“Περιορισμός κυκλοφορίας”.
Μια έκφραση συνυφασμένη με την καταπίεση εποχών κατοχής ή χούντας, σήμερα σημαίνει υπευθυνότητα και συμβάλλει στη διασφάλιση του κοινού καλού.
Στις 11 Μαρτίου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγιείας τον ανακήρυξε ως πανδημία και θα δεν θα μιλήσουμε για άλλον από τον κορονοϊό covid 19.
Με χιλιάδες καθημερινά νέα κρούσματα και θανάτους παγκοσμίως ο covid 19 διεκδικεί δικαίως... την πρώτη θέση στα δελτία ειδήσεων και γενικότερα τα μέσα ενημέρωσης με εκτενείς αναφορές στα νέα στοιχεία, τα μέτρα προφύλαξης αλλά και την αγόγγυστη προσπάθεια γιατρών, νοσηλευτών και γενικά επιστημόνων υγιείας σε όλο τον κόσμο.
Παρά όμως τα μέτρα και την αδιάκοπη αναμετάδοσή τους, η αλλαγή της καθημερινότητας ποτέ δεν ήταν εύκολη για κανέναν μας και αυτό αποδεικνύεται από τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό κρουσμάτων.
Μέσα από αυτό το άρθρο θα επιχειρήσω να δώσω μια πιο σαφή εικόνα σχετικά με τα μέτρα αυτά και τη φιλοσοφία στην οποία βασίζονται, καθότι η καλύτερη κατανόηση τους ίσως συμβάλλει στην ορθότερη τήρησή τους.
Πρώτα όμως θα πρέπει να απαντηθεί μια βασική ερώτηση. Τι είναι ο ιός;
Αν έπρεπε να δοθεί μια σύντομη απάντηση, θα ήταν πως ο ιός είναι ένας “πειρατής κυττάρων”. Από δομικής άποψης, πρόκειται για ένα κομμάτι γεννετικού υλικού (DNA ή RNA) που περικλείεται από διάφορες δομές, καθώς και από μια εξωτερική μεμβράνη που ονομάζεται φάκελος (ή έλυτρο). Ο φάκελος έχει ρόλο προστατευτικό για το γεννετικό υλικό και μέσω διαφόρων δομών που μπορούν να υπάρξουν επάνω σε αυτόν, συμβάλλει και στην προσκόλληση του ιού σε κύτταρα του οργανισμού. Αφού καταφέρει λοιπόν, να “γαντζωθεί” επάνω σε κάποιο κύτταρο, ο ιός έχει την ικανότητα να εισάγει το γεννετικό του υλικό μέσα σε αυτό, και να χρησιμοποιήσει τα οργανίδια και τα αποθέματα θρεπτικών και δομικών στοιχείων του κυττάρου για να φτιάξει κλώνους του εαυτού του. Οι κλώνοι αυτοί στη συνέχεια, θα απελευθερωθούν στο εξωτερικό του κυττάρου για να μολύνουν άλλα κύτταρα, ξεκινώντας πάλι τη διαδικασία απ’ την αρχή. Αυτή η δράση μπορεί να προκαλέσει διαφόρων ειδών βλάβες στα κύτταρα αλλά πιο σημαντικό και από αυτό, είναι οτι τα εμποδίζει να επιτελέσουν διεργασίες, που χρειάζονται μεταξύ άλλων και για την επιβίωσή τους (1),(2).
Ο ιός επομένως δεν είναι κάτι ζωντανό αλλά ένα παράσιτο, πράγμα που καθιστά την φαρμακευτική αντιμετώπισή του εξαιρετικά δύσκολη. Παρόλο που έχουν αναπτυχθεί φάρμακα με κάποια αποτελεσματικότητα ενάντια σε ορισμένους ιούς, την ουσιαστική καταπολέμηση καταβάλλει το ανοσοποιητικό σύστημα. Ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα, με διάφορους μηχανισμούς, μπορεί να εντοπίσει και να καταστρέψει ιικά σωματίδια καθώς και μολυσμένα από τον ιό κύτταρα εξαλείφοντας έτσι την εξάπλωσή του στον υπόλοιπο οργανισμό (3).
Η περίπτωση όμως του covid 19 μοιάζει να διαφέρει σε σχέση με άλλες περιπτώσεις ιών όπως είναι αυτός της γρίπης (influenza). Και οι δύο προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα, δυνητικά προκαλώντας αναπνευστικές βλάβες, μέχρι και αναπνευστική ανεπάρκεια. Παρ’ όλα αυτά, έχουν μία ουσιώδη διαφορά που δεν είναι άλλη από τον αριθμό των κρουσμάτων. Ο covid 19 συγκριτικά με τη γρίπη, έχει σημειώσει εξαιρετικά μεγάλο αριθμό νέων κρουσμάτων μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα (4) και αυτό έγινε λόγω δύο βασικών παραγόντων. Ένας εξ’ αυτών είναι τα αρχικά συμπτώματα του covid 19 που είναι όμοια με αυτά της γρίπης (πχ πυρετός και βήχας) (5). Αυτό έπαιξε βασικό ρόλο στην ευρεία διάδοση του ιού καθώς τα πρώτα κρούσματα διεγιγνώσκονταν λανθασμένα ως κρούσματα γρίπης. Ο δεύτερος και εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι ο χρόνος εμφάνισης των συμπτωμάτων ο οποίος μπορεί να φτάσει έως και τις 14 ημέρες. Αυτό σημαίνει πως από τη στιγμή μόλυνσης ένα άτομο μπορεί να διαδόσει τον ιό ως φορέας – έχει μολυνθεί αλλά δεν έχει νοσήσει – χωρίς να το αντιληφθεί καθότι δεν έχει αναπτύξει κάποιο σύμπτωμα.
Αυτοί οι παράγοντες είναι που οδήγησαν επίσης στην ευρεία διάδοση του ιού σε άτομα που ανήκουν στις λεγόμενες “ομάδες υψηλού κινδύνου”. Τα άτομα αυτά είναι πιο επιρρεπή στη νόσο από την οποία και μπορούν ευκολότερα να καταβληθούν. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγιείας η πλειοψηφία των θανάτων που έχουν προκληθεί από τον covid 19 ανήκουν στις ομάδες αυτές (6), που είναι οι ακόλουθες:
- άτομα άνω των 65 ετών
- άτομα με χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού (άσθμα, ΧΑΠ)
- άτομα με χρόνιες καρδιοαγγειακές παθήσεις (υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια)
- άτομα με χρόνιες νεφρικές ή ηπατικές παθήσεις
- άτομα με διαβήτη
- άτομα που πάσχουν από HIV (Aids)
- άτομα με αυτοάνοσα νοσήματα
- γυναίκες στην εγκυμοσύνη
Αξίζει παρ’ όλα αυτά να σημειωθεί ότι, όπως έχουν δείξει οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών, ο covid 19 μπορεί να προσβάλει και άτομα που δεν ανήκουν στις εν λόγω ομάδες έχοντας καταγράψει νέα κρούσματα και θανάτους ακόμη και σε υγιή άτομα μικρής ηλικίας. Ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού όμως παραμένει μεγαλύτερος για όσους ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου και η ευθύνη δυστυχώς δεν βαραίνει μόνο τους ίδιους. Η ρουτίνα και η καθημερινότητα όπως θα δούμε μπορεί όχι μόνο να διευκολύνει αλλά και να υποκρύψει τη μετάδοση του ιού τόσο στις ομάδες υψηλού κινδύνου, όσο και στους υπολοίπους.
Σε αυτό το σημείο λοιπόν, η επόμενη εύλογη ερώτηση θα ήταν: "Πως μεταδίδεται ο covid 19;"
Ένα άτομο που νοσεί ή είναι φορέας του covid 19, μπορεί να διαδόσει τον ιό κυρίως μέσω της αναπνοής του. Το περιβάλλον στο εσωτερικό των πνευμόνων έχει υψηλά επίπεδα υγρασίας με αποτέλεσμα ο αέρας που εκπνέουμε να περιέχει και αυτός ένα μικρό ποσοστό υγρασίας υπό μορφή μικροσκοπικών σταγονιδίων. Μέσω της εκπνοής, του βήχα ή του φτερνίσματος, η απόσταση που μπορούν να διανύσουν αυτά τα σταγονίδια μπορεί να φτάσει έως και δύο μέτρα και μπορούν να καταλήξουν στο αναπνευστικό σύστημα ενός υγειούς ανθρώπου είτε μέσω της εισπνοής τους από τον αέρα, είτε με τη μεταφορά τους στο πρόσωπο μέσω των χεριών (7).
Για να μπορέσουμε όμως να το εξηγήσουμε καλύτερα αυτό, ας υποθέσουμε ένα σενάριο όπου δύο καθημερινοί άνθρωποι, ο Νίκος και ο Γιώργος, αποφασίζουν να πιουν τον πρωινό καφέ τους σε μια κεντρική καφετέρια της πόλης. Δύο μέρες πρίν, ο Νίκος είχε επισκευτεί τη Μαρία, φίλη και συνάδελφό του, η οποία απουσιάζει από τη δουλειά το τελευταίο διάστημα επειδή δεν αισθάνεται καλά και υποπτεύεται πως περνάει την εποχιακή γρίπη. Ο Νίκος και ο Γιώργος συναντιώνται, ανταλάσσουν μια συνηθισμένη χειραψία και κάθονται σε ένα από τα τραπεζάκια της καφετέριας. Η συζήτηση μεταξύ τους ξεκινά ενώ – όπως συνιθίζεται – έχουν ακουμπήσει και οι δύο τα κινητά τους τηλέφωνα στο τραπέζι. Κάποια στιγμή ο Γιώργος καθότι νυσταγμένος, χασμουριέται καλύπτοντας το στόμα με το χέρι του αφού πριν έλεγξε την ώρα στο κινητό του. Λίγο αργότερα και αφού τελείωσαν τους καφέδες τους, οι δυο τους φωνάζουν τη σερβιτόρα για να την πληρώσουν. Η σερβιτόρα πλησιάζει κρατώντας παράλληλα την παραγγελία για την παρέα στο διπλανό τραπέζι, πληρώνεται τους καφέδες επιστρέφοντας τα ρέστα και συνεχίζει να σερβίρει. Τέλος, αφότου φύγουν οι δύο πρωταγωνιστές μας, η σερβιτόρα καθαρίζει το τραπεζάκι με ένα απλό βρεγμένο πανί – όπως συνηθίζεται άλλωστε – λίγο πριν κάτσουν οι επόμενοι πελάτες.
Ας αναλύσουμε μια στιγμή το παραπάνω σενάριο.
Ο Νίκος πριν δύο μέρες επισκέφθηκε τη Μαρία, συνάδελφό του, η οποία δεν πηγαίνει στη δουλειά αυτές τις μέρες καθότι παρουσιάζει συμπτώματα της εποχιακής γρίπης. Η γρίπη, όπως αναφέρθηκα πριν, εμφανίζει παρόμοια συμπτώματα με τον covid 19. Με την επίσκεψή του λοιπόν στη Μαρία, ο Νίκος, είναι πλέον πιθανός φορέας του ιού.
Συνεχίζοντας, ο Νίκος και ο Γιώργος ανταλλάσσουν μια συνηθισμένη χειραψία. Πιθανολογώντας πως το πλύσιμο των χεριών πριν την αποχώρησή τους από το σπίτι δεν είναι προτεραιότητα για πολλούς ανθρώπους, μέσω αυτής της χειραψίας ο Νίκος θα μπορούσε να μεταφέρει στο χέρι του Γιώργου κάποια σωματίδια του ιού. Ακολούθως οι δυο τους αφήνουν τα κινητά τους τηλέφωνα επάνω στο τραπέζι ανάμεσά τους και συνομιλούν, ενώ ο Γιώργος κάποια στιγμή ακουμπάει το κινητό του για να ελέγξει την ώρα και στη συνέχεια με το ίδιο χέρι καλύπτει το στόμα του όσο χασμουριέται.
Εδώ υπάρχουν δύο πιθανές οδοί μετάδοσης του ιού. Ο Νίκος, καθώς μιλάει, εκπνέει μικροσκοπικά σταγονίδια τα οποία μπορούν να περιέχουν σωματίδια του ιού. Μέρος αυτών των σταγονιδίων ο Γιώργος τα εισπνέει χωρίς να το αντιληφθεί, ενώ ένα άλλο μεγάλο μέρος από αυτά προσγειώνεται λόγω της βαρύτητας στο τραπέζι και επάνω στα κινητά τους. Ο Γιώργος, αγγίζοντας ανυποψίαστος το κινητό του τηλέφωνο και καλύπτωντας στη συνέχεια με το ίδιο χέρι το στόμα του, μπορεί να μεταφέρει σωματίδια του ιού από το τηλέφωνο στο στόμα και τη μύτη του, τα οποία μεταγενέστερα μπορεί εύκολα να εισπνεύσει. Στη συνέχεια οι δύο πρωταγωνιστές ανταλλάσσουν με τη σερβιτόρα χρήματα και αυτή αμέσως μετά σερβίρει την διπλανή παρέα, πιθανώς μεταφέροντας έτσι σωματίδια του ιού – εκτός από την ίδια – και στους πελάτες δίπλα.
Τέλος, μετά την αποχώρησή τους, η συνήθης καθαριότητα που θα γίνει στο τραπέζι με ένα απλό βρεγμένο πανί, δε θα το απολυμάνει και οι επόμενοι πελάτες που θα καθίσουν σε αυτό, θα ξεκινήσουν αυτόν τον φαύλο κύκλο από την αρχή.
Το παραπάνω σενάριο δείχνει πως καθημερινές κινήσεις και συνήθειες όλων μας μπορούν ανεπαίσθητα να γίνουν τα μέσα διασποράς του ιού και πως όλοι μας έχουμε ατομική ευθύνη σε αυτό χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε.
Τα μέτρα που θα αναλυθούν παρακάτω είναι τα “εργαλεία” που μας παρέχονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγιείας και τους κρατικούς μηχανισμούς για να μπορέσουμε όλοι μας να αναλάβουμε αυτή την ευθύνη και να περιορίσουμε την εξάπλωση του ιού όσο το δυνατόν περισσότερο.
Τήρηση απόστασης 2 μέτρων
Τα δύο μέτρα (για την ακρίβεια 1.8 μέτρα) είναι η απόσταση ασφαλείας που θεωρείται πως θα πρέπει να τηρείται μεταξύ δύο ατόμων σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγιείας για να μειωθεί η πιθανότητα μετάδοσης του ιού μέσω του αέρα (8). Γιατί όμως αυτό;
Αν σταθούμε μπροστά σε έναν καθρέπτη, σε απόσταση λίγο μικρότερη από μισό μέτρο – όσο θα ήταν και η απόσταση μεταξύ των πρωταγωνιστών μας στο παραπάνω σενάριο – και αφήσουμε μια βαθιά εκπνοή, ο καθρέπτης θα θολώσει. Αυτό γίνεται επειδή τα σταγονίδια υγρασίας που περιέχονται στην εκπνοή συμπυκνώνονται επάνω στην επιφάνειά του. Τα σταγονίδια αυτά λοιπόν μεσα από μια απλή εκπνοή ταξίδεψαν περίπου μισό μέτρο και αν δεν υπήρχε ο καθρέπτης θα μπορούσαν να ταξιδέψουν ακόμα πιο μακριά. Στην περίπτωση του βήχα ή του φτερνίσματος η απόσταση αυτή είναι σαφώς μεγαλύτερη και μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 1.8 μέτρα αυξάνοντας σημαντικά τις πιθανότητες διάδοσης του ιού σε σχετικά μεγάλη απόσταση.
Χρήση χειρουργικής μάσκας
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγιείας προτείνει ρητά τη χρήση προστατευτικών χειρουργικών μασκών από άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα γρίπης, από όσους φροντίζουν τα άτομα αυτά και από επαγγελματίες υγιείας που έρχονται σε επαφή με το ευρύ κοινό. Αυτές οι συστάσεις οφείλονται κυρίως στην αναμενόμενη παρόρμηση του κόσμου να “στοκάρει” μάσκες χωρίς να υπάρχει ουσιαστική ανάγκη, στραγγίζοντας την αγορά και καθιστώντας τις δυσεύρετες από όσους πραγματικά τις χρειάζονται. Είναι όμως σημαντικό να σημειωθεί πως η χρήση της μάσκας προσώπου από μόνη της δεν μπορεί να εγγυηθεί την προστασία ενός υγιούς ανθρώπου από τον covid 19, καθώς παρ’ όλο που καλύπτει τα πιο σημαντικά μέρη (στόμα και η μύτη), σωματίδια του ιού μπορούν εύκολα να μεταφερθούν μέσω σταγονιδίων ή με τα χέρια σε άλλα μέρη του προσώπου που δε καλύπτει η μάσκα και να καταλήξουν αργά ή γρήγορα πάλι στο αναπνευστικό σύστημα (9).
Φτέρνισμα και βήχας στον αγκώνα ή σε χαρτομάντηλο
Το φτέρνισμα ή ο βήχας που καταλήγει στο εσωτερικό του αγκώνα μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες διάδοσης του ιού καθώς εμποδίζεται έτσι η διασπορά των σταγονιδίων στον γύρω χώρο, ενώ ακόμη καλύτερη επιλογή είναι η χρήση κάποιου χαρτομάντηλου μιας χρήσης. Είναι σημαντικό βέβαια μετά τη χρήση του χαρτομάντηλου, να πετιέται αμέσως και να πλένουμε τα χέρια μας, καθώς τόσο αυτό όσο και τα χέρια, είναι πλέον εστίες μετάδοσης του ιού (10).
Πλύσιμο χεριών
Ένα από τα σημαντικότερα μέτρα αποτροπής διάδοσης του covid 19 είναι το συχνό αλλά και σωστό πλύσιμο των χεριών. Τα χέρια για τον άνθρωπο είναι ένας συνδετικός κρίκος με το περιβάλλον του. Απλές καθημερινές κινήσεις όπως μια χειραψία, το άνοιγμα μιας πόρτας, το χάιδεμα ενός κατοικιδίου ζώου ή το να πετάξει κανείς τα σκουπίδια, περιλαμβάνει τη χρήση των χεριών. Τα χέρια μας λοιπόν, μπορούν όχι απλώς να διευκολύνουν τη μετάδοση του ιού, αλλά και να την εξασφαλίσουν. Επειδή όμως θα ήταν φυσιολογικά αδύνατον να πλένουμε τα χέρια μας μετά από κάθε τι που κάνουμε, κάθε αντικείμενο που αγγίζουμε, σε γενικές γραμμές το πλύσιμο των χεριών ενδείκνυται μετά από ορισμένες περιπτώσεις που παρατείθενται σε αυτό τον σύνδεσμο.
Εξίσου σημαντικός όμως είναι και ο τρόπος. Το απλό, καθημερινό και μικρής διάρκειας πλύσιμο των χεριών, αποσκοπεί σε μια σχετική καθαριότητα, όμως δεν είναι αρκετό για να αφαιρέσει αρκετά μεγάλη ποσότητα μικροβίων και ιών. Επίσης δεν καλύπτει σημεία των χεριών όπου μικρόβια και ιοί μπορούν να “κρυφτούν” όπως είναι τα σημεία των αρθρώσεων, ο αντίχειρας, κάτω από τα νύχια και κάποιες περιοχές στην εξωτερική και στην εσωτερική πλευρά των χεριών. Η χρονική διάρκεια πλυσίματος πάνω από 20 δευτερολέπτων και μια καλύτερη τεχνική πλυσίματος μπορούν να εξασφαλίσουν πολύ πιο αποτελεσματική καθαριότητα και κατ’ επέκταση πιο αποτελεσματικό περιορισμό διάδοσης του ιού.
Οδηγίες σωστού πλυσίματος των χεριών από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγιείας εδώ
Αντισηπτικό διάλυμα χεριών
Πολλές φορές ίσως να μην είναι εφικτό το πλύσιμο των χεριών και ο ρόλος των αλκοολούχων αντισηπτικών διαλυμάτων είναι σε αυτό το σημείο σημαντικός. Η αλκοόλη που περιέχεται σε αυτά έχει την ικανότητα να αλλοιώνει τον φάκελο του ιού (την προστατευτική εξωτερική μεμβράνη) αλλά και το ίδιο το γενετικό υλικό του, καταστρέφοντας ουσιαστικά την ικανότητά του να μολύνει κύτταρα (11).
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγιείας, το ποσοστό αλκοόλης που πρέπει να περιέχουν πρέπει να είναι τουλάχιστον 60% αιθανόλης, ή 70% ισοπροπανόλης (12).
Μένουμε σπίτι
Το πιο αποτελεσματικό μέτρο απ’ όλα όμως, είναι και το δυσκολότερο. Είναι το μέτρο – σλόγκαν των τελευταίων ημερών του οποίου όμως η σημασία ίσως να μην είναι πλήρως κατανοητή από όλους. Το 1665 στο Λονδίνο έλαβε χώρα η μεγάλη έξαρση της βουβωνικής πανώλης – γνωστή και ως “μαύρος θάνατος”. Την εποχή εκείνη, λόγω της υποανάπτυκτης ακόμα ιατρικής και φαρμακευτικής επιστήμης, με την έξαρση της επιδημίας, η κοινωνία, πολιτική και κληρική ηγεσία του Λονδίνου βρέθηκαν αβοήθητες μπροστά στον όλεθρο. Αυτό οδήγησε στην εφαρμογή κάθε είδους πρακτικής και μέτρων προστασίας ανεξαρτήτως αποτελεσματικότητας, ελπίζοντας στη μείωση του ολοένα αυξανόμενου αριθμού νέων κρουσμάτων. Ανάμεσα λοιπόν σε αυτές τις πρακτικές ήταν και ο υποχρεωτικός εγκλεισμός στο σπίτι (13). Παρ’ όλο που εφαρμογή του έγινε με βάναυσο τρόπο και καταδίκαζε ολόκληρες οικογένειες σε θάνατο επειδή και μόνο ένα μέλος είχε νοσήσει, ιστορικά, αποδεικνύεται πως η πρώιμη αυτή μορφή καραντίνας σηματοδότησε το τέλος για την μεγάλη αυτή επιδημία.
Φυσικά, σήμερα, 355 χρόνια μετά, η απόφαση του κατ’ οίκον περιορισμού δεν έχει το ίδιο επιστημονικό υπόβαθρο, ούτε τον καταναγκαστικό χαρακτήρα που είχε τότε. Έχει όμως την ίδια σημασία και αποτελεσματικότητα. Οι συνθήκες κάτω απ’ τις οποίες εφαρμόζεται αυτό το μέτρο σε πολλές χώρες του κόσμου σήμερα, αν και εν πολλοίς διαφορετικές, έχουν έναν κοινό παρονομαστή συγκρητικά με τις συνθήκες στο Λονδίνο το 1665. Είναι η ραγδαία αύξηση των νέων κρουσμάτων και θανάτων σε καθημερινή βάση (επιπολασμός) κάτι που οδηγεί στην έλλειψη διαθέσιμων πόρων, χώρων περίθαλψης καθώς και αρκετού ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού για τη διαχείρησή της. Το μεγαλύτερο πρόβλημα λοιπόν είναι η υπέρμετρη συμφόρηση κλινικών και νοσοκομείων με περισσότερα περιστατικά απ’ ότι μπορούν να διαχειριστούν, κάτι που ήδη έχει οδηγήσει χώρες όπως την Ιταλία και την Ισπανία σε μακάβριες καταστάσεις όπου γιατροί και νοσηλευτικό προσωπικό καλούνται όχι απλώς να σώσουν ζωές, αλλά και να αποφασίσουν ποιες από αυτές θα χαθούν.
Τα προαναφερθέντα μέτρα προστασίας αποσκοπούν στην καλύτερη ατομική προστασία κατά την επαφή με πιθανά κρούσματα ή φορείς του ιού, ενώ το να μείνουμε σπίτι αποσκοπεί εξ’ αρχής στη μείωση της επαφής αυτής. Ο πιο σημαντικός όμως σκοπός όλων αυτών των μέτρων είναι στην ουσία να δοθεί περισσότερος χρόνος στους κρατικούς μηχανισμούς υγιείας να δράσουν αποτελεσματικότερα στα ήδη υπάρχοντα κρούσματα χωρίς αυτά να αυξάνονται εκτός ελέγχου.
Μένουμε σπίτι λοιπόν, για να συμβάλλουμε όλοι στην αντιμετώπιση της κατάστασης και όχι στην επιδείνωσή της, για να μη θέσουμε σε κίνδυνο αλλά να προστατέψουμε ο ένας τον άλλο και γιατί η συλλογική ευθύνη έχει ατομικό φορτίο για όλους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου