Μπορεί η Ακροδεξιά να φρενάρει την «πράσινη Ευρώπη»;

Οι περισσότερες αναλύσεις γύρω από τη φετινή διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα εστιάζουν στις χαμηλές προσδοκίες για τη λήψη αποφάσεων που θα συγκρατήσουν την αύξηση της θερμοκρασίας, γεγονός που ενισχύεται και από το γεγονός ότι οι δύο μεγαλύτεροι ρυπαντές, ΗΠΑ και Κίνα, δεν δείχνουν διατεθειμένοι να κάνουν το μεγάλο βήμα, όπως υποδηλώνει και η απουσία Μπάιντεν και Σι Τζιπίνγκ από το Ντουμπάι.

Και έχουν δίκιο. Οι οικοδεσπότες, δηλαδή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπως αποκάλυψε το BBC, σχεδιάζουν να συνάψουν συμφωνίες για την... πώληση ορυκτών καυσίμων. Η πληροφορία ότι η παρουσία τόσων πολλών κορυφαίων παραγόντων θεωρείται ιδανική ευκαιρία για το κλείσιμο εμπορικών συμφωνιών δεν διαψεύστηκε και η απάντηση εκ μέρους των Εμιράτων ήταν πως «οι ιδιωτικές συναντήσεις είναι ιδιωτικές».

Οι βιομηχανίες κρέατος, σχεδιάζουν σύμφωνα με τον Guardian, να εκμεταλλευτούν τη σύνοδο για να περάσουν το μήνυμα υπέρ της αύξησης της κατανάλωσης, όταν οι έρευνες δείχνουν πως η Δύση πρέπει να την περιορίσει δραστικά αν θέλει να συγκρατήσει την υπερθέρμανση. Η επιστήμη θεωρεί ότι ο σοβαρός περιορισμός της κατανάλωσης κρέατος είναι εκ των ων ουκ άνευ στη μάχη για το κλίμα. Αλλά σήμερα, οι εκπομπές ρύπων από την παραγωγή μοσχαρίσιου κρέατος είναι σχεδόν ίσες με εκείνες ολόκληρης της Ινδίας. 

Κι όλα αυτά, ενώ το 2023 ανακηρύχθηκε στη θερμότερη χρονιά των τελευταίων 125.000 ετών, οι εκπομπές CO2 της Κίνας αυξήθηκαν σχεδόν 5% το τρίτο τρίμηνο του 2023, η Γερμανία δουλεύει ξανά στο φουλ τα εργοστάσια άνθρακα και μόνο ένας στους οκτώ εργαζόμενους στον πλανήτη διαθέτει πράσινες δεξιότητες.

Συμβαίνει και κάτι ακόμη γύρω από τη μάχη για το κλίμα, το οποίο θα βρούμε μπροστά μας τους επόμενους μήνες, καθ’ οδόν προς τις Ευρωεκλογές. Δίπλα στο Μεταναστευτικό, τα εθνικιστικά αφηγήματα και τη στροφή σε εθνικές ταυτότητες, πολύ ψηλά στην ατζέντα της Ακροδεξιάς που «καλπάζει» σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, βρίσκεται η καταγγελία των κλιματικών πολιτικών.

Τα ακροδεξιά κόμματα έχουν εγκαταλείψει τις υποσχέσεις ότι αν κυβερνούσαν θα έβγαζαν τις χώρες τους από την Ενωμένη Ευρώπη, το Brexit τους έκανε να αλλάξουν γνώμη. Τώρα ποντάρουν να κερδίσουν ψήφους πολεμώντας την κλιματική ατζέντα. Τη θεωρούν ακριβή και επιβλαβή για το μέσο Ευρωπαίο ψηφοφόρο.

Δίχως να εγκαταλείπουν τις εξτρεμιστικές τους θέσεις, υιοθετούν μια πιο mainstream πολιτικής επικοινωνίας. Απευθύνονται στο μέσο Ευρωπαίο πολίτη που παλεύει με τον πληθωρισμό και φορώντας τον μανδύα της μετριοπάθειας καταγγέλλουν τις «εμμονικές» πράσινες πολιτικές, στρατηγική που αποφέρει ήδη καρπούς, όπως δείχνει το 21% του AfD, σταθερά δεύτερη δύναμη στη Γερμανία.

Το ίδιο δείχνει και η νίκη Wilders στην Ολλανδία. Οφείλεται και στη διαφωνία του μέσου Ολλανδού με την πράσινη ατζέντα της Κομισιόν για την κτηνοτροφία και την υποχρεωτική μείωση κατά 50% των εκπομπών αζώτου των αγροκτημάτων έως το 2030 στη νούμερο ένα εξαγωγέα κρέατος χώρα της ΕΕ.

Η φυγή μέρους της ευρωπαϊκής βιομηχανίας προς τις ΗΠΑ που προσφέρει γενναιόδωρα κίνητρα για επενδύσεις και η αδυναμία των συμβατικών κομμάτων και της ευρωπαϊκής ηγεσίας να γίνουν πιο ευέλικτοι, πάντα σε συνδυασμό με το μεταναστευτικό, προσφέρουν χώρο σε τέτοιες φωνές. Και αυτό δεν περνά απαρατήρητο.

Ο Μακρόν που θυμάται τα «Κίτρινα Γιλέκα» του 2018, την εξέγερση για την αύξηση στις τιμές της βενζίνης, ανησυχεί για την απήχηση της Λεπέν στη γαλλική ύπαιθρο, η οποία καταγγέλλει συνεχώς τις Βρυξέλλες για τα κλιματικά της προγράμματα. Ο κυβερνητικός συνασπισμός του Σολτς στη Γερμανία βλέπει στα γκάλοπ σταθερά δεύτερο κόμμα την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) που αρνείται πως η ανθρώπινη δραστηριότητα ευθύνεται για την κλιματική αλλαγή. Ο Σούνακ, που βλέπει το κόμμα των Συντηρητικών να υπολείπεται 20 μονάδες των Εργατικών του Στάρμερ, πιέζεται από την εσωτερική αντιπολίτευση που του ζητά χαλάρωση των κλιματικών στόχων.

Στη Σουηδία, η κυβέρνηση, που στηρίζεται από το ακροδεξιό κόμμα του Άκεσον μείωσε τη χρηματοδότηση για το κλίμα κατά 259 εκατ. κορώνες και τους φόρους στα καύσιμα, γεγονός που οδήγησε σε αύξηση των εκπομπών για πρώτη φορά εδώ και 20 χρόνια, με πολλούς να παρομοιάζουν την πολιτική της, με εκείνης του Τραμπ (επί θητείας του οι ΗΠΑ αποχώρησαν από τη συμφωνία του Παρισιού). Σημειωτέον ότι ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος προηγείται του Μπάιντεν σε πέντε από τις έξι πολιτείες που έδωσαν το 2020 τη νίκη στους Δημοκρατικούς.

Εάν οι ευρωεκλογές διεξάγονταν σήμερα, τότε σύμφωνα με προχθεσινή έρευνα της Europe Elects, οι παρατάξεις της ευρωομάδας «Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID)» -την απαρτίζουν μεταξύ άλλων η Εθνική Συσπείρωση (RN) της Λεπέν, η Λέγκα του Σαλβίνι, η AfD, καθώς και το ακροδεξιό FPΟ της Αυστρίας- θα αναδεικνύονταν 4η δύναμη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Με 87 από τις 705 έδρες (σήμερα κατέχει 60 έδρες), όταν μόλις τον προηγούμενο μήνα η ίδια έρευνα της έδινε δέκα έδρες λιγότερες (77). 

Αυτά και πολλά ακόμη κάνουν ακόμη και την ίδια την πολιτική οικογένεια της Φον Ντερ Λάινεν, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, να προσπαθεί να φρενάρει τη γραφειοκρατία της Κομισιόν που επιμένει στην αυστηροποίηση των κανόνων του πράσινου λογαριασμού του RePowerEU, ύψους 4 περίπου τρισεκατομμυρίων ευρώ μέχρι το τέλος της δεκαετίας. 

Τι αφορούν αυτά τα 4 τρισ.; Τα μεγάλα ποσά είναι επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά (592 δισ.), δίκτυα (584 δισ.), αιολικά (510 δισ.) ωστόσο, το 50% ακουμπά άμεσα τις τσέπες των νοικοκυριών. Στα χρόνια που απομένουν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας, οι Ευρωπαίοι πολίτες καλούνται να επενδύσουν 2,1 τρισ. ευρώ σε αναβαθμίσεις κατοικιών, αγορά νέων οικιακών συσκευών, αντικατάσταση του υφιστάμενου εξοπλισμού με νέο.

Σε αυτό το περιβάλλον, το μείγμα που φαίνεται να αναζητούν στη μάχη με την κλιματική αλλαγή ενόψει και των Ευρωεκλογών, κυβερνήσεις, όπως το Παρίσι και το Βερολίνο, είναι «πράσινο, αλλά όχι και τόσο πράσινο ώστε να χαθούν πολλοί ψηφοφόροι».

Και σύμφωνα με μια ερμηνεία, το βέτο που έβαλε το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας στην πράσινη μετάβαση της χώρας, ανοίγοντας μια «τρύπα» 60 δισ. ευρώ στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, ίσως και να βολεύει τελικά την κυβέρνηση Σόλτς, η οποία έχει τώρα να επικαλείται ένα λόγο ανωτέρας βίας για να βάλει νερό στο κρασί της, ώστε να συγκρατήσει την άνοδο του AfD.

Τα πράγματα εξελίσσονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε υπάρχουν αρκετές χώρες στον πλανήτη, αλλά και στην Ευρώπη, που για διαφορετικούς λόγους η κάθε μία, δεν θα ενοχληθούν καθόλου, ίσως και να ανακουφιστούν, αν η COP 28 στο Ντουμπάι δεν καταλήξει σε κάποια σημαντική επιτυχία στη μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή.

Γιώργος Φιντικάκης