Τα Φαντασματάκια του ΔΝΤ είναι καλύτερα για την Ελλάδα

‘Εσείς ποιον θα καλέσετε;’ 

Ποιος θυμάται το σλόγκαν των Ghostbusters, ταινίας του 1984; 

Αν συμβεί το χειρότερο στην Ελλάδα, την Ισπανία ή την Πορτογαλία, θα το θυμηθούμε όλοι γιατί θα το ακούμε παντού. Και οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι θα θελήσουν να μάθουν την απάντηση.

Ποιον θα καλέσουμε λοιπόν στην περίπτωση αυτή; 

Την Ευρωπαϊκή Ένωση; 

Την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα; 

Ή το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο;

Οι περισσότεροι ανώτατοι αξιωματούχοι, μεταξύ αυτών και ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ, έχουν υπαινιχθεί ότι η ηγεσία του ΔΝΤ σε ένα εγχείρημα διάσωσης που θα έχει στόχο την αποτροπή της στάσης πληρωμών κράτους μέλους της Ευρωζώνης θα αποτελούσε  ταπείνωση για την Ευρώπη. 

Τα ευρωπαϊκά προβλήματα πρέπει να λάβουν ευρωπαϊκές λύσεις, υπογραμμίζουν.

Όμως κάνουν λάθος. Η συγκυρία δεν προσφέρεται για...
ψωροπερηφάνιες. Αν χρειαστεί να παρασχεθεί επείγουσα οικονομική συνδρομή σε μια χώρα, είναι σκόπιμο να γίνει υπό τη διεύθυνση του ΔΝΤ. Αποτελεί το διεθνές ίδρυμα που έχει τη γνώση, που μπορεί να απορροφήσει κάθε αρνητικό κόστος, και που τυχόν ανάμιξή του δεν παραβιάζει τον κανόνα της απαγόρευσης οικονομικής συνδρομής από ένα κράτος μέλος της Ευρωζώνης σε άλλο, ο οποίος έχει αποτελέσει μια από τις βασικές αρχές του ενιαίου νομίσματος.

Τις τελευταίες εβδομάδες η Ελλάδα έχει ‘παίξει’ πολύ δημοσίως με την ιδέα της προσφυγής στους πόρους και την εμπειρία του ΔΝΤ προκειμένου να τη συνδράμει στη χρηματοδότηση του δημοσιονομικού ελλείμματος της. Στις 3 Μαρτίου συγκεκριμένα ο Έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου δήλωσε ότι ο παγκόσμιος δανειστής μπορεί κάλλιστα να έχει ρόλο στην επίλυση της κρίσης. «Αν οι αγορές δεν ανταποκριθούν όπως θα θέλαμε, εξαιτίας των κερδοσκοπικών τους συμπεριφορών, τότε το τελευταίο καταφύγιο θα είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο», είπε.

‘Απρόσφορο’ 

Την επόμενη ημέρα ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Τρισέ έσπευσε να απορρίψει αυτό το ενδεχόμενο. Η προσφυγή στο ΔΝΤ θα ήταν ‘απρόσφορη’, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου στη Φραγκφούρτη. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφωνούν μαζί του. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έφτασε να στηρίξει την ιδέα της ίδρυσης ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου σαν εναλλακτική λύση.

Εδώ όμως απαιτούνται ορισμένες διασαφηνίσεις. Δεν είναι μόνο η Ελλάδα που επιβαρύνεται με μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα. Είναι και η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία και, σε μικρότερο βαθμό, η Ιταλία. Όλες αυτές οι χώρες θα μπορούσαν να βρεθούν στο στόχαστρο  των αγορών ομολόγων. Κι αν τα πράγματα περιέλθουν σε οριακό σημείο, μπορεί να ανακαλύψουν ότι αδυνατούν να πουλήσουν τα κρατικά ομόλογα τους προκειμένου να χρηματοδοτήσουν το έλλειμμά τους. Πρέπει λοιπόν να γίνει σαφές σε ποιον θα στραφούν για βοήθεια αν συμβεί κάτι τέτοιο.

Είναι κατανοητή η απροθυμία των ανώτατων αξιωματούχων της Ε.Ε. έναντι της ανάληψης της ηγεσίας ενός εγχειρήματος διάσωσης κράτους μέλους της Ευρωζώνης από το ΔΝΤ. Το ευρώ σχεδιάστηκε με τη φιλοδοξία να αποτελεί ένα ισχυρό νόμισμα για ισχυρές χώρες. Το ΔΝΤ, αντιθέτως, είναι συνδεδεμένο με την προσφορά συνδρομής σε φτωχές χώρες που αντιμετωπίζουν οριακά προβλήματα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα προκληθεί αμηχανία αν κράτος μέλος της Ευρωζώνης καταφύγει για συνδρομή στο ΔΝΤ. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η φήμη ολόκληρης της Ευρωζώνης θα αμαυρωθεί και ότι θα διακυβευθεί το μέλλον του ευρώ.

Η κρίση χρειάζεται ειδικούς

Παρόλα αυτά, συντρέχουν αρκετοί λόγοι για να καταπιούν οι Ευρωπαίοι την περηφάνια τους και να αφήσουν το ΔΝΤ να παρέμβει και να κάνει τη δουλειά του.

Καταρχήν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο διαθέτει όλη την απαιτούμενη γνώση κι εμπειρία για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων σε χώρες που έχουν χάσει την εμπιστοσύνη των παγκόσμιων αγορών. Διαθέτει τα στελέχη και την εμπειρία να διαχειριστεί τέτοιες καταστάσεις. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ή ένα νεοπαγές Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο μπορεί να αναπτύξουν κι αυτά ανάλογες δεξιότητες, αλλά ας είμαστε ειλικρινείς: σε μια καρδιακή προσβολή, δεν θέλεις μια έμπειρη ομάδα καρδιολόγων να σε φροντίσει; Ή προτιμάς γιατρούς που εμφανίζονται με τα βιβλία τους και σου υπόσχονται ότι θα μάθουν γρήγορα; Καμιά κρίση δεν προσφέρεται για πειραματισμούς.

Δεύτερον, η θεραπεία θα είναι βάναυση. Κάθε κράτος μέλος της Ευρωζώνης που θα πρέπει να περιορίσει το έλλειμμά του, θα υποχρεωθεί σε δραστικές περικοπές δημοσίων δαπανών. Κι αυτό με τη σειρά του σημαίνει μείωση μισθών, απώλεια θέσεων εργασίας και αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης – μέτρα σαν κι αυτά που πήραν οι Ιρλανδοί για να θέσουν υπό έλεγχο τις δημόσιες δαπάνες τους. Δεν πρόκειται για μέτρα δημοφιλή. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι ταυτισμένο με το ρόλο του ‘κακού μπάτσου’. Μπορεί να απορροφήσει όλη την κριτική και τη δημόσια οργή, και να μην τις αφήσει να επιβαρύνουν την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ.

Δεν παραβιάζονται οι ευρωκανόνες

Τρίτον, η προσφυγή στο ΔΝΤ επιτρέπει να μην παραβιαστεί ο ευρωπαϊκός κανόνας της απαγόρευσης οικονομικής συνδρομής μεταξύ των κρατών μελών. Η εισαγωγή του ευρώ βασίστηκε στην αρχή ότι τα κράτη μέλη δεν θα έπρεπε να προσφέρουν οικονομική συνδρομή το ένα στο άλλο σε περίπτωση δημοσιονομικής κρίσης. Αυτό έχει μεγάλη σημασία. Οι Γερμανοί φορολογούμενοι δεν θέλουν να νιώσουν ότι υποχρεώνονται να πληρώσουν αυτοί για τις λιγότερο υπεύθυνες κυβερνήσεις της Ελλάδας ή της Πορτογαλίας. Αν τους υποχρεώσεις να το κάνουν μπορεί να αποφασίσουν ότι δεν θέλουν πια να ανήκουν στην ομάδα του ευρώ.

Η προσφυγή στο ΔΝΤ δίνει μια καλή λύση σε αυτό το αδιέξοδο. Μέλη του ΔΝΤ είναι οι  ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου οι οποίες και συμβάλλουν στη χρηματοδότησή του. Αν χρειαστεί να παρασχεθεί επείγουσα οικονομική βοήθεια στις χώρες ‘αδύναμους κρίκους’ της Ευρώπης, δεν θα είναι τα μέλη της Ευρωζώνης που θα την παράσχουν αλλά ολόκληρη η παγκόσμια κοινότητα. Έτσι δεν παραβιάζεται ο κανόνας της απαγόρευσης οικονομικής συνδρομής μεταξύ των μελών της Ευρωζώνης.

Φυσικά η κρίση μπορεί να επιλυθεί και εντός της Ευρωζώνης. Τα μέλη του κοινού νομίσματος υποτίθεται ότι αποτελούν μια οικογένεια κρατών εντός μιας ζώνης οικονομικής συνεργασίας. Δεν είναι όντως οικογένεια αν δεν θέλουν να βοηθήσουν το ένα το άλλο.

Η λύση του ΔΝΤ παρουσιάζει πάντως πολύ περισσότερα πλεονεκτήματα. Πρέπει να υιοθετηθεί τώρα, ώστε την επόμενη φορά που οι αγορές ομολόγων θα επιτεθούν σε ένα κράτος μέλος της Ευρωζώνης, όλοι να γνωρίζουμε ποιος θα κληθεί για βοήθεια.