Για να υπάρχει ζωή, εκτός από νερό και οξυγόνο, χρειάζεται και τροφή και για να υπάρχει τροφή πρέπει κάποιοι να την παράξουν. Στη χώρα μας, αυτός ο τομέας είχε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Από τότε που υπάρχουμε ως κράτος, μετά την Τουρκοκρατία, περάσαμε από διάφορα στάδια –τσιφλικάδες, μεγάλες εκτάσεις στην εκκλησία– αγώνες για ένα κομμάτι γη, χωρίς αφέντες. Είναι γνωστοί οι αγώνες του Κιλελέρ και όχι μόνο.
Μια μικρή αναδρομή
Ας δούμε τη χώρα μας μετά τη μικρασιατική καταστροφή του 1922 κι έπειτα, όπου βγήκε η Ελλάδα από έναν πόλεμο με τραγικές ανθρώπινες απώλειες. Στη συνέχεια, μετά την ανταλλαγή, κατακλίστηκε η χώρα από πρόσφυγες, όχι μόνο στα αστικά κέντρα, αλλά κυρίως στην ύπαιθρο... Το μεγαλύτερο μέρος τους στη Μακεδονία. Μοιράστηκε η γη ανάλογα με τους κατοίκους και τα μέλη των οικογενειών σε μικρούς κλήρους συντήρησης (έτσι αναφέρονταν στις διανομές η ανταλλάξιμη περιουσία στις περιοχές του εποικισμού).
Άρχισε ένας αγώνας δημιουργικός και πολύ γρήγορα η χώρα απέκτησε αυτάρκεια σε προϊόντα που κάλυπταν τις ανάγκες της. Είχαμε αυτάρκεια σε δημητριακά, γάλα, κρέας κ.λπ. Και πριν ακόμα αποκαταστήσει τα προβλήματα της προσφυγιάς, είχαμε και την εισβολή των κατακτητών του Χίτλερ, όπου ο κόσμος της γης στήριξε αυτόν τον αγώνα, διαφορετικά δεν θα μπορούσε να σταθεί το ΕΑΜ στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, με άδεια χωριά χωρίς παραγωγή και χωρίς συσσίτια.
Δεν έχουμε αυταπάτες βέβαια, ζούσαμε και ζούμε σε καπιταλισμό, γι’ αυτό όταν παράγεται πλούτος, δίπλα υπάρχουν αυτοί που οργανώνουν ένα σύστημα για το κέρδος. Έτσι δημιουργήθηκαν από το κράτος οι Γεωργικοί Πιστωτικοί Συνεταιρισμοί, ένα μοντέλο συνεταιρισμού που πίστωνε τους αγρότες για τα εφόδια που χρειάζονταν για τις καλλιέργειες, μέσω της Αγροτικής Τράπεζας. Και όταν ερχόταν η συγκομιδή που οργάνωνε η ΚΥΔΕΠ, περνούσε η Αγροτική Τράπεζα (στο καφενείο του κάθε χωριού) να πληρώσει τους αγρότες, αφού είχε πιστωθεί για τα εφόδια με τόκο (φυσικά) που δεν μπορούσαν να εξοφλήσουν ποτέ στην Αγροτική Τράπεζα.
Χρειαζόμαστε μια άλλη Αγροτική Τράπεζα που να στηρίζει τον πρωτογενή τομέα για να έχουμε αυτάρκεια προϊόντων. Καμιά παραγωγή δεν μπορεί να σταθεί και σε καμία χώρα του κόσμου χωρίς ενίσχυση. Η ενίσχυση πρέπει να βασίζεται σε υποδομές δικτύων και αγροτοπεριβαλλοντικά έργα, εκπαίδευση, υποστηρικτικές δομές σε ινστιτούτα σποροπαραγωγής, λιπασμάτων και φαρμάκων, φθηνά καύσιμα κ.λπ.
Κάποιες από αυτές τις δομές υπήρχαν και για κάποια χρόνια έπαιξαν σημαντικό ρόλο με όλες τις στρεβλώσεις που είχαν. Τα πιο δημιουργικά χρόνια της αγροτικής παραγωγής, αφού αποκατέστησε και τους πρόσφυγες δεύτερης γενιάς με κλήρους συντήρησης, αρχίζουν από τη δεκαετία του 1970. Έφτασε η χώρα να κάνει εξαγωγές από μικρές συλλογικότητες και συνεταιρισμούς που διέθετε.
Παράλληλα δημιουργήθηκαν εργοστάσια που ασχολούνταν με τη μεταποίηση προϊόντων, (υφαντουργία, ιματισμός, κονσερβοποιία κ.λπ.), αναπτύχθηκαν μεταφορικές εταιρίες και αυξήθηκαν οι θέσεις εργασίας και πέραν του πρωτογενούς τομέα. Ήταν η μεγαλύτερη κοινωνική ομάδα στη χώρα, που έδινε ζωή για αρκετά χρόνια.
Ας δούμε τη χώρα μας μετά τη μικρασιατική καταστροφή του 1922 κι έπειτα, όπου βγήκε η Ελλάδα από έναν πόλεμο με τραγικές ανθρώπινες απώλειες. Στη συνέχεια, μετά την ανταλλαγή, κατακλίστηκε η χώρα από πρόσφυγες, όχι μόνο στα αστικά κέντρα, αλλά κυρίως στην ύπαιθρο... Το μεγαλύτερο μέρος τους στη Μακεδονία. Μοιράστηκε η γη ανάλογα με τους κατοίκους και τα μέλη των οικογενειών σε μικρούς κλήρους συντήρησης (έτσι αναφέρονταν στις διανομές η ανταλλάξιμη περιουσία στις περιοχές του εποικισμού).
Άρχισε ένας αγώνας δημιουργικός και πολύ γρήγορα η χώρα απέκτησε αυτάρκεια σε προϊόντα που κάλυπταν τις ανάγκες της. Είχαμε αυτάρκεια σε δημητριακά, γάλα, κρέας κ.λπ. Και πριν ακόμα αποκαταστήσει τα προβλήματα της προσφυγιάς, είχαμε και την εισβολή των κατακτητών του Χίτλερ, όπου ο κόσμος της γης στήριξε αυτόν τον αγώνα, διαφορετικά δεν θα μπορούσε να σταθεί το ΕΑΜ στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, με άδεια χωριά χωρίς παραγωγή και χωρίς συσσίτια.
Δεν έχουμε αυταπάτες βέβαια, ζούσαμε και ζούμε σε καπιταλισμό, γι’ αυτό όταν παράγεται πλούτος, δίπλα υπάρχουν αυτοί που οργανώνουν ένα σύστημα για το κέρδος. Έτσι δημιουργήθηκαν από το κράτος οι Γεωργικοί Πιστωτικοί Συνεταιρισμοί, ένα μοντέλο συνεταιρισμού που πίστωνε τους αγρότες για τα εφόδια που χρειάζονταν για τις καλλιέργειες, μέσω της Αγροτικής Τράπεζας. Και όταν ερχόταν η συγκομιδή που οργάνωνε η ΚΥΔΕΠ, περνούσε η Αγροτική Τράπεζα (στο καφενείο του κάθε χωριού) να πληρώσει τους αγρότες, αφού είχε πιστωθεί για τα εφόδια με τόκο (φυσικά) που δεν μπορούσαν να εξοφλήσουν ποτέ στην Αγροτική Τράπεζα.
Χρειαζόμαστε μια άλλη Αγροτική Τράπεζα που να στηρίζει τον πρωτογενή τομέα για να έχουμε αυτάρκεια προϊόντων. Καμιά παραγωγή δεν μπορεί να σταθεί και σε καμία χώρα του κόσμου χωρίς ενίσχυση. Η ενίσχυση πρέπει να βασίζεται σε υποδομές δικτύων και αγροτοπεριβαλλοντικά έργα, εκπαίδευση, υποστηρικτικές δομές σε ινστιτούτα σποροπαραγωγής, λιπασμάτων και φαρμάκων, φθηνά καύσιμα κ.λπ.
Κάποιες από αυτές τις δομές υπήρχαν και για κάποια χρόνια έπαιξαν σημαντικό ρόλο με όλες τις στρεβλώσεις που είχαν. Τα πιο δημιουργικά χρόνια της αγροτικής παραγωγής, αφού αποκατέστησε και τους πρόσφυγες δεύτερης γενιάς με κλήρους συντήρησης, αρχίζουν από τη δεκαετία του 1970. Έφτασε η χώρα να κάνει εξαγωγές από μικρές συλλογικότητες και συνεταιρισμούς που διέθετε.
Παράλληλα δημιουργήθηκαν εργοστάσια που ασχολούνταν με τη μεταποίηση προϊόντων, (υφαντουργία, ιματισμός, κονσερβοποιία κ.λπ.), αναπτύχθηκαν μεταφορικές εταιρίες και αυξήθηκαν οι θέσεις εργασίας και πέραν του πρωτογενούς τομέα. Ήταν η μεγαλύτερη κοινωνική ομάδα στη χώρα, που έδινε ζωή για αρκετά χρόνια.
Η αποδόμηση της γεωργοκτηνοτροφίας αποτέλεσμα της ΚΑΠ
Σήμερα βρισκόμαστε στη χειρότερη κατάσταση της μεταπολιτευτικής ιστορίας σε σχέση με το παραγωγικό μοντέλο. Το αρνητικό μοντέλο γεωργίας αρχίζει με την Ευρωπαϊκή Ένωση και την επιβολή της ΚΑΠ. Περάσαμε σε ένα μοντέλο εντατικής Γεωργίας και η οικογενειακή γεωργία δέχθηκε μεγάλο πλήγμα. Πέρασε η διακίνηση των τροφίμων σε μεγάλους ομίλους, αλυσίδες σούπερ μάρκετ και καρτέλ, όπου αυτό περιέχει μεγαλύτερους κινδύνους, γιατί δεν υπάρχει κανένας έλεγχος. Το ελλειμματικό ισοζύγιο είναι τρομακτικό, ξεπερνάει τα έξι δισ. ευρώ για εισαγωγές αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων το χρόνο.
Η κρίση που περνάμε έχει όνομα, είναι «κρίση του καπιταλισμού». Η αποδόμηση της γεωργοκτηνοτροφίας μας έγινε από τα χρόνια της ένταξης της χώρας στην ΕΟΚ. Εάν εκτιμήσουμε τι έχασε η χώρα με την ευρωλαγνία θα τρελαθούμε. Από τελωνεία και εξαγωγές μέχρι τη συρρίκνωση ή και την εξαφάνιση του πρωτογενούς τομέα σε προϊόντα εθνικής σημασίας.
Πώς μπορείς να εφαρμόσεις πράγματα σε μια χώρα που δεν της ταιριάζουν, όταν μέχρι το 1965 έκανε αποκατάσταση προσφύγων του 1922; Σε τι μας εμπόδιζε να συνεργαστούμε με τις χώρες τις Ευρώπης; Πριν την ένταξη δεν γίνονταν εξαγωγές αγροτικών προϊόντων;
Το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών γινόταν με την Ευρώπη, και στις εκτός ΕΟΚ χώρες, και ανάλογα με τις διακρατικές συμφωνίες που υπήρχαν έμπαιναν δασμοί. Οπότε ήταν απαγορευτικό να εισάγονται αγροτικά προϊόντα.
Ένα παράδειγμα στην ανατολική ύπαιθρο της Θεσσαλονίκης: υπήρχαν πάρα πολλές αμπελοκαλλιέργειες –σε ένα χωριό μόνο υπήρχαν πέντε ομάδες συνεταιρισμών εξαγωγής σταφυλιών, στο Κ.Σχολάρι του σημερινού Δήμου Θέρμης.
Χωρίς καμιά υποστηρικτική δομή οι άνθρωποι αυτοί από μόνοι τους χωρίς να γνωρίζουν ξένες γλώσσες και με γνώσεις δημοτικού έφταναν τα προϊόντα τους σε ολόκληρη την Ευρώπη από τη δεκαετία του ’70 φέρνοντας συνάλλαγμα στη χώρα. Επάνω στη μεγάλη ακμή της εξαγωγής των σταφυλιών με απόφαση του τότε κοινοτικού συμβουλίου παραχωρήθηκε ένα οικόπεδο στο Γεωργικό Συνεταιρισμό Κ.Σχολαρίου και κατόπιν στην Ομοσπονδία Γεωργικών Συνεταιρισμών Θεσσαλονίκης ώστε να εξυπηρετήσει τις γενικότερες ανάγκες της ευρύτερης περιοχής, ενώ χτίστηκαν εγκαταστάσεις αποθήκευσης και συσκευασίας σταφυλιών. Το οικόπεδο-φιλέτο με το συσκευαστήριο που παραχωρήθηκε από την κοινότητα Κ.Σχολαρίου μετά την αμαρτωλή ιστορία της ΟΓΣΘ έγινε παρανάλωμα στην κυριολεξία, αφού το έκαψαν για να το αγοράσουν φτηνά πριν δύο χρόνια από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία έκανε την εκκαθάριση. Λες και οι αγρότες της περιοχής σταμάτησαν να παράγουν και άρα δεν το χρειάζονταν... Καμία Αρχή, δήμος, κράτος δεν ενδιαφέρθηκε να το υπερασπιστεί ενώ οι πολίτες μιλούσαν για σκάνδαλο.
Όλα αυτά που περιγράφονται παραπάνω είναι προσωπικά και οικογενειακά βιώματα, αφού ο πατέρας μου ήταν αγρότης και αμπελουργός κι εγώ το ίδιο.
Δεν βλέπω άλλο δρόμο από τις μικρές ή μεγαλύτερες συλλογικότητες αγροτών που μπορούν να ξαναχτίσουν την παραγωγή στη χώρα μας και σε συνδυασμό με τη μεταποίηση και τον τουρισμό να μειώσουν τα δραματικά ποσοστά της υψηλής ανεργίας. Είναι ο μόνος δρόμος για την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, χωρίς μνημόνια και τρόικες που εκχωρούν από τις περιουσίες μας και το δημόσιο πλούτο έως την αξιοπρέπειά μας, στους ισχυρούς του πλανήτη.
Σήμερα βρισκόμαστε στη χειρότερη κατάσταση της μεταπολιτευτικής ιστορίας σε σχέση με το παραγωγικό μοντέλο. Το αρνητικό μοντέλο γεωργίας αρχίζει με την Ευρωπαϊκή Ένωση και την επιβολή της ΚΑΠ. Περάσαμε σε ένα μοντέλο εντατικής Γεωργίας και η οικογενειακή γεωργία δέχθηκε μεγάλο πλήγμα. Πέρασε η διακίνηση των τροφίμων σε μεγάλους ομίλους, αλυσίδες σούπερ μάρκετ και καρτέλ, όπου αυτό περιέχει μεγαλύτερους κινδύνους, γιατί δεν υπάρχει κανένας έλεγχος. Το ελλειμματικό ισοζύγιο είναι τρομακτικό, ξεπερνάει τα έξι δισ. ευρώ για εισαγωγές αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων το χρόνο.
Η κρίση που περνάμε έχει όνομα, είναι «κρίση του καπιταλισμού». Η αποδόμηση της γεωργοκτηνοτροφίας μας έγινε από τα χρόνια της ένταξης της χώρας στην ΕΟΚ. Εάν εκτιμήσουμε τι έχασε η χώρα με την ευρωλαγνία θα τρελαθούμε. Από τελωνεία και εξαγωγές μέχρι τη συρρίκνωση ή και την εξαφάνιση του πρωτογενούς τομέα σε προϊόντα εθνικής σημασίας.
Πώς μπορείς να εφαρμόσεις πράγματα σε μια χώρα που δεν της ταιριάζουν, όταν μέχρι το 1965 έκανε αποκατάσταση προσφύγων του 1922; Σε τι μας εμπόδιζε να συνεργαστούμε με τις χώρες τις Ευρώπης; Πριν την ένταξη δεν γίνονταν εξαγωγές αγροτικών προϊόντων;
Το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών γινόταν με την Ευρώπη, και στις εκτός ΕΟΚ χώρες, και ανάλογα με τις διακρατικές συμφωνίες που υπήρχαν έμπαιναν δασμοί. Οπότε ήταν απαγορευτικό να εισάγονται αγροτικά προϊόντα.
Ένα παράδειγμα στην ανατολική ύπαιθρο της Θεσσαλονίκης: υπήρχαν πάρα πολλές αμπελοκαλλιέργειες –σε ένα χωριό μόνο υπήρχαν πέντε ομάδες συνεταιρισμών εξαγωγής σταφυλιών, στο Κ.Σχολάρι του σημερινού Δήμου Θέρμης.
Χωρίς καμιά υποστηρικτική δομή οι άνθρωποι αυτοί από μόνοι τους χωρίς να γνωρίζουν ξένες γλώσσες και με γνώσεις δημοτικού έφταναν τα προϊόντα τους σε ολόκληρη την Ευρώπη από τη δεκαετία του ’70 φέρνοντας συνάλλαγμα στη χώρα. Επάνω στη μεγάλη ακμή της εξαγωγής των σταφυλιών με απόφαση του τότε κοινοτικού συμβουλίου παραχωρήθηκε ένα οικόπεδο στο Γεωργικό Συνεταιρισμό Κ.Σχολαρίου και κατόπιν στην Ομοσπονδία Γεωργικών Συνεταιρισμών Θεσσαλονίκης ώστε να εξυπηρετήσει τις γενικότερες ανάγκες της ευρύτερης περιοχής, ενώ χτίστηκαν εγκαταστάσεις αποθήκευσης και συσκευασίας σταφυλιών. Το οικόπεδο-φιλέτο με το συσκευαστήριο που παραχωρήθηκε από την κοινότητα Κ.Σχολαρίου μετά την αμαρτωλή ιστορία της ΟΓΣΘ έγινε παρανάλωμα στην κυριολεξία, αφού το έκαψαν για να το αγοράσουν φτηνά πριν δύο χρόνια από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία έκανε την εκκαθάριση. Λες και οι αγρότες της περιοχής σταμάτησαν να παράγουν και άρα δεν το χρειάζονταν... Καμία Αρχή, δήμος, κράτος δεν ενδιαφέρθηκε να το υπερασπιστεί ενώ οι πολίτες μιλούσαν για σκάνδαλο.
Όλα αυτά που περιγράφονται παραπάνω είναι προσωπικά και οικογενειακά βιώματα, αφού ο πατέρας μου ήταν αγρότης και αμπελουργός κι εγώ το ίδιο.
Δεν βλέπω άλλο δρόμο από τις μικρές ή μεγαλύτερες συλλογικότητες αγροτών που μπορούν να ξαναχτίσουν την παραγωγή στη χώρα μας και σε συνδυασμό με τη μεταποίηση και τον τουρισμό να μειώσουν τα δραματικά ποσοστά της υψηλής ανεργίας. Είναι ο μόνος δρόμος για την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, χωρίς μνημόνια και τρόικες που εκχωρούν από τις περιουσίες μας και το δημόσιο πλούτο έως την αξιοπρέπειά μας, στους ισχυρούς του πλανήτη.
Ο Σάββας Πασχαλίδης είναι αγρότης και μένει στον Δήμο Θερμαϊκού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου