Το δεύτερο μέρος της ελληνικής τραγωδίας

Κάθε αρχαία ελληνική τραγωδία περιελάμβανε τρεις πράξεις. 

H πρώτη πράξη όριζε το σκηνικό. 

Με την δεύτερη πράξη, η πλοκή έφτανε στο αποκορύφωμά της.  

Για την σύγχρονη Ελλάδα, η επιβολή της “εθελοντικής” ζημιάς για τους ιδιώτες πιστωτές της χώρας, αποτελεί απλώς το τέλος της πρώτης πράξης. 

Η πραγματική τραγωδία δεν έχει ακόμα αποκαλυφθεί.

Εκ πρώτης όψεως, η ολοκλήρωση του PSI μπορεί να φαντάζει ότι ήταν μια μεγάλη επιτυχία. 

Το εξωτερικό χρέος της Ελλάδας μειώθηκε περισσότερο από 100 δισεκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, οι...

Ευρωπαίοι εταίροι προσέφεραν στην Ελλάδα 130 δισεκατομμύρια ευρώ σε νέα δάνεια. Ως αποτέλεσμα, η Ελλάδα απέφυγε την γενικευμένη χρεοκοπία των τραπεζών, και μπορεί να συνεχίσει να πληρώνει τους δημοσίους υπαλλήλους της.

Όμως, παρά τους πανηγυρισμούς για τα αποτελέσματα, η πραγματικότητα είναι πολύ σκληρότερη. 

Ακόμη και με την τελευταία συμφωνία, το χρέος στην Ελλάδα παραμένει στο 120% του ΑΕΠ. Με την προβλεπόμενη μείωση του ΑΕΠ κατά 7% φέτος, ο δείκτης του χρέους θα υπερβεί το 130%, ενώ προβλέπεται να σταθεροποιηθεί στο 120% μόλις το 2020.

Αλλά ακόμη και αυτό το μειωμένο χρέος δεν είναι βιώσιμο. 

Ο πληθυσμός της χώρας αναμένεται να συρρικνώνεται κατά 0,5% ετησίως για τα επόμενα 30 χρόνια, οπότε ακόμα και αν το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ελλάδα επρόκειτο να αυξηθεί  όπως και της Γερμανίας, δηλαδή κατά 1,5% ετησίως, πάλι το χρέος θα ήταν δύσκολο να εξυπηρετηθεί. Κάνοντας την υπόθεση ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να δανειστεί με πραγματικό επιτόκιο 3% (το σημερινό επίπεδο είναι 17%), η κυβέρνηση θα πρέπει να πετυχαίνει ετησίως για τα επόμενα 30 χρόνια, πρωτογενές πλεόνασμα προϋπολογισμού (το δημοσιονομικό έλλειμμα μείον το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους) ίσο με το 2,6% του ΑΕΠ,  μόνο και μόνο για να κρατήσει σταθερό το ύψος του χρέους !

Για να κατανοήσουμε πόσο δύσκολο είναι να συμβεί αυτό, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η Ελλάδα στη διάρκεια των τελευταίων 25 χρόνων,  είχε κατά μέσο όρο δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης του 2%. 

Για τη μείωση του χρέους στο 70% του ΑΕΠ, η Ελλάδα θα πρέπει να διατηρήσει ένα μέσο πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 4% για τα επόμενα 30 χρόνια, κάτι που έχει πετύχει μόνο τα  τέσσερα από τα τελευταία 25 χρόνια.

Εάν η κατάσταση είναι τόσο δραματική, γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πανηγυρίζουν για την πρόσφατη συμφωνία;  

Με απλά λόγια, ο κύριος στόχος τους ήταν να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις που θα είχε μια ελληνική χρεοκοπία για το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. 

Ειλικρινά, η Ελλάδα δεν ήταν προτεραιότητά τους.

Λαμβάνοντας υπόψη την αντίδραση στις χρηματοπιστωτικές αγορές, τα έχουν καταφέρει. Η καθυστέρηση στην επίτευξη συμφωνίας βοήθησε τους ιδιώτες πιστωτές να μετριάσουν τις συνέπειες του απερίσκεπτου δανεισμού τους από την Ελλάδα. Περίπου το ήμισυ του εξωτερικού χρέους στην Ελλάδα μεταφέρθηκε από τον ιδιωτικό τομέα στα επίσημα θεσμικά όργανα.

Αλλά οι δανειστές που ήθελαν περισσότερο η ΕΕ και το ΔΝΤ να βοηθήσουν – οι τράπεζες – μόνο εν μέρει κατάφεραν να μειώσουν την έκθεσή τους στο ελληνικό χρέος. Μεταξύ Μαΐου 2010 και Σεπτεμβρίου 2011, η αξία των ελληνικών κρατικών χρεωστικών τίτλων που κατέχονταν από γαλλικές τράπεζες μειώθηκε κατά 4,6 δισεκατομμύρια ευρώ  (39%), ενώ οι γερμανικές τράπεζες μείωσαν την δικιά τους συμμετοχή τους κατά 2,9 δισεκατομμύρια ευρώ (31%) και οι ιταλικές τράπεζες κατά 530 εκατομμύρια ευρώ (30 %). Εν μέρει, αυτή η πτώση προέρχεται από  τη μείωση της αγοραίας αξίας των ομολόγων. Οπότε, οι τράπεζες έχουν πουλήσει πολύ λίγα.

Αν η Ελλάδα είχε κουρέψει το 2010 το χρέος της, επιβάλλοντας το ίδιο “κούρεμα” στους ιδιώτες πιστωτές, όπως επέβαλε τώρα, θα είχε μειώσει το δείκτη του χρέους της στο 80% του ΑΕΠ, που αποτελεί διαχειρίσιμο ποσοστό χρέους.  

Αυτό πάλι θα ήταν επώδυνο, αλλά τουλάχιστον θα είχε γλιτώσει τους Έλληνες από την πτώση 7% στο ΑΕΠ και την αύξηση της ανεργίας στο 22% (συμπεριλαμβανομένης και της αύξησης της ανεργίας στους νέους που έφτασε στο πολύ υψηλό ποσοστό του 48%).

Όμως το πιο σημαντικό είναι ότι αν συνέβαινε η χρεοκοπία το 2010, θα υπήρχαν περιθώρια για προσαρμογές. 

Σύμφωνα με το τρέχον σχέδιο, δεν υπάρχουν: εάν η πτωτική πορεία της οικονομίας δεν αναστραφεί γρήγορα, η Ελλάδα θα χρειαστεί περισσότερη βοήθεια. Αλλά από πού μπορεί τη βρει;  

Το μεγαλύτερο μέρος του δημόσιου χρέους κατέχεται πλέον από θεσμικούς φορείς που παραδοσιακά δεν επιτρέπουν κούρεμα. Το υπόλοιπο μέρος του χρέους έχει επανεκδοθεί με βάση το αγγλικό δίκαιο, θέτοντας το εκτός ελέγχου της ελληνικής κυβέρνησης.

Με άλλα λόγια, η Ελλάδα έχει εξαντλήσει την ικανότητά της να μοιραστεί μέρος της ζημιάς με τον ιδιωτικό τομέα. 

Την επόμενη φορά, έρχεται η σειρά των Ευρωπαίων φορολογούμενων να πληρώσουν.

Η δεύτερη πράξη της ελληνικής τραγωδίας θα περιλαμβάνει απελπισμένους Έλληνες και οργισμένους Ευρωπαίους. 

Μόνο όταν το δράμα κορυφωθεί, θα γνωρίζουμε αν η προσπάθεια να αποφευχθεί το αναπόφευκτο, συνέβαλε στην υπονόμευση της ιδέας της Ευρώπης για την τρέχουσα γενιά.

Project Syndicate

by Αντικλείδι , http://antikleidi.wordpress.com