Μάριο Ντράγκι: Πώς η Ευρώπη μπορεί να σταθεί απέναντι σε ΗΠΑ και Κίνα

H ομιλία του αντιπροέδρου των ΗΠΑ, ξύπνησε την Ευρώπη από ένα όνειρο στο οποίο ζούσε από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. 

Όταν περισσότεροι από 4.400 στρατιώτες είχαν πέσει νεκροί κατά τη διάρκεια της απόβασης στη Νορμανδία, εκ των οποίων οι 2.501 ήταν Αμερικανοί. Αμερικανοί που δε γνώριζαν τίποτα για την Ευρώπη, αλλά είχαν έρθει από το Οχάιο, τη Νεμπράσκα, την Οκλαχόμα και το Τέξας για να απελευθερώσουν την Ευρώπη από τους Ναζί.

Από το 1944 μέχρι και την περασμένη εβδομάδα η Ευρώπη αισθανόταν ότι ανήκε στη Δύση μαζί με τις ΗΠΑ και τον Καναδά. 

Όπου σαν Δύση εννοούσε ένα ισχυρό μπλοκ χωρών με κοινό πολιτικό, οικονομικό και ιδεολογικό υπόβαθρο. Μέσα σε αυτό το μπλοκ οι ΗΠΑ έπαιζαν για πολλά χρόνια έναν πρωταγωνιστικό ρόλο προσφέροντας μια στρατιωτική προστασία απέναντι στη Σοβιετική Ένωση και τους δορυφόρους της... Μέσα σε αυτό το μπλοκ, οι ΗΠΑ είχαν στηρίξει οικονομικά τις χώρες που είχαν τραυματιστεί ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής. Μέσα σε αυτό το ίδιο μπλοκ η Ευρώπη είχε συρθεί σε πολέμους και στρατιωτικές επιχειρήσεις που είχαν ξεκινήσει οι ΗΠΑ, όπως για παράδειγμα στο Ιράκ μετά από την μονομερή απόφαση του προέδρου Μπους παρά τις έντονες ευρωπαϊκές διαφωνίες. Και μέσα σε αυτό το μπλοκ με τις όποιες διαφοροποιήσεις, η Ευρώπη άνθιζε εν μέσω ενός καθεστώτος ασφάλειας και ευημερίας, που εξασφάλιζαν οι κοινές αξίες, οι κοινές προοπτικές και οι ίδιες αντιλήψεις για την πορεία των πραγμάτων.

Οι Ευρωπαίοι πάντα θεωρούσαν οι Αμερικανοί πάνω απ’ όλα έκαναν «business». Και οι Αμερικανοί πάντα θεωρούσαν ότι οι Ευρωπαίοι ταξίδευαν με ένα «free ticket», πληρωμένο από τις ΗΠΑ. 

Παρ’ όλα αυτά η ουσία της συμμαχίας της Δύσης, δεν είχε τεθεί ποτέ σε αμφισβήτηση.

Ωστόσο, στο Μόναχο έκανε την εμφάνιση του ένα ρήγμα το οποίο δύσκολα ξεπερνιέται. Φαίνεται ότι οι ΗΠΑ, έχουν λάβει ορισμένες αποφάσεις που ανακατεύουν την τράπουλα, μεταβάλουν τους συσχετισμούς και δίνουν νέους ρόλους και ιδιότητες στους παίκτες πάνω στη διεθνή σκακιέρα. Ο Λευκός Οίκος έχει αποφασίσει να μην κινείται πια στα πλαίσια των συμφερόντων της Δύσης, αλλά στα στενά συμφέροντα των ΗΠΑ. Η στρατηγική σημασία της Δύσης, κείται πλέον απαξιωμένη, μακριά από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων για τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία. Με την αμερικανική πλευρά να υπερτονίζει το ύψος των αμερικανικών στρατιωτικών δαπανών για τη στήριξη του Ουκρανικού μετώπου και με την Ευρωπαϊκή πλευρά να μην αντιτείνει το τεράστιο κόστος που επωμίστηκαν οι Ευρωπαίοι πολίτες από το μποϊκοτάζ στους ρωσικούς υδρογονάνθρακες και την αγορά των ακριβών φορτίων αμερικανικού LNG.

Το ρήγμα ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση δυστυχώς δεν είναι μόνο οικονομικό. Είναι βαθιά πολιτικό και ιδεολογικό. Είναι προφανώς ότι ο Ντόναλντ Τραμπ περιφρονεί τους θεσμούς λειτουργίας της ΕΕ καθώς τους κανόνες που τη διέπουν. Προσφέροντας μαθήματα «δημοκρατίας», «πολιτικών ελευθεριών» και «λογοκρισίας», ενώ ταυτόχρονα αποδέχεται την αυταρχικότητα του Βλαδίμηρου Πούτιν και τον θάνατο της δημοκρατίας στη Μόσχα. Και ο Ντόναλντ Τραμπ, ως γνήσιος θαυμαστής του Πούτιν αναζητά να βρει και να στηρίξει όλους τους μικρούς Πούτιν μέσα στην Ευρώπη. Μη αντιλαμβανόμενος την ευρωπαϊκή πολιτική πραγματικότητα και τη δυσανεξία των ευρωπαίων πολιτών προς τις ακραίες ολοκληρωτικές, αυταρχικές και φιλοναζιστικές δυνάμεις.

Όμως ανατροπή στο πολιτικό status της Ευρώπης μπορεί να υπάρξει εάν επιδεινωθεί και δεν επανακάμψει τάχιστα η οικονομική κατάσταση των ευρωπαίων πολιτών. Με τις ευρωπαϊκές οικονομίες να φλερτάρουν με την ύφεση, με τα νοικοκυριά να προσπαθούν να συνέλθουν από το ενεργειακό σοκ που έχει προκληθεί στους προϋπολογισμούς τους, με τις αμυντικές δαπάνες να αυξάνονται κατά 220 δισ. σε ετήσια βάση και με τους αμερικανικούς δασμούς να παραμονεύουν, το Ευρωπαϊκό μέλλον δεν διαγράφεται λαμπρό. Και θα είναι ακόμα πιο σκοτεινό εάν αναλογιστούμε και το ψυχολογικό σοκ που θα επιφέρει στους ευρωπαίους η λήξη του πολέμου στην Ουκρανία, με βαριά εδαφικά πλήγματα και ουσιαστική ενθάρρυνση του Πούτιν. Οι Ευρωπαίοι που είδαν το επίπεδο της ζωής τους να ανατρέπεται πλήρως από την ενεργειακή κρίση, θα νιώσουν ότι όλα όσα συνέβησαν ήταν χωρίς λόγο και αιτία, ότι η υπεράσπιση της Ουκρανίας δεν ωφέλησε κανέναν και ότι όλα ήταν τελικά ένα «business game» με τη μοιρασιά να αφορά την ανασυγκρότηση της ουκρανικής οικονομίας, την ανοικοδόμηση μιας κατεστραμμένης χώρας και την εκμετάλλευση σημαντικών φυσικών πόρων.

Και ενώ οι ηγέτες της Ε.Ε. προσπαθούν να συνέλθουν από την επιβολή των νέων δασμών και από την εμφάνιση του αντιπροέδρου των ΗΠΑ που κρίθηκε προσβλητική και προκλητική, ήρθε η λογική φωνή του Μάριο Ντράγκι να θέσει και πάλι τα πράγματα στη σωστή τους βάση.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο ο Μάριο Ντράγκι στην έκθεση για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας είχε αναφερθεί στο σπάσιμο των ταμπού του παρελθόντος και στην ανάγκη της οικονομικής ενοποίησης των κεφαλαιαγορών και χρηματαγορών και στην έκδοση κοινού χρέους (ευρωομόλογα), τα οποία θα χρηματοδοτούν τους κοινούς ευρωπαϊκούς στόχους. Είχε αναφερθεί σε επιπλέον επενδύσεις ύψους 200 δισ. ευρώ τον χρόνο για τα επόμενα 7 χρόνια ώστε να κλείσει το τεχνολογικό κενό με την Κίνα και τις ΗΠΑ. Στην προσέλκυση νέων μεγάλων επενδύσεων, ειδικά σε κλάδους αιχμής. Στο κλείσιμο του ψηφιακού χάσματος. Στις καινοτόμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Στη δυνατότητα ανάπτυξης μιας νέας στρατηγικής της Ε.Ε. για τους ημιαγωγούς. Στην απανθρακοποίηση της οικονομίας όπου το κέρδος από την καθαρότερη ενέργεια θα πρέπει να γίνεται φανερό σε όλους τους καταναλωτές. Στην προμήθεια φυσικού αερίου μέσω της διαφοροποίησης των παρόχων. Στην ενίσχυση των ευρωπαϊκών δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και στην απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης για τις ΑΠΕ.

Σήμερα ο Μάριο Ντράγκι γίνεται ακόμα πιο ουσιαστικός. Με αφορμή τους αναμενόμενους δασμούς πάνω στις ευρωπαϊκές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, υπενθυμίζει ότι σύμφωνα με τις εκθέσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου τα εσωτερικά εμπόδια της Ευρώπης ισοδυναμούν με δασμούς 45% για τη μεταποίηση και 110% για τις υπηρεσίες. Αναφέρει ότι το σκληρό ρυθμιστικό πλαίσιο εμποδίζει την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών εταιρειών τεχνολογίας και ψηφιακών υπηρεσιών. Με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το κόστος συμμόρφωσης με τον GDPR, το οποίο εκτιμάται ότι έχει μειώσει τα κέρδη για τις μικρές ευρωπαϊκές εταιρείες τεχνολογίας έως και 12%. Επομένως, είναι οι «εσωτερικοί» δασμοί αυτοί που πνίγουν και καθηλώνουν την ευρωπαϊκή ανάπτυξη και οικονομία.

Η διαφορά των δημοσιονομικών πολιτικών που ακολουθήθηκαν κατά τη διάρκεια της τελευταίας 25ετίας μεταξύ Ευρωζώνης και ΗΠΑ, με τις ΗΠΑ να «ρίχνουν στην αγορά» πενταπλάσια κεφάλαια από την ΕΕ, οδήγησε και αυτή σε μια διπλή αδυναμία. Από τη μια, στη δημιουργία εμποδίων στην προσφορά και από την άλλη, στο έλλειμμα της ζήτησης.

Εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση επιθυμεί να σταθεί από μόνη της στο σημερινό διεθνές περιβάλλον, χωρίς εσωτερικά πολιτικά προβλήματα, χωρίς «στρατιωτικούς προστάτες» και χωρίς συμμάχους που να υπονομεύουν το μέλλον της, θα πρέπει να κερδίσει τη μάχη της οικονομίας. Θα πρέπει να μετατρέψει το «ράπισμα Βανς», σε ένα μάθημα αυτογνωσίας. Το μήνυμα του Μάριο Ντράγκι είναι σαφές. Η οικονομία θα λύσει τα προβλήματα εάν και εφόσον αλλάξει η κυρίαρχη πολιτική που εφαρμόζεται εντός της ΕΕ.

Κωνσταντίνος Χαροκόπος