Γιατί μερικές χώρες είναι φτωχές και άλλες πλούσιες;
Οι ρατσιστές εντοπίζουν τα αίτια στα φυλετικά χαρακτηριστικά των λαών που κατοικούν τις μεν και τις δε.
Οι κομμουνιστές και αριστερόστροφοι στον καπιταλισμό και την αποικιοκρατία,
καθώς οι πλούσιοι εκμεταλλεύονται τους πόρους των φτωχών και δεν τους αφήνουν να αναπτυχθούν προς ίδιον όφελος. Στην Αφρική που είναι πλέον φτωχή ήπειρος, τις τελευταίες δεκαετίες έχουν υπάρξει αποικιακά καθεστώτα που τα στήριζαν ξένα κράτη ή πολυεθνικές.
Έχουν υπάρξει...
φιλοσοβιετικά αριστερά καθεστώτα που τα στήριξε η «Μέκκα» του σοσιαλισμού. Μέχρι και ο Τσε εξήγαγε επαναστατική εμπειρία στη μαύρη ήπειρο. Έχουν υπάρξει καθεστώτα που η εξουσία αναβαπτίζει τη νομιμότητά της σε εκλογές με συντριπτικές αλά Τσαουσέσκου και Ζίβκωφ πλειοψηφίες.
Απάντα εξουσίαζαν κοινωνίες οι οποίες ήταν και παραμένουν η μία πιο φτωχή από την άλλη.
Οι μαύροι που μεγαλώνουν σε δυτικές δημοκρατικές κοινωνίες δεν διαπρέπουν λιγότερο απ΄ τις άλλες φυλές. Μέχρι το Λευκό Οίκο και το υπουργείο εξωτερικών της υπερδύναμης έφτασαν δυο γενιές μετά την κατάργηση των ρατσιστικών διακρίσεων.
Στην Αφρική επίσης υπάρχουν χώρες που έχουν μόνο φθηνό εργατικό δυναμικό και θα του ταίριαζε το μοντέλο της Κίνας και της Νότιας Κορέας. Υπάρχουν χώρες με τεράστιο ορυκτό πλούτο που θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν με την κατά κεφαλήν παραγωγή πολύ πλούσιων χωρών του πλανήτη.
Και όμως ούτε το ένα μοντέλο δουλεύει, ούτε το άλλο...
Η παγκόσμια τράπεζα σε μια παλιότερη μελέτη της είχε προσπαθήσει να εντοπίσει τις πηγές της κακοδαιμονίας της αφρικανικής ηπείρου και εντόπισε μερικά κοινά χαρακτηριστικά στις περισσότερες αφρικανικές χώρες, είτε στολίζονταν τα πηλίκια της εξουσίας από κόκκινα άστρα, είτε μαύρα είτε άλλα χρώματα...
Ανακάλυψε λοιπόν πως προκειμένου ένας επαγγελματίας να ανοίξει μια μικρή επιχείρηση στο Καμερούν, πρέπει να δαπανήσει σε τέλη περισσότερα απ’ όσα ο μέσος πολίτης κερδίζει σε έξι μήνες.
Η αγορά ή η πώληση ενός ακινήτου έχει επιπλέον κόστος ίσο με το ένα πέμπτο της συνολικής αξίας του ακινήτου.
Η επιβολή προστίμου για απλήρωτο τιμολόγιο από ένα δικαστήριο χρειάζεται περισσότερο από δύο χρόνια να τελεσιδικίσει, κοστίζει όσο η μισή αξία του τιμολογίου και προϋποθέτει σαράντα επιμέρους διαδικασίες μέχρι να διεκπεραιωθεί.
Ο Τιμ Χάρτφορντ, στο βιβλίο «Τα κρυμμένα μυστικά της οικονομίας»* παρατηρεί πως, όλες αυτές οι διαδικασίες βολεύουν πολύ τους γραφειοκράτες που τις επιβάλλουν. Κάθε μια από αυτές αποτελεί και μια ευκαιρία για απόσπαση δωροδοκίας. (Σας θυμίζει τίποτα;)
Ο ίδιος συγγραφέας τονίζει πως όσο πιο αργόσυρτες είναι οι τυπικές διαδικασίες τόσο πιο επιτακτικό το «γρηγορόσημο». Το αποτέλεσμα είναι ο πρόεδρος Μπάγια (που εκλέγεται με 90%) να έχει την υποστήριξη πολλών αξιωματούχων και λειτουργών της δημόσιας διοίκησης. Και κλειστών συντεχνιών φαντάζομαι ο ίδιος...
Οι περίπλοκες και διαβλητές διαδικασίες αποθαρρύνουν νέους ανταγωνιστές να μπουν στην αγορά. Για τους παλιούς που γνωρίζουν τις δαιδαλώδεις διαδικασίες και έχουν αποκτήσει «άκρες» τα πράγματα είναι πιο εύκολα.
Η αργοπορία των δικαστηρίων σημαίνει πως το ρίσκο για κάποιον που επιχειρεί, αυξάνεται καθώς αν προκύψει κάποια διαφορά θα χρειαστεί χρόνια μέχρι να δοθεί λύση. Οι χρονοβόρες διαδικασίες συνεπάγονται και χρήμα. (Σας θυμίζει κάτι;)
Ο Τιμ Χάρτφορντ ολοκληρώνει τα συμπεράσματά του σε σχέση με τον προβληματισμό γιατί κάποιες χώρες είναι φτωχές και άλλες πλούσιες, ως εξής: «Στις φτωχές χώρες υπάρχουν τα χειρότερα παραδείγματα τέτοιων διατάξεων και αυτός είναι ένας από τους κυριότερους λόγους για τους οποίους είναι φτωχές.
Οι κυβερνήσεις των πλουσίων χωρών συνήθως φροντίζουν αυτές οι βασικές διαδικασίες να διεκπεραιώνονται γρήγορα και ανέξοδα, ενώ
οι κυβερνήσεις των φτωχών χωρών παρατείνουν τις διαδικασίες με την ελπίδα να τσεπώσουν κάποια επιπλέον χρήματα οι ίδιες. Κυβερνητική ληστεία, πολλές άχρηστες καταπιεστικές διατάξεις που έχουν σκοπό να διευκολύνουν την απόσπαση δωροδοκιών: Όλα αυτά είναι τα στοιχεία του κομματιού που λείπουν από το παζλ της προόδου και της ανάπτυξης».
Κατά την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, στην Αιθιοπία κάποιος δεν μπορούσε να ξεκινήσει μια νόμιμη επιχείρηση χωρίς να πληρώσουν μισθούς τεσσάρων ετών για τη δημοσίευση επίσημης ανακοίνωσης στην εφημερίδα της κυβερνήσεως. Όταν η Παγκόσμια Τράπεζα πίεσε να καταργηθεί αυτή η διάταξη οι αιτήσεις για έναρξη επιχειρήσεων αυξήθηκαν αμέσως κατά 50%.
Μερικά αλλά περιστατικά που μου έχουν διηγηθεί από χώρες της Αφρικής είναι τα εξής: Το λάδωμα υπαλλήλου του κρατικού οργανισμού τηλεπικοινωνιών για την εξασφάλιση μιας τηλεφωνικής κλήσης στο εξωτερικό. Τηλεφωνείς στο Κέντρο, σου λέει που να πας να αφήσει τα λεφτά και την επόμενη τηλεφωνείς και σε συνδέει.
Στις εθνικές οδούς υπάρχουν πάρα πολλά μπλόκα όπου αναζητούν κυρίως ξένους επιβάτες να τους ταλαιπωρήσουν για ώρες με διάφορες γραφειοκρατικές παρατυπίες μέχρι να τους αποσπάσουν δωροδοκίες.
Στην Ελλάδα όπως ξέρετε για να μεταβιβάσεις ακίνητο στο παιδί σου πρέπει να πληρώσεις για το ταμείο των νομικών, το ταμείο των συμβολαιογράφων, πέρα από αυτά που ζητάει για φόρους το κράτος προκειμένου να ταΐζει τις στρατιές που έχουν διορίσει τα κόμματα έναντι ψήφων.
Να μην μιλήσουμε για το τι συμβαίνει όταν προκύπτει φορολογικός έλεγχος ή χρειαστεί να βγάλεις κάποια άδεια στην πολεοδομία. Έστω και αν πρόκειται για άδεια εργοστασίου σε μια χώρα με 1,5 εκατ. ανέργους. Για όλα αυτά, τα μέσα ενημέρωσης μας έχουν πείσει πως πταιει ο ανάλγητος νεοφιλελευθερισμός, όπως δεν το είχε πετύχει ούτε η προπαγάνδα στη σοβιετία.
Φορτηγό, ή ταξί δεν μπορεί να πάρει και να δουλεύει όποιος έχει όρεξη και τα τυπικά προσόντα, αλλά όποιος έχει ειδική άδεια που εκδίδει το κράτος σε περιορισμένους αριθμούς.
Θέλετε να μιλήσουμε για φαρμακεία, για παράβολα μηχανικών για παραπαιδεία ακμάζουσα δίπλα στη δωρεάν παιδεία για όλους;
Υπάρχουν πλούσιες και φτωχές χώρες και η φτώχεια ή ο πλούτος απορρέει πρωτίστως από αυτά που πιστεύουν οι κάτοικοι και με βάση τα οποία ερμηνεύουν τα τεκταινόμενα αλλά και από τις σχέσεις πάνω στις οποίες δομούν τις κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες.
Οι χώρες που διαθέτουν συστηματικά περισσότερο πλούτο και μεγαλύτερη ευημερία έχουν σαν κοινό χαρακτηριστικό το δημοκρατικό πολίτευμα με ατομικά δικαιώματα και φυσικά οικονομίες της αγοράς.
* Τα κρυμμένα μυστικά της οικονομίας του Τιμ Χάρτφορντ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.
Κώστας Στούπας
Capital
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου