς αριστερόστροφα κόμματα). Στην ουσία η ΝΔ έχασε και πάλι τον μεσαίο χώρο που κατάφερε να κερδίσει ο Καραμανλής μετά από μια εικοσαετή κυριαρχία του ΠΑΣΟΚ (με ένα σύντομο τριετές διάλειμμα).
Πριν περάσουμε όμως, σε εκείνο που ονομάζω «στρατηγικό ζήτημα» και το οποίο θα αναλύσω στη συνέχεια, υπάρχει άλλο ένα πρόβλημα για τη ΝΔ. Το πρόβλημα αυτό, προϊόν των τελευταίων ετών της διακυβέρνησης της ΝΔ, είναι η αίσθηση που έχει διαμορφώσει η κοινή γνώμη για την «ομάδα» της, δηλαδή για την ομάδα των στελεχών της. Όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις, το ΠΑΣΟΚ – με αισθητή διαφορά – θεωρείται πως διαθέτει «ικανότερα στελέχη». ’ρα πέραν ενός πειστικού ηγέτη για τη ΝΔ, επιβάλλεται (όπως εν τέλει έπραξε ο Γιώργος Παπανδρέου) να αναδείξει αξιόπιστα και φρέσκα πρόσωπα στον ηγετικό της πυρήνα. Ήδη πάντως, η παρουσία κάποιων στελεχών της, που εμφανίζονται στη τηλεόραση, στηρίζοντας τους βασικούς διεκδικητές, δεν βοηθά προς την κατεύθυνση αυτή. Επιβεβαιώνει το πρόβλημα. Και μάλιστα το επιτείνει.
Ας περάσουμε όμως τώρα και στο «στρατηγικό ζήτημα». Αυτή την ώρα η ΝΔ, ως ένα βαθμό, έστω και κατ’ ανάγκην, απευθύνεται σε ένα σκληρό πυρήνα ψηφοφόρων και όχι στο ευρύτερο εκλογικό σώμα. Στον πυρήνα αυτόν, δεν μιλά με όρους που αφορούν την ανάγκη διεύρυνσης της επιρροής της. Αντίθετα, συχνά ακούγονται αποστροφές που κολακεύουν την ιδεολογικοπολιτική «καθαρότητα», και την περιχαράκωση, δημιουργώντας προϋποθέσεις για συρρίκνωση της απήχησης του κόμματος.
Ο επίμονος αυτοπροσδιορισμός της ΝΔ ως «κεντροδεξιάς» αποτελεί σαφή υποχώρηση από τη στρατηγική του μεσαίου χώρου του Κώστα Καραμανλή. Μια στρατηγική που πρόσθεσε στη ΝΔ 5% το 2000 και την οδήγησε σε δύο συνεχόμενες εκλογικές νίκες, τις πρώτες από το 1977. Ας σημειωθεί επίσης ότι η μεγάλη νίκη του 2004, επετεύχθη παρά το ότι το εκλογικό σώμα δεν έγινε «δεξιότερο», αλλά παρέμεινε στην πλειοψηφία του ήπια αριστερόστροφο. Όπως άλλωστε παραμένει και τώρα. Γι’ αυτό και πολύ ορθά σε πρόσφατη συνέντευξή του στη «Καθημερινή», ο ’ρης Σπηλιωτόπουλος διαφώνησε με το στρατηγικό εγκλωβισμό της ΝΔ στον ’ξονα «Δεξιάς – Αριστεράς». Καθώς ο εγκλωβισμός αυτός ευνοεί κατάφωρα το ΠΑΣΟΚ. ’λλωστε και ο Καραμανλής συστηματικά απέφυγε τη χρήση του όρου «κεντροδεξιά» για να προσδιορίσει το κόμμα του, συνειδητοποιώντας τον σχετικό πολιτικό κίνδυνο.
Τα ποσοστά εδώ είναι αμείλικτα. Σε δημοσκόπηση της GPO τον Ιούνιο του 2009 με δείγμα 3000 ψηφοφόρους, σε μια κλίμακα από το 1 (την πιο αριστερή θέση) έως το 10 (την πιο δεξιά), οι ψηφοφόροι που επέλεξαν να αυτοτοποθετηθούν στις θέσεις 1 έως 5 έφθασαν το 56,5%, ενώ εκείνοι που αυτοτοποθετούντο στις θέσεις 6 έως 10 περιορίζονταν στο 38,4%. Παράλληλα, ενώ η πολυπληθέστερη κατηγορία των ψηφοφόρων, δηλαδή το 30,8%, συναθροίζονταν στη θέση 5 (την Κεντρώα και ηπίως αριστερόστροφη θέση), στη θέση 6 (την κεντρώα και ηπίως δεξιόστροφη θέση) αυτοτοποθετείτο μόνο το 8,5%.
Μήπως όμως ο πρόσφατος αυτοπροσδιορισμός της ΝΔ ως «κεντροδεξιάς» είναι αναπόφευκτος, διότι εκφράζει την ανάγκη των ίδιων των ψηφοφόρων γενικά να τοποθετούν τα κόμματα στον άξονα αυτόν; Αισθάνονται οι ψηφοφόροι ότι ο άξονας Αριστεράς – Δεξιάς ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής μας; Κάθε άλλο. Καθώς όπως δείχνει έρευνα της TNS ICAP του 2005, το 54% (με μόνο το 36% να υιοθετεί αντίθετη άποψη) πιστεύει ότι «οι έννοιες Δεξιά – Αριστερά είναι ξεπερασμένες και δεν μπορεί να κρίνει κανείς με αυτό τον τρόπο τις θέσεις πολιτικών και κομμάτων».
Γιατί λοιπόν χρησιμοποιείται ο όρος «κεντροδεξιά» με τόση επιμονή το τελευταίο διάστημα; Προφανώς χρησιμοποιείται για να κολακευθεί ένα συγκεκριμένο ακροατήριο κυρίως με την επαναφορά της λέξης «δεξιά» (έστω και σε συνδυασμό με μία άλλη). Και όμως γνωρίζουμε από τις δημοσκοπήσεις ότι οι «δεξιοί» ψηφοφόροι της ΝΔ στήριζαν επί χρόνια το άνοιγμά της στο Κέντρο. Ακόμη και το 2001 (δημοσκόπηση της MRB), δύο στους τρεις ψηφοφόρους της ΝΔ πίστευαν πως «το άνοιγμα στο μεσαίο χώρο», ωφελεί πολιτικά τη ΝΔ. Αυτό όφειλαν να τονίζουν σήμερα όλα τα στελέχη της ΝΔ συνομιλώντας με τους ψηφοφόρους τους. Αντ’ αυτού από κάποιες πλευρές, τούτο όχι μόνο δεν τονίζεται, αλλά αντίθετα υπογραμμίζεται η αξία της «επιστροφής στις ρίζες» μέσω κάποιας ιδεολογικής και πολιτικής «καθαρότητας». Που προφανώς εκλογικά είναι αδιέξοδη.
Βεβαίως, αφού εκλεγεί ο νέος αρχηγός, με την όποια σημαία χρησιμοποιεί τώρα, η ΝΔ είναι πιθανό να κάνει, τότε, τη στροφή προς το Κέντρο. Αλλά το ερώτημα που γεννιέται είναι, το πόσο αξιόπιστος θα είναι εκείνος που θα το επιχειρήσει. ’λλωστε προαπαιτούμενο θα είναι να πιστεύει βαθύτερα στο άνοιγμα αυτό, για να το επικοινωνήσει με επιτυχία. Το τι πιστεύουν όμως πραγματικά κάποια στελέχη είναι άγνωστο. Επίσης, οι σημερινές εντυπώσεις μιας «δεξιάς» στροφής θα χρειασθούν χρόνο, επιμονή και συγκρότηση για να ανατραπούν. Αν βεβαίως, υπάρχει η βούληση για κάτι τέτοιο.
Όλα αυτά λοιπόν, γεννούν σοβαρά ερωτηματικά για το προς τα πού και πως θα πορευθεί η ΝΔ, την επόμενη της εκλογής ηγεσίας με δεδομένο και το κλίμα που σήμερα διαμορφώνεται σε τμήμα του στελεχιακού της δυναμικού. Όταν στελέχη κινητοποιούνται με φορτισμένους όρους προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση, πώς αργότερα θα κινητοποιηθούν προς μία άλλη;
«Το στρατηγικό ζήτημα» λοιπόν, παραμένει αιωρούμενο. Ενώ θα έπρεπε σε τούτη την τόσο κρίσιμη συγκυρία να είναι ξεκάθαρο. Η επιλογή της ΝΔ για άνοιγμα προς το μεσαίο χώρο αποτελεί μονόδρομο, εφόσον δεν επιθυμεί να περιθωριοποιηθεί και πάλι για μακρύ χρονικό διάστημα. Το πώς λοιπόν, θα απαντήσει στο στρατηγικό ζήτημα θα κρίνει και την πολιτική της τύχη.
ΥΓ. Κάποιες αναφορές που γίνονται για τους Γερμανούς Χριστιανοδημοκράτες αγνοούν πως το CDU, εδώ και χρόνια, δηλώνει απερίφραστα «κεντρώο» κόμμα (και όχι κεντροδεξιό).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου