Γιατί ο καταναλωτής είναι το Α και το Ω

Αχλάδiα "nashi" - Υπερτροφή!

Η κατανάλωση είναι ο μοναδικός σκοπός της παραγωγής. Το ενδιαφέρον του παραγωγού θα πρέπει να είναι τέτοιο, έτσι ώστε να εξυπηρετεί τον καταναλωτή.
Adam Smith, The Wealth of Nations, 1776

Πριν μερικές εβδομάδες μιλούσα με έναν αγρότη και μου είπε ότι δεν βγάζει λεφτά πλέον με το σιτάρι. Οι δαπάνες έχουν ανέβει πάρα πολύ και το μοναδικό του κέρδος, που είναι ελάχιστο (έτσι όπως μου το εξήγησε), είναι η επιδότηση.

Τον ερωτώ, αφού δεν σε συνέφερε, για ποιο λόγο σπέρνεις σιτάρι; Δεν μπορείς να σπείρεις κάτι άλλο που σε συμφέρει πιο πολύ; Μου απαντά, και τι να σπείρω;

Η συγκεκριμένη απάντηση δεν ήταν άγνωστη στα αυτιά μου. Εδώ και πολλά χρόνια όταν κάνω αυτή την συζήτηση με κάποιο αγρότη, σχεδόν πάντα παίρνω την ίδια απάντηση.

Επίσης, ποτέ δεν παίρνω μια ικανοποιητική απάντηση στο ερώτημα, πως είναι δυνατόν να πωλούν ντομάτες στα ράφια των καταστημάτων του νομό Ηλείας αγρότες από το Βέλγιο και τους αγρότες στην Ηλεία να μην τους συμφέρει να κάνουν κάτι ανάλογο;

Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι πρόβλημα χαμηλής παραγωγικότητας και όχι τόσο υπερβολικών δαπανών. Ναι μεν ξοδεύαμε τόσα χρόνια πολύ περισσότερο από αυτό που παράγουμε, αλλά το ουσιαστικό πρόβλημα είναι αυτό της χαμηλής παραγωγής (below potential).

Και ένας από τους λόγους για αυτό, είναι διότι ελάχιστοι στην Ελλάδα λαμβάνουν υπόψη (αν και έχει αλλάξει αρκετά η κατάσταση πλέον) τα σοφά λόγια του Adam Smith, το ότι δηλαδή, ο παραγωγός θα πρέπει να μεριμνά τι θέλει ο καταναλωτής. 

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς φιλελεύθερος για να καταλάβει ότι ο υπαίτιος για αυτό είναι η πολιτική των επιδοτήσεων.

Αν για παράδειγμα πριν από πολλά χρόνια δεν είχαμε επιδοτήσεις, ο κάθε αγρότης αναγκαστικά θα έπρεπε να ερευνήσει τι ανάγκη έχει η αγορά (είτε η ντόπια είτε η αγορά του εξωτερικού) και να παράγει με αποκλειστική μέριμνα αυτή την ανάγκη.

Ο φίλος μου ο Νάσσος είναι αγρότης στην ανατολική Αττική. Πριν μερικά χρόνια μπήκε δυναμικά σε μια σχετικά καινούργια αγορά, αυτή των εξωτικών μαρουλιών που λέω εγώ.

Τα περισσότερα μαρούλια μέχρι πριν μερικά χρόνια (αυτά που λέμε σαλάτα κτλ) ήταν εισαγωγής από την Ιταλία (και ακόμε εισάγουμε από ό,τι καταλαβαίνω). Αυτός λοιπόν έβαλε τις ίδιες ποικιλίες που πούλαγαν οι Ιταλοί και σε χρόνο μηδέν τους πήρε την αγορά, χαμηλώνοντας την τιμή. Την ποσότητα που δεν μπορεί να πουλήσει στα εστιατόρια σε prime τιμές, την πουλάει σε χοντρεμπόρους για τις λαϊκές ανά την Αττική όλη.

Ο Νάσσος λοιπόν έκανε κάτι πάρα πολύ απλό, αντί να παραπονιέται ότι δεν βγάζει λεφτά με το σιτάρι, έσπειρε κάτι που η αγορά είχε ανάγκη, εκτοπίζοντας παράλληλα ένα εισαγόμενο προϊόν, μειώνοντας και το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου.

Η κατάληξη είναι ότι ναι μεν είναι σημαντικό να μειώσουμε τις δαπάνες μας και να μειώσουμε το μεγάλο και σπάταλο κράτος μας, αλλά ακόμα πιο σημαντικό είναι να ανεβάσουμε την παραγωγή μας. Αλλά για να γίνει αυτό, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τις ανάγκες της αγορές και όχι το τι επιδοτείται και τι όχι. Και μόνο όταν γίνει αυτό, θα ανακάμψουμε.

Αλλά για να μπορεί να γίνει αυτό, θα πρέπει να μειωθούν τα εμπόδια, η γραφειοκρατία και οι απίστευτοι τρόποι με τους οποίους αυτό το κράτος κάνει τη ζωή δύσκολη στον κάθε έναν που θέλει να προσπαθήσει να παράγει κάτι.

Μέχρι να λείψουν αυτά τα εμπόδια και μέχρι να λάβουμε όλοι μας τις ανάγκες της αγοράς (κάτι που ακόμα δεν θέλουμε να κάνουμε) δεν θα ανακάμψουμε.

Το κακό φιλελεύθερο μάθημα της ημέρας είναι, τα  μάτια σας στην αγορά και στον καταναλωτή και μόνο στην αγορά και στον καταναλωτή.

Μόνο από εκεί θα πάρει στίγμα ο παραγωγός, του τι έχει ανάγκη η αγορά και τι όχι από τους συνδικαλιστές που ζητούν επιδοτήσεις και σίγουρα όχι από την Ελληνική γραφειοκρατεία.

Γιώργος Καισάριος