Σόκρατες καλεί Παπανδρέου!

Ο Παπανδρέου είναι ο τελευταίος... «μνημονιακός» πρωθυπουργός. 

Αυτή είναι, σε ελεύθερη απόδοση, η χθεσινή επισήμανση του ειδησεογραφικού πρακτορείου Bloomberg, ύστερα από τη συντριβή του πρωθυπουργού της Πορτογαλίας Ζοζέ Σόκρατες. Ύστερα από τον Ιρλανδό, ο Πορτογάλος πήρε την άγουσα για την αντιπολίτευση, ενώ ο Ισπανός (Θαπατέρο) έχει αναγγείλει ότι δεν θα είναι πάλι υποψήφιος.  

Όλοι σοσιαλιστές. Τυχαίο; Ίσως – αυτή όμως είναι μια άλλη...

συζήτηση...

Πλην του Θαπατέρο, όλοι έβαλαν τις χώρες τους υπό την επιτήρηση της τρόικας (Ε.Ε. - ΔΝΤ) κατόπιν δανεισμού «διάσωσης», με κόστος μέτρα ανάλογα αυτών που ζούμε σήμερα και θα ζήσουμε στο άμεσο μέλλον. 

Ο Ισπανός πρωθυπουργός είναι ο μόνος που δεν έχει καταφύγει σε μηχανισμό «στήριξης», αλλά κανείς εχέφρων δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι θα τον αποφεύγει επ’ αόριστον. Η κατάσταση του χρέους (κρατικού, περιφερειών, τραπεζικού) της Ισπανίας είναι δραματική.

Ελληνικά ερωτήματα

Στην Ελλάδα η κυβέρνηση πρέπει να περάσει από τη Βουλή όχι μόνο τα χειρότερα μέτρα, αλλά και τις επαχθέστερες δεσμεύσεις που έχει αναλάβει το ελληνικό κράτος εδώ και πολλές δεκαετίες. Είναι όμως ήδη αντιμέτωπη με ένα τεράστιο και συνεχώς ογκούμενο λαϊκό κύμα (και κίνημα πλέον!) δυσαρέσκειας και αγανάκτησης για τα βάρη που συνεχώς, χωρίς αντίκρισμα και όλο και πιο βίαια φορτώνει στην πλάτη της κοινωνίας.

Η αντίδραση είναι διαταξική και αφορά όλες τις ηλικίες, όλους τους πολιτικούς χώρους – ακόμη και τη δεξαμενή του ΠΑΣΟΚ – και όλα τα μορφωτικά επίπεδα. Για την ακρίβεια έχει τα χαρακτηριστικά συνολικής απόρριψης του δρόμου που επέλεξε η κυβέρνηση Παπανδρέου.

Όπως έχουμε ξαναπεί, κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος αν το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα «δημοσιονομικής σταθερότητας» και το γενικευμένο ξεπούλημα της εθνικής περιουσίας θα υπερψηφιστούν, παρότι αυτό είναι το πιθανότερο ενδεχόμενο. Όπως κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι η συνέχεια του κινήματος των «αγανακτισμένων», το οποίο συγκέντρωσε την Κυριακή πάνω από 200.000 ανθρώπους στην Αθήνα και προκάλεσε πολυπληθείς συγκεντρώσεις σε άλλες μεγάλες πόλεις.

Συγκεκριμένα κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια:

● αν όλη αυτή η τεράστια κινητοποίηση θα λάβει χαρακτηριστικά παλλαϊκού ξεσηκωμού ή θα εκπνεύσει ύστερα από μια ψήφιση του κυβερνητικού πακέτου,

● αν και πότε θα επιστρέψει και με ποιες διαθέσεις,

● αν θα παραμείνει μια μορφή διαμαρτυρίας ή θα συγκρουστεί για να αποτρέψει την επερχόμενη επιβολή των βάναυσων και εξευτελιστικών απαιτήσεων των δανειστών της χώρας,

● αν θα αντιμετωπιστεί με δημοκρατική αβρότητα ή με κατασταλτική αγριότητα,

● αν θα καταφέρει να δημιουργήσει μια νέα πολιτική ατζέντα ή θα αποτελέσει μια όμορφη ανάμνηση.

Ακόμη περισσότερο κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια πώς θα διαμορφωθεί το πολιτικό σκηνικό το επόμενο διάστημα, αφού αυτό δεν θα εξαρτηθεί μόνο από την τρέχουσα κινητοποίηση, αλλά κυρίως από την εφαρμογή του προγράμματος της κυβέρνησης και της τρόικας, το οποίο ήδη βυθίζει τη χώρα στην ύφεση και έρχεται, με την επόμενη – προς ψήφιση – φάση του, να επιταχύνει τον ρυθμό καταστροφής της οικονομίας και της κοινωνίας.

Τα πρώτα σημάδια ωστόσο υπάρχουν. Και «δείχνουν» εξελίξεις που σχετίζονται με το ίδιο το ΠΑΣΟΚ, το οποίο βρίσκεται στο όριο της πολιτικής αντοχής και το μέλλον του – όχι μόνον το εκλογικό – μοιάζει ήδη δυσοίωνο. Ας δούμε όμως ποιο είναι το μήνυμα από την Ευρώπη και, κυρίως, από την Πορτογαλία.

Η «μόλυνση» δεν σταματά με ασπιρίνες

Κατ’ αρχάς μια γενική διαπίστωση είναι ότι τα προγράμματα «στήριξης» και σκληρής λιτότητας μέχρι τώρα δεν έσωσαν καμιά από τις χώρες που τα εφάρμοσαν.

● Η «βοήθεια» προς την Ελλάδα όχι μόνο δεν τη βοήθησε να βάλει μια στοιχειώδη τάξη στα οικονομικά της, αλλά τη βύθισε στην ύφεση και τον φαύλο κύκλο που την τροφοδοτεί με νέα ελλείμματα και έκρηξη του χρέους της – τα οποία υποτίθεται ότι θα... αντιμετώπιζαν η λιτότητα και η καταστροφή του κοινωνικού κράτους.

● Η Ιρλανδία ήδη επιχείρησε για μεγάλο διάστημα να εφαρμόσει παρόμοια μέτρα πριν ακόμη της επιβληθούν, αλλά ούτε τα μέτρα ούτε η παρέμβαση στην Ελλάδα απέτρεψαν τη μετάδοση της κρίσης χρέους. Τώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με τον δικό της «μνημονιακό» Γολγοθά.

● Η Πορτογαλία δεν ευνοήθηκε ούτε από τις «παρεμβάσεις» στις δύο προηγούμενες χώρες ούτε από τα τρία δικά της «σταθεροποιητικά» προγράμματα σκληρής λιτότητας και ήδη, με συναίνεση των δύο μεγαλύτερων κομμάτων, βρίσκεται στον ίδιο δρόμο.

● Οι παρεμβάσεις στις τρεις άλλες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας δεν φαίνεται όμως να ωφέλησαν ιδιαίτερα ούτε την Ισπανία, η οποία βρίσκεται, σε πρώτη φάση αντιμέτωπη με την αστάθεια του τραπεζικού συστήματός της και το υπερβολικό χρέος των περιφερειών της, με τις καμπάνες να χτυπούν εκκωφαντικά για την Καστίλλη και την Καταλωνία. Το «μπουμ», καθ’ όλες τις ενδείξεις, είναι ζήτημα χρόνου.

Ας πάμε όμως ειδικότερα στην Πορτογαλία...

Ψήφος τιμωρίας

Ο Ζοζέ Σόκρατες, όπως ήδη σημειώσαμε, ύστερα από τρία επώδυνα «σταθεροποιητικά» προγράμματα την τελευταία διετία, με τεράστιο κοινωνικό κόστος, όχι μόνο επέλεξε τον δρόμο του δανεισμού από την τρόικα, αλλά είδε και την έξοδο από την πρωθυπουργία με τρόπο ταπεινωτικό: λαμβάνοντας το Σοσιαλιστικό Κόμμα το χαμηλότερο ποσοστό του την τελευταία εικοσαετία.

Η υπόσχεση ότι η χώρα θα έμπαινε στον «ίσιο δρόμο» μέσω των γνωστών συνταγών του νεοφιλελεύθερου «μονόδρομου», με μέτρα λογικής ΔΝΤ, τα οποία υποτίθεται ότι θα απέτρεπαν την προσφυγή στο... ορίτζιναλ Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ήταν απλώς απατηλή – αν όχι απάτη. Ορατή η αναλογία με το παπανδρεϊκό «λεφτά υπάρχουν» και «η προσφυγή στο ΔΝΤ θα ήταν καταστροφική».

Η εκδίωξη του Σόκρατες από την εξουσία ήταν θέμα χρόνου. Πρωθυπουργός από το 2005, ο πρώτος σοσιαλιστής που κέρδισε αυτοδυναμία, επανεξελέγη τον Σεπτέμβριο του 2009, ελάχιστες μέρες πριν από τη θριαμβευτική εκλογή του Γ. Παπανδρέου στην Ελλάδα, αλλά δεν επρόκειτο να μακροημερεύσει. Ύστερα από κάτι λιγότερο από μια διετία είπε ένα πικρό «αντίο» στην εξουσία.

Όπως ίσως παρατηρήσετε – και δικαίως μάλιστα – οι Πορτογάλοι, αντί του Σόκρατες, εμπιστεύθηκαν έναν δεξιό, επίσης νεοφιλελεύθερο, ίσως ακόμη σκληρότερο ως προς την εφαρμογή της κρατούσας παγκοσμίως, αλλά ολέθριας οικονομικής στρατηγικής, ο οποίος θεωρεί ότι χρειάζονται ακόμη σκληρότερα μέτρα για να επιστρέψει η Πορτογαλία στον δρόμο της δημοσιονομικής «αρετής».

Ε, και λοιπόν; Ποιος είπε ότι αυτοί που απορρίπτουν τον Σόκρατες ελπίζουν στον νικητή Κοέλιο; Η συγκεκριμένη εκλογή είναι μια καταφανής περίπτωση ψήφου τιμωρίας για τις ψευδείς υποσχέσεις και τις διαψευσθείσες προσδοκίες. Για τις θυσίες χωρίς αντίκρισμα.

Αυτό ακριβώς συνέβη και στην Ιρλανδία τον Φεβρουάριο αυτής της χρονιάς, όπου ο σοσιαλιστής Μπρίαν Κόουεν, ο οποίος δέσμευσε νύχτα τη χώρα του με την τρόικα εν μέσω σφοδρότατων αντιδράσεων, πήρε το χαμηλότερο ποσοστό για το κόμμα του τα τελευταία 85 χρόνια και απολύτως φυσιολογικά συνετρίβη από τον δεξιό Έντα Κένι, ο οποίος υποσχόταν προεκλογικά ένα είδος αναδιαπραγμάτευσης του ιρλανδικού «μνημονίου». Το οποίο τώρα θα κληθεί να εφαρμόσει πλήρως...

Πόσο μοιάζουμε...

Εδώ και χρόνια στο «Π» επιμένουμε να τονίζουμε ότι η ψήφος στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία δεν είναι θετική, αλλά απορριπτική. Ο Καραμανλής εισέπραξε την τιμωρία του Σημίτη και αργότερα ο Παπανδρέου την τιμωρία του Καραμανλή από το εκλογικό σώμα. Συνεπώς τώρα, ακόμη περισσότερο απ’ όσο τα τελευταία χρόνια, μοιάζει απολύτως λογικό να έχουμε μια παρόμοια εξέλιξη, ακόμη και χωρίς η Ν.Δ. να έχει να επιδείξει τίποτε διαφορετικό σε επίπεδο πρότασης από το ΠΑΣΟΚ.

Και ένας ακόμη χρήσιμος παραλληλισμός:

● Στην Πορτογαλία είχαμε δημοσκοπική ισοπαλία μέχρι τα τελευταία εικοσιτετράωρα, αλλά το αποτέλεσμα στην κάλπη ήταν μια σκληρή τιμωρία για τους εκεί Σοσιαλιστές.

● Στην Ελλάδα έχουμε τη δημοσκοπική ισοπαλία ήδη αρκετά πριν από την προκήρυξη εκλογών, η οποία είναι άγνωστο πότε θα έρθει και αν αυτές τελικά θα είναι πρόωρες. Ωστόσο ο πολιτικός κατήφορος του ΠΑΣΟΚ δεν οφείλεται στην... έλλειψη κυβερνητικού συντονισμού, όπως επιμένουν οι αναλύσεις μιας ορισμένης («μνημονιακής») οπτικής.

Αντιθέτως εστιάζεται στην πολύ συγκεκριμένη πολιτική του, τη δεδομένη λαϊκή δυσφορία για τα καταφανή αδιέξοδά της και την έμπρακτη αμφισβήτησή της – όχι μόνο στον «καναπέ» και το «καφενείο», αλλά και στους δρόμους και τις πλατείες όλης της χώρας.

Από πολλές απόψεις ο Σόκρατες (και ο Κόουεν) αποτελούν την επιβεβαίωση του κανόνα που θέλει να εξαφανίζονται πολιτικά οι κυβερνήσεις που θέτουν τις χώρες τους υπό την εποπτεία του ΔΝΤ. Ο «φερετζές» των θανατηφόρων «ευρωπαϊκών λύσεων» στην κρίση χρέους της ευρωζώνης, με τη συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, δεν μπορεί να εξαπατήσει πια σχεδόν κανέναν ούτε στη δική μας χώρα.

Οι συμπτώσεις και οι ομοιότητες μεταξύ Πορτογαλίας και Ελλάδας, μεταξύ Παπανδρέου και Σόκρατες, είναι επικίνδυνα πολλές. Ο συναγερμός ήδη χτυπάει εκκωφαντικά και στο ΠΑΣΟΚ ήδη έχουν λάβει το σχετικό μήνυμα, του οποίου ο αντίκτυπος αναμένεται...

Του Σταύρου Χριστακόπουλου

Το Ποντίκι