Η κομματική ταυτότητα εναντίον ικανότητας

Μαρία Βακόλα *

Η κομματική ταυτότητα είχε πάντα εξέχοντα ρόλο στη δημόσια ζωή μας

Η ψήφος ήταν πάντα αντικείμενο “δούναι και λαβείν” με την ψήφο να δίνεται και το διορισμό ή ό,τι άλλο να λαμβάνεται εις αντάλλαγμα. 

Η τοποθέτηση ατόμων με τα γνωστά ραβασάκια και τηλεφωνήματα είναι σε όλους μας γνωστά. Είναι όμως πλέον ανεκτά; Και αυτή είναι η συλλογιστική μου.

Όταν μια κυβέρνηση ‘διορίζει’ με βάση την... κομματική ταυτότητα ...

(«είναι δικό μας παιδί») παίζει ρώσικη ρουλέτα. Αυτό σημαίνει πως το κριτήριο επιλογής δεν σχετίζεται με την καταλληλότητα και την αποδοτικότητα αλλά με το κομματικό χρώμα ή με το επώνυμο (που τυχαίνει να είναι το ίδιο με κάποιον βουλευτή ή υπουργό), συνεπώς είναι τελείως τυχαία.

Για το λόγο αυτό βλέπουμε ανθρώπους που έχουν σπουδάσει και έχουν εργασιακή εμπειρία στη βιολογία ή στην ιατρική να χρήζονται υπεύθυνοι του πολιτισμού ή να δίνονται θέσεις με μεγάλες διοικητικές ευθύνες σε ανθρώπους που δεν έχουν διοικήσει ούτε περίπτερο κτλ..

Εάν διευθύνατε εσείς, ένα θέατρο, για παράδειγμα, θα προσλαμβάνατε για καλλιτεχνικό διευθυντή ένα άνθρωπο που δεν είχε ποτέ καμία σχέση με το θέατρο; Η απάντηση είναι αυτονόητη αλλά όχι και δεδομένη αφού οι διορισμοί στο δημόσιο βίο δεν εξετάζουν ποιος μπορεί να αποδώσει αλλά ποιος μπορεί να χειραγωγηθεί αποτελεσματικότερα.

Ενώ λοιπόν για μια πρόσληψη σε μια θέση μέσω ΑΣΕΠ ή στον ιδιωτικό τομέα εξετάζουμε τα προσόντα και λεπτομερώς ενδιαφερόμαστε προκειμένου να ταιριάζει το προφίλ του υποψηφίου με τα χαρακτηριστικά της θέσης, έχουμε αφήσει τη διοίκηση των περισσότερων δημόσιων οργανισμών στο έλεος της κομματικής ταυτότητας. Για το λόγο αυτό βλέπουμε σε όλους του χώρους όπως στις ένοπλες δυνάμεις, στα υπουργεία, στον αθλητισμό, στον πολιτισμό για παράδειγμα, να δίνονται οι θέσεις ευθύνης με βάση την κομματική ταυτότητα που, προφανώς, δεν έχει αποδειχθεί πουθενά ότι συνδέεται με την αποδοτικότητα. Έτσι αποστρατεύονται άξιοι στρατιωτικοί, στέλνονται στους Ολυμπιακούς όποιοι είναι αρεστοί στον Υπουργό (περίπτωση Κακλαμανάκη), ‘παραιτούνται’ στελέχη που αποδεδειγμένα βοήθησαν στην απορρόφηση κονδυλίων του ΕΣΠΑ, διορίζονται γιοί και θυγατέρες βουλευτών κτλ

Τι μπορεί να γίνει; Να εφαρμόσουμε αυτά που μας υπαγορεύει η διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού για την επιλογή και στελέχωση θέσεων χωρίς καμία παρέκκλιση. Αυτό σημαίνει πως οι μόνοι άνθρωποι που θα αλλάζουν σε μια αλλαγή κυβέρνησης θα είναι οι υπουργοί. Οι ‘από κάτω’ δεν θα ‘αγγίζονται’ για κανένα κομματικό λόγο παρά μόνο εάν επιβάλλει διαφορετικά η αξιολόγηση της απόδοσής τους (της πραγματικής, όχι της κομματικής…). Έτσι θα φτιάξουμε μια κουλτούρα άξιων που επειδή δεν χρωστούν σε κανέναν θα λαμβάνουν αποφάσεις που συνάδουν με την επαγγελματική τους κρίση και συνείδηση και όχι με την αποπληρωμή χρεών (εσύ με τοποθέτησες και εγώ θα σου κάνω τα χατίρια). Η κουλτούρα άξιων δημιουργείται και ενισχύεται επίσης και από όλους εμάς. Χρειαζόμαστε μια κοινωνική συμφωνία όπου, για παράδειγμα, καμία μαμά και κανένας μπαμπάς δεν θα τρέχει στα πολιτικά γραφεία για να διοριστεί ο ‘ Γιαννάκης’ που είναι και τόσο έξυπνο παιδί.

Εάν αυτή η κυβέρνηση και οποιαδήποτε άλλη συνεχίσει να βάζει την κομματική ταυτότητα πάνω από την ικανότητα έχει την πιθανότητα να ψηφιστεί από τους ημέτερους, εάν τολμήσει και βάλει την ικανότητα πάνω από την κομματική ταυτότητα έχει την πιθανότητα να ψηφιστεί από πολλούς περισσότερους.

* H κ. Μαρία Βακόλα είναι επίκουρη Καθηγήτρια στη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών