Το φάντασμα του κραχ του 1929 επανέρχεται

Συνήθως η εξήγηση πίσω από ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο, είναι ότι παρόμοιες συνθήκες παράγουν παρόμοιες  συμπεριφορές. 

Το διάγραμμα που βλέπετε αριστερά, μας δείχνει την πορεία του Dow Jones την πρόσφατη χρονική περίοδο και λίγο πριν το κραχ του 1929.

Ωστόσο, αν συγκρίνουμε το 1928 και το 2014, θα δούμε πως οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές: ...

1. Διαφορετικοί κανονισμοί. Η θεμελιώδης διαφορά των νομισματικών συστημάτων μεταξύ του 1929 και σήμερα, είναι η μετάβαση από τον κανόνα του χρυσού, στην ξέφρενη πιστωτική επέκταση από τις Κεντρικές Τράπεζες των αναπτυγμένων χωρών.

Η τόνωση της οικονομίας με αύξηση της προσφοράς χρήματος δεν υπήρξε το 1929. Το 1928 η αντίδραση της τότε Fed ήταν η αύξηση του προεξοφλητικού επιτοκίου στο πολύ υψηλό 5%. Το αντίθετο από ό,τι κάνει στις ημέρες μας, όπου τα επιτόκια έχουν σχεδόν μηδενιστεί. Παρ΄ όλα αυτά η φούσκα των μετοχών συνεχίστηκε, καθώς οι επενδυτές συνέχισαν αμέριμνοι να κυνηγούν τα όνειρα τους για εύκολο πλουτισμό.

2. Παγκοσμιοποίηση. Η μέτρηση των οικονομικών δεικτών των ΗΠΑ, όπως της απασχόλησης και των λιανικών πωλήσεων, δεν υπολογίζονται από την χρηματιστηριακή αγορά όπως παλαιότερα. Αιτία είναι πως οι περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις είναι πολυεθνικές εταιρείες. Μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων τους λαμβάνει χώρα εκτός ΗΠΑ.

3. Τη δεκαετία του 1920, μέχρι τις αρχές του 1950, το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης λειτουργούσε 6 ημέρες την εβδομάδα. Το 1928 για παράδειγμα, είχε 295 ημέρες διαπραγμάτευσης γιατί ήταν ανοικτά και τα Σάββατα. Αντίστοιχα το 2012 είχε μόνο 252 ημέρες, μια που η εργάσιμη εβδομάδα τελειώνει την Παρασκευή.

Αυτό είναι πολύ σημαντικό στοιχείο, για όποιον μελετάει τις τιμές των μετοχών, γιατί συγκρίνει διαφορετικά δεδομένα. Τα προγράμματα τεχνικής ανάλυσης  παρουσιάζουν τα διαγράμματα από Δευτέρα έως Παρασκευή μόνο. Αν είχαμε στις δεκαετίες 1920 έως 1950, το Σάββατο άνοδο 1% και τη Δευτέρα άλλο 1%, στα σημερινά διαγράμματα παρουσιάζεται λανθασμένα ως άνοδος 2% μέσα σε μία ημέρα! Αυτό όπως είναι φυσικό, επηρεάζει τα αποτελέσματα των δεικτών της τεχνικής ανάλυσης. 

4. Ακόμα και αν ο σημερινός Dow Jones ακολουθήσει πιστά την ίδια πορεία, το χαμηλότερο σημείο που έφτασε την προηγούμενη φορά αντιστοιχεί στις 14.000 μονάδες περίπου. Δηλαδή λιγότερο από 15% υποχώρηση. Την περίοδο όμως του 1929 είχαμε 40% πτώση των τιμών.

5. Τα μακροοικονομικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα η ανεργία,  έχουν εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά. Όπως παραδέχτηκε πριν 2 χρόνια ο Μπεν Μπερνάκι, ενώπιον του Κογκρέσου, για πρώτη φορά στην ιστορία της, η Αμερική περνάει το σοκ της τεχνολογικής ανεργίας. "Παράγουμε περισσότερες δουλειές για μηχανές παρά για ανθρώπους" παραδέχτηκε ο πρώην πρόεδρος της FED.

6. Οι επενδυτές είναι πολύ πιο ενημερωμένοι. Όχι μόνο το πνευματικό επίπεδο των ιδιωτών έχει ανέβει δραματικά, αλλά και οι πληροφορίες που ο καθένας απολαμβάνει σε πραγματικό χρόνο στον προσωπικό του υπολογιστή είναι πρωτόγνωρες. Επίσης, μεγάλο μέρος των κεφαλαίων διαχειρίζονται επαγγελματίες με σημαντικές και εξειδικευμένες σπουδές.

Προβληματισμοί που επηρεάζουν τις αγορές

Οι σημαντικότεροι παράγοντες που ώθησαν στην αλματώδη άνοδο της Κίνας, ο προστατευτισμός και το φθηνό εργατικό δυναμικό, έχουν ξεθωριάσει στις ημέρες μας. Επίσης κανείς δεν ξέρει τι πραγματικά συμβαίνει με το τραπεζικό σύστημα τους.

Εκτός από την Κίνα, έχουμε στις αναδυόμενες χώρες την αστάθεια των νομισμάτων και γενικά των οικονομιών τους. Θα πρέπει να προσθέσουμε την κρίση χρέους στις αναπτυγμένες χώρες, κυρίως στην Ευρώπη. Από την μεριά των ΗΠΑ οι εκτιμήσεις για την αύξηση του ΑΕΠ πέφτουν, καθώς τα κέρδη των εταιριών για το τελευταίο τρίμηνο ήταν κατώτερα του αναμενομένου.

Θεωρώ πως οι αποφάσεις για την πολιτική που θα ακολουθήσει η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ, παραμένουν ο κυρίαρχος παράγοντας. Αν η αγορά έχει εθιστεί από τις ενέσεις ρευστότητας θα αντιδράσει σπασμωδικά και με νευρικότητα στον περιορισμό της πιστωτικής επέκτασης. Αν το έχει προεξοφλήσει, δεν θα δούμε τίποτα δραματικό. Είτε στην μία περίπτωση είτε στην άλλη, καθοριστικό σημείο θα είναι η απάντηση της FED.

Συμπέρασμα
Μια διόρθωση φαίνεται λογική, αλλά η αγορά θα αντιδράσει πολύ πιο γρήγορα από ό,τι τη δεκαετία του 1930. Η τεχνολογία προσφέρει πλέον στις εταιρείες διευκολύνσεις ασύλληπτες. Αυξημένη παραγωγικότητα, φθηνότερες μεταφορές και ταξίδια, πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο ακόμα και αν αφορούν γεγονότα στην άλλη άκρη του πλανήτη, σύνδεση ανθρώπων και επιχειρήσεων μέσω του διαδικτύου. Τεράστιες μάζες του πληθυσμού εισέρχονται στην μεσαία τάξη, εκεί που γίνεται ο περισσότερος τζίρος.

Ο σοβαρός επενδυτής παρακολουθεί ημέρα με την ημέρα. Οι εξελίξεις τρέχουν με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς από ό,τι στο παρελθόν. Ακόμα και από τους μακροπρόθεσμους επενδυτές απαιτείται μελέτη και παρακολούθηση. Η τακτική αγοράζω μετοχές και τις ξεχνάω, μόνο για αστείο μου ακούγεται στην εποχή μας.

Ένα σημαντικό μέρος του κεφαλαίου πρέπει να είναι σε μετρητά για να εκμεταλλευτούμε την διόρθωση της αγοράς, αγοράζοντας σε χαμηλότερα επίπεδα.

Μια άλλη αμυντική στάση, για όσους επιθυμούν να βρίσκονται πάντοτε με μετοχές,  είναι η επένδυση στον τομέα της υγείας, της βιοτεχνολογίας, των βιολογικών προϊόντων. Ο λόγος είναι πως τα δημογραφικά στοιχεία ευνοούν την ανοδική πορεία των εν λόγω κλάδων, ανεξαρτήτως οικονομικού κλίματος.

Του Βασίλη Παζόπουλου

* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, αναλυτής χρηματιστηριακών αξιών

Περισσότερες αναλύσεις, θα βρείτε συγκεντρωμένες στον ειδικό χώρο του capital για τα blog, http://ependytes.capitalblogs.gr

vpazopoulos@gmail.com

Πηγή:www.capital.gr