Δεν πέρασαν ούτε λίγες ώρες από τη δήλωση του επιτρόπου Όλι Ρεν ότι η Ελλάδα δεν θα χρεοκοπήσει, και ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε βγήκε να δηλώσει ότι η... επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και η μείωση του επιτοκίου της 11ης Μαρτίου ίσως να μην αρκούν για την αποκατάσταση της οικονομικής υγείας της Ελλάδας.
Προειδοποιήσεις
Ήταν μία ακόμη γερμανική προειδοποίηση, της οποίας είχε όμως προηγηθεί μια σημαντικότερη: ότι οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης, που μίλησαν τηλεφωνικά στις 2 Απριλίου, εκτίμησαν (τουλάχιστον οι περισσότεροι) ότι η Ελλάδα δεν θα καταφέρει να αντλήσει χρηματοδότηση από τις αγορές το 2012 και αναρωτήθηκαν αν θα έπρεπε να εξεταστεί το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.
Οι προειδοποιήσεις έρχονται λίγο μετά τη δήλωση του επικεφαλής του Ινστιτούτου IFO (του γερμανικού ΣΕΒ δηλαδή) Χανς Βέρνερ Σιν ότι το τεράστιο δημόσιο χρέος της Ελλάδας πρέπει να περιοριστεί μέσω μιας αναδιάρθρωσης:
«Είναι προφανές ότι η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει. Πρέπει να βάλουμε το χρέος στο τραπέζι και να απελευθερώσουμε αυτήν τη χώρα από ένα μέρος του τεράστιου χρέους της» τόνισε, την ώρα που ο επισκεπτόμενος την Αθήνα Τζορτζ Σόρος έλεγε το ίδιο. Γιατί μας τα λένε όλα αυτά τώρα και τι θέλουν;
Στη Σύνοδο της 25ης Μαρτίου η Ε.Ε. πήρε μια ιδιαίτερα σημαντική απόφαση, που στον ελληνικό Τύπο (με εξαίρεση το «Π», το οποίο επέμενε να τη «φωτίζει» διαρκώς) «χάθηκε» πίσω από τις θριαμβολογίες και τις ιαχές για την επιμήκυνση που τότε... «πήραμε» από την Ευρώπη και τη μείωση των επιτοκίων στα δάνεια της τρόικας.
Η απόφαση, που φαίνεται να αφορά την Ελλάδα περισσότερο από την ίδια την επιμήκυνση, είναι η παραδοχή ότι ένα κράτος που δεν θα μπορεί να εξυπηρετήσει το δημόσιο χρέος του θα εντάσσεται στον Μόνιμο Μηχανισμό Στήριξης που θα λειτουργήσει μετά το 2013, αφού πάει σε αναδιάρθρωση του χρέους του.
Η είδηση ότι μία χώρα της ευρωζώνης μπορεί να μην είναι σε θέση να εξυπηρετήσει το χρέος της σπάει ένα μεγάλο ταμπού της Ευρώπης, αλλά παράλληλα επισημοποιεί τον κίνδυνο ενός «κουρέματος». Κάτι που όμως στην περίπτωσή μας έχει ήδη ενσωματωθεί στα ελληνικά ομόλογα, τα CDS, των οποίων προεξοφλούν ήδη ένα κούρεμα της τάξης του 30% - 35%.
Η αναφορά στο ενδεχόμενο μιας αναδιάρθρωσης (δηλαδή μιας ελεγχόμενης χρεοκοπίας με «φιλική διευθέτηση») δεν έσκασε σαν κεραυνός εν αιθρία. Συζητείται στα διεθνή οικονομικά fora, περιγράφεται από όλους τους σοβαρούς οικονομολόγους ανά την υφήλιο και γράφεται στα ελληνικά και ξένα media εδώ και μήνες ως σενάριο. Υπάρχει όμως και επίσημα από τη στιγμή που η κυβέρνηση αποδέχθηκε τον τρόπο λειτουργίας του Μόνιμου Μηχανισμού Στήριξης.
Ίσως λοιπόν το ερώτημα να μην αφορά τόσο πολύ το «αν», αλλά το «πότε»... Ο Σόρος το είπε ξεκάθαρα: Αναδιαρθρώστε τώρα που σας (δηλαδή... «μας») συμφέρει περισσότερο. Βέβαια ο γίγας αυτός έχει ποντάρει τόσο πολλά στην ελληνική χρεοκοπία, ώστε ίσως χάσει τον ύπνο του αν αυτό δεν συμβεί, αλλά το ερώτημα του χρονισμού μιας αναδιάρθρωσης είναι πολύ σημαντικό. Το πότε και το πώς...
Μπορεί να γίνει όσο διαρκεί ο προσωρινός μηχανισμός; Εδώ το πρόβλημα του χρέους θα εντοπιστεί σε Ελλάδα, Πορτογαλία και Ιρλανδία. Δηλαδή σε ένα ποσό στήριξης έως 300 δισ., με πρόσθετα άλλα 200 δισ. που προβλέπεται να γίνουν απαιτητά λόγω απρόβλεπτων εξελίξεων.
Στην περίπτωση αυτή υπάρχει πρακτικό πρόβλημα με τις εκταμιεύσεις, το οποίο έχει να κάνει με τις εξελίξεις στη Γερμανία και τις άλλες χώρες που θα βάλουν το χέρι στην τσέπη. Το ερώτημα είναι, δηλαδή, αν η Μέρκελ μπορεί να πείσει τους ψηφοφόρους της (και να μη χάσει τις εκλογές) ότι πρέπει να βάλει κι άλλα χρήματα στον προσωρινό μηχανισμό.
Πολιτικά η περίοδος έως τον Οκτώβριο είναι δύσκολη. Το χειρότερο είναι ότι το ίδιο διάστημα συμπίπτει με τη χρονική περίοδο που θα γίνουν τα πιο σκληρά stress test στις ευρωπαϊκές τράπεζες: αν τα τεστ αυτά γίνουν τη θερινή περίοδο (δηλαδή ενώ δεν θα έχουν δοθεί τα επιπλέον χρήματα) και βγάλουν στην επιφάνεια τρύπες που δεν αναμένονταν, υπάρχει το πρόβλημα πώς θα καλυφθούν.
Κάτι τέτοιο λοιπόν φαίνεται να απομακρύνει το ενδεχόμενο μιας «αναδιάρθρωσης τώρα» για την Ελλάδα. Αυτό, όμως, ισχύει μόνο σε ό,τι έχει να κάνει με το ευρωπαϊκό πακέτο, καθώς από μια τέτοια κίνηση θα έχαναν οι γαλλικές και γερμανικές τράπεζες, ενώ παράλληλα θα έπρεπε να πληρώσουν και τα ασφάλιστρα για τα CDS που ποντάρουν στο ότι δεν θα υπάρξει πτώχευση πριν από το 2013.
Ακριβώς το αντίθετο ποντάρισμα έχουν κάνει οι γύπες των «αγορών» (Πόλσον, Σόρος κ.λπ.) και γι' αυτό τα αγγλοσαξονικά ΜΜΕ πίεζαν τις τελευταίες ημέρες τόσο πολύ για «αναδιάρθρωση τώρα». Τα συμφέροντα που εκπροσωπούν θέλουν να βάλουν στο τσεπάκι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις, όπως τον ΟΠΑΠ και τη ΔΕΗ, όμως το μεγαλύτερο θέμα γι' αυτούς είναι ο χρόνος: Θα γίνει μια αναδιάρθρωση πριν από το 2013;
Αναδιάρθρωση χρέους μετά το 2013 σημαίνει ότι δεν υπολογίζεται στη διαδικασία αποπληρωμής το δάνειο της τρόικας, αλλά μόνο το υπόλοιπο χρέος. Κάτι που σημαίνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να αναδιαρθρώσει τα υπόλοιπα 250 δισ. του χρέους. Αντίθετα, μια αναδιάρθρωση πριν από το 2013 θα συμπεριλάβει και το δάνειο της τρόικας.
Το μεγάλο παιχνίδι
Πώς στήνονται σ' αυτό το παιχνίδι οι μεγάλες δυνάμεις; Οι Αμερικανοί, που βολεύονται με το σκληρό ευρώ και τη σχέση 1,4 προς 1 με το δολάριο, θεωρούν ότι πρακτικά μπορεί να ζητήσει το ΔΝΤ να καλύψει το ελληνικό χρέος τώρα και μόνο του. Και ακριβώς αυτό είπε ο Σόρος στον Γιώργο Παπανδρέου: «Θα πρέπει να διευκολυνθεί η Ελλάδα», ώστε να επιμηκυνθεί η χρονική διάρκεια πληρωμής με χαμηλότερα επιτόκια.
Όσοι κάνουν, όμως, πονηρές σκέψεις, δεν βλέπουν μόνο τα συμφέροντα των βραχυπρόθεσμων κερδοσκόπων, όπως ο Σόρος, αλλά μια πολύ ευρύτερη εικόνα: Οι Αμερικανοί πέτυχαν τον αρχικό στόχο να περιορίσουν την Ευρώπη, να κάνουν πάλι διεθνές νόμισμα το δολάριο, ενώ το ευρώ παραμένει εξαιρετικά ακριβό.
Ας μην ξεχνάμε ότι η μεγάλη επίθεση κατά της Ευρώπης άρχισε όταν η Κίνα συζητούσε να ανταλλάξει ένα μεγάλο κομμάτι του αμερικανικού χρέους και η Ρωσία ήθελε να τροποποιήσει τη μέτρηση μέρους των εξαγωγών της σε πετρέλαιο από δολάρια σε ευρώ.
Τώρα, λοιπόν, με την Ευρώπη στη γωνία, η αδύναμη ακόμη Αμερική (με τα πολλά όμως νομισματικά εργαλεία) φαίνεται να σχεδιάζει τον επόμενο γύρο, που είναι η διαμόρφωση τακτικής κατά της Κίνας με τη συμμέτοχη των Ευρωπαίων. Γι' αυτό οι αναλυτές σε όλον τον κόσμο λένε ότι Μέρκελ και Πούτιν όλο και περισσότερο διευκολύνουν τους χειρισμούς Ομπάμα.
Δομικό πρόβλημα
Ο σχεδιασμός υπάρχει: «Αναδεικνύουμε το δομικό πρόβλημα του ευρώ – έγινε τώρα λιγότερο σταθερό και ελκυστικό – και φροντίζουμε με τις κρίσεις χρέους να βάζουμε διαρκείς νάρκες στην ευρωπαϊκή συνοχή». Άλλωστε τα αμερικανικά σχέδια δεν ενοχλούνται (για να μην πούμε ότι συμπλέουν) με μία ελληνική αναδιάρθρωση (καλύτερα πριν, αλλά και) μετά το 2013.
Εφόσον χρειαστεί, το ΔΝΤ μπορεί να συνδράμει στον προσωρινό μηχανισμό στήριξης της Ευρώπης επειδή η Ε.Ε. απλώς δεν θα μπορεί να δώσει είτε τα όσα έχει συμφωνήσει είτε, ακόμη περισσότερο, τα επιπλέον. Αυτό δηλαδή που μας λένε εδώ και μερικούς μήνες: «Είμαστε εδώ και σας καλύπτουμε».
Φαίνεται ότι στη φάση αυτή οι Αμερικανοί δεν καίγονται να χρεοκοπήσουμε άμεσα. Ίσως έχουν κάνει τον υπολογισμό τους: Να δώσουν περισσότερα, μέσω του ΔΝΤ, αλλά και να έχουν λαμβάνειν πολύ περισσότερα στο μέλλον, με πολύ μεγαλύτερη επιχειρηματική εμπλοκή στην Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες.
Άλλωστε οι μεγάλες δυνάμεις επιθυμούν να βγουν από την κρίση με μεγαλύτερες σφαίρες επιρροής και χώρες με φθηνό εργατικό δυναμικό και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές σε χαμηλές τιμές.
Αν η ευρωπαϊκή κρίση χρέους επεκταθεί και συμπεριλάβει τις ισπανικές τράπεζες, η εξέλιξη θα βολεύει τους Γερμανούς στη Γηραιά Ήπειρο, αλλά στη Λατινική Αμερική οι Αμερικανοί θα κυριαρχήσουν.
Η Ουάσιγκτον, άλλωστε, δείχνει να ελέγχει ήδη την επόμενη γενιά καθεστώτων στις πετρελαϊκές χώρες του μουσουλμανικού τόξου της Αραβίας που εξεγείρονται η μια μετά την άλλη. Κι όλα αυτά συμβαίνουν την περίοδο που το Ισραήλ κερδίζει ζωτικό χώρο από την Ανατολική Μεσόγειο έως τη Μάλτα, τον οποίο ποτέ δεν είχε στην ιστορία του.
Πού οδηγούν όλα αυτά; Πλέον είναι και μαθηματικά βέβαιο ότι τα 110 δισ. της τρόικας για την Ελλάδα δεν επαρκούν. Αν πάμε σε αναδιάρθρωση μετά το 2013, με ενεργοποιημένο τον Μόνιμο Μηχανισμό, θα χρειαστεί να δανειστούμε ακόμη περισσότερο απ' ό,τι πριν από το 2013. Κάτι που θα πρέπει να διασφαλίσει τα ποσά την περίοδο λειτουργίας του προσωρινού μηχανισμού, ο οποίος όμως δεν διαθέτει περαιτέρω κεφάλαια – τουλάχιστον όχι εύκολα. Κάτι που φέρνει πιο νωρίς στην αυλή μας το ΔΝΤ. Και πιθανότατα μόνο του...
Η χειρότερη χρονιά
Το πρόβλημα, λοιπόν, από μια πιθανή αναδιάρθρωση και κούρεμα έρχεται για τις τράπεζες, οι οποίες ανέλαβαν τη... φιλοξενία των κρατικών ομόλογων (δηλαδή του χρέους) όλο αυτό το διάστημα. Αρχικά υπήρχαν εκτιμήσεις ότι τα κέρδη τους το 2011 θα είναι ανώτερα από το 2010, καθώς δεν θα επαναλαμβανόταν η έκτακτη φορολογική εισφορά και τα spreads των δανείων θα ήταν αυξημένα. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, τα πράγματα αλλάζουν.
Οι αυξημένες επισφάλειες και τα κόκκινα δάνεια, που χτυπούν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, δείχνουν ότι η χρονιά θα είναι χειρότερη, όχι μόνο σε επίπεδο αποτελεσμάτων, αλλά και επειδή οι πιέσεις για «συγχωνεύσεις τώρα» θα γίνουν ασφυκτικές μετά τα επόμενα stress test. Και οι πιέσεις δεν θα είναι θεωρητικές, αλλά πρακτικές. Τι μπορεί να προκύψει στις τράπεζες, αν γίνουν οι συγχωνεύσεις;
1. Ο πρώτος πόλος θα διαμορφωθεί αναμφίβολα γύρω από την Εθνική. Με δεδομένο ότι γενικότερα συμφέροντα, που είναι φιλικά διακείμενα προς τον όμιλο αυτό, διαθέτουν δύο σημαντικά κομμάτια της Alpha Bank, δεν θα πρέπει να αποκλείουμε ότι, παρά τα όσα έχουν ειπωθεί από τις δύο πλευρές, η σημαντικότερη εξέλιξη στον ελληνικό τραπεζικό κλάδο θα είναι το... classicο: η ένωση Alpha - Εθνικής.
2. Ποιος θα είναι ο δεύτερος πόλος; Ας αφήσουμε τη... φαντασία μας να οργιάσει. Σήμερα, από την αποτίμηση των 2,30 δισ. του ομίλου της Eurobank, η οικογένεια Λάτση ελέγχει το 40%, δηλαδή 1,12 δισ. Δεδομένου ότι η Eurobank θα αναγκαστεί να πάει σε αύξηση κεφαλαίου (ιδιαίτερα έπειτα από έναν «γάμο» Alpha - Εθνικής), η οικογένεια Λάτση είτε θα πρέπει να βάλει κάπου μισό δισ. για να διατηρήσει το ποσοστό της ή θα το δει να περιορίζεται στο 20%.
Ήτοι: ο δεύτερος πόλος θα διαμορφωθεί ανάλογα με τις επιθυμίες της οικογένειας Λάτση. Εάν δηλαδή θα θελήσει να κρατήσει τον πλήρη έλεγχο της τράπεζας ή θα επικεντρωθεί στα ΕΛ.ΠΕ. και τις εξελίξεις στην ενέργεια, κάτι που ορισμένοι ήδη προεξοφλούν.
Άλλωστε, με τις κυπριακές τράπεζες να μην έχουν έδρα στην Ελλάδα (προσέξατε τη μετακόμιση της Marfin στις αγκάλες της μητρικής Marfin Laiki πριν από λίγες ημέρες), την αποτίμηση της Πειραιώς στα 1,57 δισ., του Τ.Τ. στα 930 εκατ. ευρώ και της ΑΤΕ λίγο πάνω από το μισό δισ. τις καθιστούν πλέον ασήμαντους παίκτες.
Από Το Ποντίκι 14.4.2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου