Ποιοι οι αμνοί και ποιοι οι λέοντες

Της Μαρίας Χούκλη

Δεν χρειάζεται να έχεις δικό σου μέσο ενημέρωσης για να καταστήσεις γνωστό ο, τι επιθυμείς. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις σαν ιμάντα διασποράς της «είδησης» πρόθυμα blogs και φιλόξενες ιστοσελίδες που θα μεταδώσουν και θα αναμεταδώσουν το «μήνυμα», λόγω του σκληρού ανταγωνισμού ή με το αζημίωτο, όπως προκύπτει από την υπόθεση με το κύκλωμα των κατηγορούμενων για εκβιασμό δημοσιογράφων. 

Το διαδίκτυο έχει αναχθεί σε Πέμπτη Εξουσία, όπως είναι ο τίτλος της ταινίας που βασίστηκε...
στη ζωή του ιδρυτή της WikiLeaks, Julian Assange, με πρωταγωνιστή τον σπουδαίο Benedict Cumberbatch.
Όλες οι εξουσίες έχουν την καλή και τη σκοτεινή όψη τους, δεν αποτελεί εξαίρεση το παράλληλο σύμπαν της ψηφιακής ενημέρωσης, όποια μορφή κι αν έχει η πλατφόρμα. 

Στην Άγρια Δύση του Internet δεν υπάρχουν σύνορα, ούτε εθνικοί κανόνες, πάρα μόνον εκείνοι τους οποίους έχουν θεσπίσει οι ψηφιακοί κολοσσοί. Βεβαίως, η Πέμπτη εξουσία μπορεί να υπερηφανεύεται ότι διαθέτει μεγαλύτερη ανεξαρτησία, συχνά έρχεται σε σύγκρουση με τις τρεις παραδοσιακές που βδελύσσονται την αποκάλυψη των μυστικών τους από εικονικά κέντρα μη ελέγξιμα.

Το περιοδικό Spiegel στην online έκδοσή του ανέβασε ένα πολύ ενδιαφέρον ρεπορτάζ με τίτλο «Οι Γερμανοί έχασαν την εμπιστοσύνη τους στην Τέταρτη Εξουσία». 

Η προσφυγική κρίση και τα γεγονότα της Κολωνίας φαίνεται πώς αποτέλεσαν τη θρυαλλίδα για να εκδηλωθεί οργισμένα η δυσπιστία πολλών πολιτών –ανεξαρτήτως κοινωνικής προέλευσης– για την εγκυρότητα των γερμανικών media. Ο Γερμανοί θεωρούν ότι τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, κατόπιν παρέμβασης της Merkel, στάθηκαν φιλικά προς τους μετανάστες και στην πολιτική των ανοιχτών συνόρων. Σ' αυτό έβαλαν το ηλεκτρονικό χεράκι τους το αντί-ευρωπαϊκό λαϊκίστικο δεξιό κόμμα κόμμα Alternative for Germany και το ισλαμοφοβικό κίνημα PEGIDA. Μέσω δεκάδων sites, blogs και των social media ισχυρίζονται ότι τα «συστημικά» μέσα ενημέρωσης κρύβουν την αλήθεια για το προσφυγικό. Το κύμα της αμφισβήτησης πήρε όλους τους δημοσιογράφους, ακόμη και των πιο σοβαρών Media. Λάθη και παραλείψεις υπήρξαν, αλλά δεν έγιναν με πρόθεση, ούτε με εντολή της καγκελαρίας, τονίζει το Spiegel και θυμίζει ότι οι εξουσίες είναι διακριτές.

Το Internet μπέρδεψε τα πράγματα και αναπόφευκτα τίθεται το ερώτημα: «Πόσο αλλάζει τη Δημοκρατία το Διαδίκτυο;» Η Γερμανία έχει αντιπροσωπευτική δημοκρατία και η ίδια αρχή διέπει κατά μια έννοια τα μέσα ενημέρωσης. Επί δεκαετίες, οι πολίτες εμπιστεύονταν –ανάλογα με την ιδεολογική τους τοποθέτηση– τα media όλου του φάσματος, από τη συντηρητική FAZ μέχρι την αριστερής απόκλισης Die Tageszeitung, χωρίς να εγείρεται μεγάλο θέμα εμπιστοσύνης. Ήξεραν τον πομπό και τον αποδέχονταν ως είχε. Το Διαδίκτυο άλλαξε τη ματιά του κόσμου, απελευθερώνοντας τη γνώση, τις ειδήσεις και την πληροφορία.

Ο, τι θέλει να βρει κανείς το βρίσκει στο αχανές εικονικό σύμπαν που δεν υπακούει σε ιδεολογικές φόρμες, πολιτικές νόρμες και κομματικά συμφέροντα. Διαδίκτυο ήταν η υπόσχεση για ένα ριζικά διαφορετικό κοινό. Σήμερα, μπορούμε να γνωρίζουμε περισσότερα και δυνητικά να είμαστε πιο έξυπνοι από ποτέ. Όμως, η άνευ ορίων ελευθερία που έφερε το διαδίκτυο, η ενθάρρυνση των αντί-θεσμικών και αντι-ελιτίστικων αισθημάτων έχει και την αρνητική της πλευρά. Όταν συσσωρεύσεις απίθανες, συχνά αντιφατικές, γνώσεις, τελικά χάνεις το νόημα. Αναζητώντας μόνος απαντήσεις για να κατανοήσεις την πολυπλοκότητα της πραγματικότητας, όλα σου φαίνονται πλέον πιθανά και όλα ύποπτα. Η ανασφάλεια που σου προκαλεί το χάος των πληροφοριών μπορεί να περιοριστεί μόνο με τον διαχωρισμό μαύρο - άσπρο /ψέμα - αλήθεια.

Το Spiegel καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι πολίτες φθάνουν στο σημείο να μην πιστεύουν κανέναν ή να πιστεύουν φανατικά οτιδήποτε ανταποκρίνεται στο αξίωμα «οι ελίτ οικονομικές/πολιτικές/μηντιακές είναι συνώνυμο της διαφθοράς», «πας ξένος βάρβαρος και επικίνδυνος», «δεν υπάρχουν θεσμοί και κανόνες, υπάρχει ο λαός». Οι άνθρωποι τελικά πιστεύουν ο, τι μπορούν να διαχειριστούν νοητικά και συναισθηματικά. 

Αυτό θα είναι το μέλλον μας;