Τα σύγχρονα παίγνια και η Θεωρία του Τρελού

Τους τελευταίους μήνες και εβδομάδες μια, σχετικά άγνωστη, έννοια μπήκε στο καθημερινό μας λεξιλόγιο. 

Aυτή η έννοια συμπυκνώνεται στην φράση «Θεωρία παιγνίων». 

Η κύρια αιτία της, τόσο μεγάλης, δημόσιας χρήσης της είναι ο υπουργός Οικονομικών καθηγητής κύριος Γιάνης Βαρουφάκης, ο οποίος θεωρείται -και είναι- ακαδημαϊκός guru, στο θέμα. 

Τι είναι όμως, ακριβώς, αυτή η «Θεωρία Παιγνίων»; 
Είναι η "Μελέτη στοιχείων που χαρακτηρίζουν καταστάσεις ανταγωνιστικής αλληλεξάρτησης με έμφαση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, περισσοτέρων από ένα ληπτών απόφασης (αντιπάλων)"...

δηλαδή είναι μία επιστημονική διαδικασία κατά την οποία, με χρήση απλών υπολογισμών και λογικής, μπορεί να μελετηθεί- και πιθανότατα προβλεφθεί -ο τρόπος με τον οποίο άτομα ή ομάδες ατόμων λαμβάνουν αποφάσεις, σ’ ένα ανταγωνιστικό μεταξύ τους, περιβάλλον. Με (όσο γίνεται πιο) απλά λόγια, είναι η μελέτη των διαδικασιών λήψης στρατηγικών αποφάσεων. 

Οι πρώτες μελέτες της συγκεκριμένης θεωρίας εμφανίζονται στις αρχές του 18ου αιώνα αλλά αρχίζει να γίνεται ευρύτερα γνωστή και να λειτουργεί σαν ανεξάρτητο επιστημονικό πεδίο στα μέσα, περίπου, του εικοστού. Την ώθηση αυτή έδωσε ο John von Neumann με μια εργασία του το 1928 και το βιβλίο που συνέγραψε με τον Oskar Morgenstern «Θεωρία παιγνίων και οικονομική συμπεριφορά», το 1944. 

Θεωρείται δε πλέον τόσο σημαντική επιστημονικά ώστε, μέχρι και το 2014, να έχουν τιμηθεί με Βραβείο Νόμπελ 11 μελετητές/θεωρητικοί της. Γνωστότερος όλων στο ευρύ κοινό, ο John Forbes Nash που τιμήθηκε με το Βραβείο το 1994 (μαζί με τους John Harsanyi και Reinhard Selten) και του οποίου η ζωή του έγινε κινηματογραφική ταινία που κέρδισε 4 βραβεία Όσκαρ. (Ένας υπέροχος άνθρωπος- A beautiful mind –συνιστάται ανεπιφύλακτα) 

Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές εκδοχές-στρατηγικές υλοποίησης της πιο πάνω θεωρίας. Γνωστότερη όλων η «Θεωρία του Τρελού», όπου το ένα μέρος μιας διαδικασίας διαπραγμάτευσης παρουσιάζεται στα άλλα μέρη σαν «εκτός ελέγχου» και «έτοιμο για τα πάντα», με στόχο να πείσει τα υπόλοιπα μέρη να δεχθούν τους όρους του. Το 2004μάλιστα έγινε γνωστό πως ακριβώς αυτή η θεωρία εφαρμόστηκε το 1969 από τον τότε Πρόεδρο των Η.Π.Α. Ρίτσαρντ Νίξον, σε μια προσπάθεια να τελειώσει τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Κατά την άποψη του γράφοντος, το να διακινδυνεύει κανείς την κήρυξη του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου για να τερματίσει μία τοπική σύγκρουση, είναι μια απόφαση μάλλον τρομακτική, παρακινδυνευμένη και ελλειμματική από πλευράς ρίσκου προς απόδοση. Αλλά ο γράφων δεν χρημάτισε ούτε σκοπεύει να χρηματίσει Πρόεδρος των ΗΠΑ, οπότε η άποψη αυτή, μικρή σημασία έχει.
 
Πολλοί υποστηρίζουν πως ο νέος Έλληνας Υπουργός Οικονομικών χρησιμοποιεί αυτήν ακριβώς την στρατηγική στην διαπραγμάτευση που γίνεται αυτές τις μέρες με τους Ευρωπαίους εταίρους. Στην πραγματικότητα είναι εξαιρετικά δύσκολο να το ξέρει κάποιος. Εκτός εάν γνωρίζει τις σκέψεις και τον σχεδιασμό του κυρίου καθηγητή-υπουργού ή είναι και αυτός ειδικός στην «Θεωρία Παιγνίων». Ο γράφων δεν διεκδικεί τέτοιες δάφνες και η μόνη παρατήρηση που μπορεί να εκφράσει είναι ότι, στην όλη διαδικασία, φαίνεται να παραβιάζεται ένας βασικός κανόνας διαπραγματεύσεων, η εδραίωση αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των μερών. Πράγμα όμως που, εάν θεωρηθεί πως η παρατήρηση είναι σωστή, έρχεται σε πλήρη αρμονία με την εφαρμογή της «Θεωρίας του Τρελού». Όταν κάποιος θέλει να τον θεωρούν εκτός ελέγχου, το τελευταίο πράγμα που αποζητά είναι η εμπιστοσύνη των υπολοίπων μερών. 

Μιας λοιπόν και δεν υπάρχει τρόπος ν’ αντιληφθούμε το τι ακριβώς διαδραματίζεται αυτές τις μέρες στις Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και τα κέντρα αποφάσεων, το μόνο που απομένει είναι να ευχηθούμε όλοι να επιτύχει ο καθηγητής Βαρουφάκης και η νέα Ελληνική ηγεσία, το καλύτερο αποτέλεσμα. Για το καλό της Ελλάδας και όλων όσων ζούμε μέσα στα σύνορά της.

Του Πέτρου Λάζου
Πηγή:www.capital.gr