Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου 2024

Η Τουρκία και ο Ερντογάν στη μετα-Άσαντ εποχή

Οι δραματικές εξελίξεις στη Συρία που απρόσμενα οδήγησαν στην ανατροπή του καθεστώτος της δυναστείας των Άσαντ μετά από μισό αιώνα, δημιουργούν ένα νέο σκηνικό στη Μ. Ανατολή, με αναδιάταξη ισορροπιών και συμμαχιών και προσπάθεια των περιφερειακών δυνάμεων να διεκδικήσουν ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο και να κατευθύνουν τις εξελίξεις σύμφωνα με τα συμφέροντά τους.
Αδιαμφισβήτητα κερδισμένοι από τις εξελίξεις, είναι φυσικά η Τουρκία και ο Τ. Ερντογάν, ο οποίος με ελιγμούς της τελευταίας στιγμής, με παρασκηνιακή παρέμβαση στις αντιπολιτευόμενες ομάδες στη Συρία και με αποφασιστική τακτική, πέτυχε να είναι σήμερα η Τουρκία η μοναδική εξωτερική δύναμη, που έχει επιρροή και λόγο επί του πεδίου, στο ρευστό και απρόβλεπτο σκηνικό στη Συρία.
Ο Ερντογάν προσπαθούσε επί μήνες να έρθει σε συνεννόηση με τον Άσαντ με τη μεσολάβηση της Ρωσίας προκειμένου να επιτύχει να επιβάλει τις απαιτήσεις του... που εστιάζονταν κυρίως στην κατάλυση της αυτόνομης οντότητας των Κούρδων στη Βορειοανατολική Συρία, αλλά και στη δημιουργία ασφαλών περιοχών, όπου θα μπορούσαν να επιστρέψουν τα 3 εκατομμύρια Σύριων προσφύγων, που αυτή τη στιγμή συνωστίζονται στα μεγάλα αστικά κέντρα της Τουρκίας.

Συγχρόνως όμως, οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες, ακολουθώντας πιστά το σχέδιο που έχει εκπονήσει ο νυν ΥΠΕΞ και πρώην Αρχηγός της ΜΙΤ Χ. Φιντάν, ο άνθρωπος που είναι ο εμπνευστής και σχεδιαστής της μεσανατολικής πολιτικής της Τουρκίας, συνέχιζε να στηρίζει τις αντικυβερνητικές ισλαμικές ομάδες στη Συρία, αποκτώντας συγχρόνως πρόσβαση και στην ισχυρότερη, όπως αποδείχθηκε ομάδα αυτή του τζιχαντιστικού HTS και στον αρχηγό της, Αλ Τζολανί. Συμβάλλοντας, όπως αναφέρουν πληροφορίες, τόσο στον εξοπλισμό της, όσο και στην εκπαίδευση των μαχητών της, βοηθώντας συγχρόνως στη διαμόρφωση μιας στοιχειώδους πολιτικής διοίκησης στο Ιντλίμπ, το οποίο κατείχε η τρομοκρατική οργάνωση.
Όταν κρίθηκε ότι έχει έρθει η ώρα, ο Τ. Ερντογάν δεν δίστασε ούτε λεπτό να δώσει το πράσινο φως για την αντίθεση στο αποδυναμωμένο καθεστώς Άσαντ, το οποίο κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος μέσα σε δέκα ημέρες.
Έτσι, ο Τ. Ερντογάν έχει την ευκαιρία, όχι απλώς να επιδιώξει να ικανοποιηθούν οι όροι που έθετε παγίως στη Δαμασκό, αλλά να επηρεάζει άμεσα τις εξελίξεις στη χώρα αυτή, που η τύχη της αποτελεί ρυθμιστή για τις γενικότερες ανακατατάξεις στην περιοχή.
Και πάντως αποτελεί τον κρίσιμο παράγοντα στην προοπτική ειρήνευσης της Μ. Ανατολής. Η Τουρκία έχει αποκτήσει πλέον ένα σημαντικό πλεονέκτημα, καθώς επιδιώκει να είναι ο ενδιάμεσος της διεθνούς κοινότητας από την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ, μέχρι τον Αραβικό κόσμο, τη Ρωσία και το Ιράν, με τους δρώντες στη Δαμασκό, που θα διαμορφώσουν το επόμενο μεταβατικό στάδιο στη μετα-Άσαντ εποχή.

Βεβαίως, συχνά υπερτιμάται ο ρόλος της Τουρκίας, καθώς παραμένει η δυσφορία στο εσωτερικό της Συρίας για τη συνέχιση της τουρκικής κατοχής, σε εδάφη στα σύνορα με την Τουρκία και επίσης ο Αλ Τζολανί έχει επιδείξει μια ιδιαίτερη αυτονομία στις κινήσεις του και κάθε άλλο παρά ελεγχόμενος από την Τουρκία είναι.
Όμως, η ανάγκη για στηρίγματα στα πρώτα βήματά του ως «πορθητής» της Δαμασκού και η επιθετική τακτική του Ισραήλ, θα τον οδηγήσει στην «προστασία» της Άγκυρας. Η Άγκυρα θα χρησιμοποιήσει αυτή την ιδιαίτερη θέση που διαθέτει πλέον στη Συρία στα παζάρια της με την Ε.Ε. αλλά και την Ουάσιγκτον, ενόψει μάλιστα της ανάληψης καθηκόντων από τον Ν. Τραμπ, ο οποίος δεν έχει κρύψει την αντίθεσή του με την άμεση στρατιωτική εμπλοκή σε κρίσεις που δεν αφορούν τις ΗΠΑ.

Η στάση των ΗΠΑ και της νέας κυβέρνησης είναι κρίσιμη για την Τουρκία, καθώς μέχρι τώρα η κουρδική οντότητα στη Συρία, που αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή εθνικής ασφάλειας για την Τουρκία, τελεί υπό την προστασία των ΗΠΑ, που μάλιστα διατηρούν στα ελεγχόμενα από τους Κούρδους εδάφη, τη μοναδική αμερικανική στρατιωτική δύναμη στο συριακό έδαφος. Συγχρόνως, ο Ερντογάν και προς την Ε.Ε., θα επιχειρήσει να αποδείξει, πόσο χρήσιμη και σημαντική είναι η ολοένα και στενότερη σχέση με την Ε.Ε. και στο κεφάλαιο της Άμυνας και θα χρησιμοποιήσει φυσικά, και τον μοχλό του προσφυγικού.
Δεν είναι όμως χωρίς προκλήσεις και κινδύνους, η τουρκική εμπλοκή στο Συριακό.

Παρά τη συνεννόηση που υπήρξε με Μόσχα και Ιράν, στο πλαίσιο της διαδικασίας της Αστάνα, οι δύο χώρες θεωρούν ότι η Τουρκία έστησε παιχνίδι πίσω από τις πλάτες τους. Και μάλιστα η Μόσχα, περιμένει από τον Ερντογάν, ότι θα μεριμνήσει ώστε να διατηρηθεί η ρωσική στρατιωτική παρουσία, τουλάχιστον η ναυτική βάση στην Ταρσό. Η μεγαλύτερη πρόκληση όμως για την Τουρκία, είναι η διαχείριση του Κουρδικού και φυσικά του Ισραήλ.
Η ανοικτή επίθεση στην αυτόνομη περιοχή των Κούρδων θα προκαλέσει άμεσες αντιδράσεις τόσο από τις ΗΠΑ (τουλάχιστον μέχρι την αλλαγή), αλλά και από το Ισραήλ, που έχει απευθύνει προειδοποιήσεις προς κάθε κατεύθυνση. Και αν το νέο καθεστώς της Δαμασκού στραφεί εναντίον των Κούρδων, υπάρχει ο κίνδυνος για μια νέα εμφύλια σύρραξη και για εμπλοκή τρίτων χωρών που θα σπεύσουν να προστατεύσουν τους Κούρδους από μια τζιχαντιστική επίθεση…

Το Ισραήλ φρόντισε από την πρώτη στιγμή να δώσει το στίγμα των προθέσεών του: Με τριακόσιες αεροπορικές επιδρομές εναντίον κάθε είδους στρατιωτικού στόχου, αποθήκες πολεμικού υλικού, αεροδρόμια, εργαστήρια χημικών, αποθήκες πυραύλων αλλά και όλων των πλοίων που απέμεναν στο Συριακό Ναυτικό, έδειξε ότι δεν θα επιτρέψει να βρεθούν ισχυρά όπλα στα χέρια των τζιχαντιστών της Δαμασκού. Και καταλαμβάνοντας τη Ζώνη Ασφαλείας στο Γκολάν δεν δείχνει καμία διάθεση να αποχωρήσει, προτού πεισθεί ότι το νέο καθεστώς δεν θα αποτελεί ευθεία απειλή για το Ισραήλ.
Και προφανώς αυτή η κατοχή θα πρέπει να διατηρηθεί για πολύ μεγάλο διάστημα.

Έτσι, για ακόμη μια φορά, η Τουρκία θα βρεθεί απέναντι στο Ισραήλ και θα είναι στη δύσκολη θέση, όπου κάθε προσπάθεια να ενισχύσει το καθεστώς της Βαγδάτης, θα τη φέρνει πιο κοντά σε μια πιθανή και θερμή αντιπαράθεση με το Ισραήλ.

Δεν υπάρχουν σχόλια: