Επιχείρηση… «στοπ» σε σενάρια χρεοκοπίας

Εσπευσμένα το υπουργείο Οικονομικών οργανώνει κοινοπρακτικό δάνειο μέχρι 5 δισ. ευρώ από ομάδα τραπεζών 

– Στόχος, να αποδείξει ότι υπάρχουν αγοραστές ελληνικών ομολόγων, ενόψει του κρίσιμου β’ τριμήνου 

– Στην Credit Suisse (πάλι…) ο πρώτος λόγος για το δανεισμό 

– Ποιοι και πώς στοιχηματίζουν στο διπλό κερδοσκοπικό σενάριο κατά Ελλάδας και ευρώ

«Στοπ» στα σενάρια ελληνικής χρεοκοπίας που έχουν κατακλύσει τη διεθνή αγορά, προκαλώντας αιμορραγία κεφαλαίων από ομόλογα και μετοχές, αλλά ακόμη και κερδοσκοπικά παιχνίδια εις βάρος του ευρώ, επιχειρεί να βάλει το υπουργείο Οικονομικών, με μια κοινοπρακτική έκδοση ομολόγων 5ετούς διάρκειας, που προορίζεται να πείσει και τους πιο δύσπιστους, ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκει πρόσβαση στη διεθνή αγορά ομολόγων.

Μετά την κίνηση αυτή, εμφανής ήταν η παρουσία «ισχυρών χεριών», που κινήθηκαν για την εξισορρόπηση των τάσεων και στο ΧΑ, ενώ στην αγορά ομολόγων συνεχίσθηκε το…
μακελειό, με τα spread σε όλες τις χρονικές διάρκειες (από τη διετία μέχρι τη δεκαετία) να έχουν ανεβεί απότομα σε επίπεδα ίσα και υψηλότερα από το ιστορικό ρεκόρ του περασμένου Μαρτίου. Για το ΧΑ, πάντως, στελέχη της αγοράς τόνιζαν ότι, μετά το «λάδωμα» του διεθνούς τραπεζικού συστήματος με την κοινοπρακτική έκδοση ομολόγων, που θα είναι ιδιαίτερα επικερδής για τις τράπεζες της κοινοπραξίας και τους αγοραστές των τίτλων, ήταν εμφανής η προσπάθεια στήριξης της χρηματιστηριακής αγοράς.

Πάντως, για την τιμολόγηση των ομολόγων οι εκτιμήσεις είναι εξαιρετικά απαισιόδοξες. «Ακόμη και με μια επιτυχημένη κοινοπρακτική έκδοση ομολόγων, η τιμολόγηση των τίτλων δεν μπορεί να γίνει με μεγάλη απόκλιση από τα δεδομένα της αγοράς», τονίζει στέλεχος μεγάλης ευρωπαϊκής τράπεζας στην Αθήνα, επισημαίνοντας ότι ιδιαίτερα μετά τη γνωστοποίηση της επικείμενης έκδοσης η αγορά «τράβηξε» σε υψηλότερα επίπεδα τα spread σε όλες τις διάρκειες, διαμορφώνοντας ένα δύσκολο πεδίο για τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους, που είναι βέβαιο ότι θα πρέπει να πληρώσει αδρά, με τη μορφή των υψηλών αποδόσεων, όσους ενδιαφερθούν για ομόλογα από την επικείμενη έκδοση.

Όπως τόνιζε το ίδιο στέλεχος, η «επίπεδη» εικόνα της καμπύλης επιτοκίων τη χθεσινή ημέρα (δηλαδή, εξίσου υψηλές αποδόσεις σε όλες τις διάρκειες) θύμιζε σχεδόν… τριτοκοσμικές καταστάσεις. «Οι τίτλοι διετίας-τριετίας έφθασαν να δίνουν παραπλήσιες αποδόσεις με τα ομόλογα μεγάλης διάρκειας», επισημαίνει ο ίδιος, τονίζοντας ότι αυτή η στρέβλωση αυτή αντανακλά και τις ισχυρές κερδοσκοπικές πιέσεις στα ομόλογα, στις οποίες αναφέρθηκε χθες στη Βουλή ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, κάνοντας λόγο για «στυγνά κερδοσκοπικά παιχνίδια».

Το υπουργείο Οικονομικών μοιάζει να βρίσκεται σε έναν άτυπο «διάλογο» με τις αγορές, επιχειρώντας να πείσει, ότι δεν θα επιβεβαιωθούν τα «μαύρα» σενάρια χρεοκοπίας το δεύτερο τρίμηνο. Προς το παρόν, δεν έχει ανακοινώσει πρόγραμμα δανεισμού για το 2010, γεγονός που όπως υποστηρίζουν τραπεζικοί κύκλοι δυσκολεύει τους χειρισμούς της κυβέρνησης, αλλά από την άλλη επιτρέπει ευελιξία, ώστε να μην προγραμματισθούν εκδόσεις που θα υπάρχει πιθανότητα να αποτύχουν.

Οι «αρκούδες» των αγορών «ποντάριζαν» μέχρι την Παρασκευή (και ίσως εξακολουθήσουν να το κάνουν, αν δεν επιτύχουν οι χειρισμοί του υπ. Οικονομικών) στα «μαύρα» σενάρια για την ελληνική οικονομία:

1.     Αρκετή «σπέκουλα» εκδηλώθηκε σε σχέση με το ενδεχόμενο να παραμείνει «κλειστή» η αγορά για την Ελλάδα και να υποχρεωθεί τον Φεβρουάριο η χώρα να δανεισθεί με κάποια ιδιωτική τοποθέτηση ομολόγων, η οποία θα αποδείκνυε την ελληνική αδυναμία να τοποθετήσει τίτλους με πιο «ανοικτές» διαδικασίες. Αυτή τη «σπέκουλα» ενίσχυσε και η απουσία ανακοινωμένου προγράμματος δανεισμού, που επέτρεπε σε κάθε αναλυτή να κάνει τις δικές  του υποθέσεις για τις εξελίξεις, αλλά και η πρακτική του υπουργείου Οικονομικών το τελευταίο διάστημα, δεδομένου ότι ο δανεισμός γινόταν μόνο με εκδόσεις εντόκων γραμματίων,και αυτές με σχεδόν «τοκογλυφικά» επιτόκια (2,2% στο 12μηνο!).

2.     Το ακόμη χειρότερο σενάριο, που αποτελεί τη συνέχεια του πρώτου, θα ήταν το Δημόσιο να βρισκόταν σε δεινή θέση το δεύτερο τρίμηνο, με λήξεις παλαιών εκδόσεων άνω των 20 δις. ευρώ (και άλλα 3 δις. ευρώ οι ελληνικές τράπεζες…) και με αδυναμία της χώρας να προσελκύσει αγοραστές για τα ομόλογα. Σε αυτή την περίπτωση, θα γινόταν πραγματικότητα το «τελικό σενάριο» χρεοκοπίας, όπου η κυβέρνηση θα ήταν υποχρεωμένη να ζητήσει διεθνή βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ΕΚΤ, με την «τεχνική υποστήριξη» του ΔΝΤ. Αυτό το σενάριο κυκλοφορούσε τόσο έντονα και προκάλεσε τόσο πιεστικά ερωτήματα στην προχθεσινή ενημέρωση των δημοσιογράφων από την εκπρόσωπο του Χ. Αλμούνια, ώστε η εκπρόσωπος να αποχωρήσει από το βήμα εμφανώς εκνευρισμένη.

Το πολιτικό υπόβαθρο αυτών των θεωριών… χρεοκοπίας ήταν ασφαλώς η δυσπιστία που εκδηλώθηκε από όλες τις πλευρές για το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που παρουσιάσθηκε αυτή την εβδομάδα από τον κ. Γ. Παπακωνσταντίνου στους ομολόγους του στο Eurogroup. Αναλυτές διεθνών οίκων, αλλά και διεθνών οργανισμών αμφισβητούν τις αισιόδοξες προβλέψεις της κυβέρνησης για το ρυθμό ανάπτυξης, ιδιαίτερα το 2010, αλλά κυρίως θέτουν ζήτημα πιθανών πολιτικών εμπλοκών και κοινωνικών αντιδράσεων, όταν αρχίσει η εφαρμογή του προγράμματος.

Παιχνίδι κερδοσκοπίας

Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες από έγκυρους τραπεζικούς κύκλους, τα συνεχή «χτυπήματα» στις ελληνικές αγορές κεφαλαίου (ομολόγων και μετοχών) εντάσσονται στο πλαίσιο ενός ευρύτερου κερδοσκοπικού παιχνιδιού με την ισοτιμία ευρώ-δολαρίου. Έγκυρη τραπεζική πηγή περιγράφει το παιχνίδι ως εξής:

n  Στην ιδιαίτερα «ρηχή» αυτή την περίοδο ελληνική αγορά ομολόγων, όπου και οι ελληνικές τράπεζες έχουν πλέον μικρά περιθώρια αντιδράσεων σε υποτιμητικές κερδοσκοπικές κινήσεις, επειδή η ΕΚΤ «κλείνει τους κρουνούς» της ρευστότητας, είναι πολύ εύκολο να σημειωθούν μεγάλες διακυμάνσεις με μικρές κινήσεις κεφαλαίων.

n  Hedge fund που αντλούν χρηματοδότηση και ελληνικούς τίτλους για σορτάρισμα από μεγάλες επενδυτικές τράπεζες του Λονδίνου διατηρούν υπό συνεχή πίεση τα ελληνικά ομόλογα και τις μετοχές και ανεβάζουν κατακόρυφα το κόστος ασφάλισης χρεογράφων έναντι κινδύνου πτώχευσης στην αγορά των Credit Default Swaps, προκαλώντας συνεχή «αιμορραγία» στους κατόχους ελληνικών ομολόγων.

n  Ο ρόλος των μεγάλων τραπεζών του Λονδίνου είναι διπλός: από τη μια συντηρούν τις πιέσεις στα ομόλογα, υποστηρίζοντας με το… αζημίωτο την κερδοσκοπική δράση των hedge fund, από την άλλη όμως περιμένουν και την κατάλληλη στιγμή για να εμφανισθούν σαν… σωτήρες της Ελλάδας, συμμετέχοντας, επίσης με το αζημίωτο, στα κοινοπρακτικά σχήματα που θα κληθούν να καλύψουν τις δανειακές ανάγκες της χώρας το 2010. «Κορώνα κερδίζουν οι τράπεζες του Λονδίνου, γράμματα… επίσης κερδίζουν», λέει χαρακτηριστικά τραπεζικό στέλεχος.

n  Το σκηνικό της ελληνικής χρεοκοπίας στήνεται με επιδέξιους χειρισμούς, ενόψει του κρίσιμου δεύτερου τριμήνου, όταν η Ελλάδα (Δημόσιο και τράπεζες) θα πρέπει να δανεισθεί περί τα 25 δις. ευρώ για τη χρηματοδότηση παλαιών δανείων.

n  Ο στόχος των κερδοσκόπων είναι να πετύχουν την πρώτη οικονομική κατάρρευση χώρας-μέλους της Ευρωζώνης, ώστε στη συνέχεια να μεταφερθούν οι πιέσεις και σε άλλες οικονομίες που βρίσκονται σε σοβαρές δυσκολίες (Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ιρλανδία) και αυτό να προκαλέσει παρατεταμένη διολίσθηση του ευρώ έναντι του δολαρίου.

n  Την ίδια ώρα που… επιχειρούν να ξηλώσουν το πουλόβερ του ευρώ τραβώντας την ελληνική κλωστή, οι κερδοσκόποι έχουν ανοίξει μεγάλες θέσεις στην αγορά συναλλάγματος, προεξοφλώντας την πτώση του ευρώ και φαίνεται ότι αυτό αποδίδει σημαντικά κέρδη.

n  Ο μόνος κίνδυνος για τους κερδοσκόπους είναι να εκδηλωθεί μια ισχυρή ευρωπαϊκή παρέμβαση υπέρ της Ελλάδας, που θα «κάψει» τα υποτιμητικά σενάρια, αλλά προς το παρόν ΕΚΤ και Κομισιόν αφήνουν την Ελλάδα υπό πίεση, εκτιμώντας ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να εφαρμοσθεί μια σκληρή οικονομική πολιτική.

Πάντως, προς το παρόν οι κινήσεις αυτές φαίνεται ότι αποδίδουν, καθώς, όπως σημειώνει το “Bloomberg” ο δείκτης ισοτιμιών του δολαρίου έχει ξεπεράσει τον κινητό μέσο όρο των 200 ημερών για πρώτη φορά σε οκτώ μήνες και αυτό δείχνει ότι το «πράσινο νόμισμα» έχει τη δυναμική για να συνεχίσει ένα ευρύτερο ράλι.

Αναλυτής της Royal Bank of Canada σημειώνει, μάλιστα, ότι το δολάριο ενισχύεται κυρίως από τις ανησυχίες για τις επιπτώσεις της ελληνικής κρίσης στο ευρώ, τονίζοντας ότι διαμορφώνεται πλέον έντονη ανοδική δυναμική για το αμερικανικό νόμισμα, το οποίο θα πρέπει να σημειωθεί, ότι ενισχύεται και κάθε φορά που οι επενδυτές στρέφονται λόγω κρίσης σε ασφαλέστερες τοποθετήσεις.

Συμφωνία με… το διάβολο

Μπροστά σε αυτή τη δυσμενή κατάσταση, το υπουργείο Οικονομικών φαίνεται ότι αποφάσισε να… κλείσει μια συμφωνία με το διάβολο των αγορών, δηλαδή να αποδεχθεί ότι θα προχωρήσει σε μια κοινοπρακτική έκδοση, όπου οι τίτλοι θα διατεθούν με εξωφρενικά υψηλές αποδόσεις, ενώ και οι προμήθειες των διοργανωτών θα φθάσουν σε πολύ υψηλό ποσοστό (1%, σύμφωνα με πληροφορίες).

Αυτό θα επιβαρύνει σημαντικά το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους τα επόμενα χρόνια, αλλά στην παρούσα φάση μεγαλύτερη προτεραιότητα έχει να πεισθούν οι αγορές ότι το Δημόσιο είναι ακόμη σε θέση να βρει δανεικά από τον ιδιωτικό τομέα και δεν θα χρειασθεί υποστήριξη από διεθνείς οργανισμούς. Ταυτόχρονα, η ισορροπημένη «μοιρασιά» των κερδών στις τράπεζες στέλνει το μήνυμα στο διεθνές τραπεζικό κύκλωμα, ότι η Ελλάδα μπορεί και σήμερα να αποδώσει κέρδη όχι από τη χρεοκοπία της, αλλά από την παραμονή της «πάνω από το νερό».

Το υπουργείο Οικονομικών επέλεξε για την έκδοση ως επικεφαλής οργανωτή την «ουδέτερη», ελβετική Credit Suisse, που είχε πρωταγωνιστικό ρόλο και στο απώτερο παρελθόν (επί κυβερνήσεων Σημίτη), ενώ στην ομάδα εντάχθηκαν δύο μεγάλες αμερικανικές τράπεζες (Morgan Stanley, Goldman Sachs), η γερμανική Deutsche Bank και από την Ελλάδα η Εθνική και η Eurobank. Ουσιαστικά, δηλαδή, η κατανομή των μεγάλων κερδών από την έκδοση έγινε όσο πιο ισορροπημένα θα μπορούσε να γίνει, αν και είναι μάλλον «αδύναμη» η συμμετοχή ευρωπαϊκών τραπεζών.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι αγορές πέτυχαν αυτό που ήταν εξαρχής ο στόχος τους: να αποσπάσουν μια πειστική πολιτική δέσμευση της κυβέρνησης, ότι θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να συνεχισθεί η ομαλή εξυπηρέτηση του χρέους και με τη δέσμευση αυτή «στην τσέπη» να συνεχίσουν να δανείζουν το 2010 την Ελλάδα με πολύ υψηλά επιτόκια, διατηρώντας ανοικτή μια πολύτιμη αγορά-αιμοδότη της κερδοφορίας του διεθνούς τραπεζικού συστήματος, που προς στιγμήν λίγο έλειψε να μεταβληθεί σε «νεκροταφείο κεφαλαίων».

Τέλος καλό, όλα καλά; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα δοθεί μόνο μετά το πέρας του δύσκολου β’ τριμήνου: αν το Δημόσιο καλύψει, με οποιοδήποτε τρόπο, τις ανάγκες χρηματοδότησής του και η κυβέρνηση καταφέρει να αποδείξει ότι εφαρμόζεται χωρίς σοβαρές αποκλίσεις το Πρόγραμμα Σταθερότητας, τότε έμπειροι αναλυτές περιμένουν ότι τα σενάρια χρεοκοπίας θα έχουν μπει στο… χρονοντούλαπο και θα έχει αρχίσει μια νέα περίοδος ισχυρής ανόδου για μετοχές και ομόλογα.