Του κ.Γ.Πιπερόπουλου
Καθηγητή Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα του Καταναλωτή που καθιερώθηκε να εορτάζουμε την 15η Μαρτίου θα μου επιτρέψετε παραφράζοντας το σλόγκαν που ήταν και τίτλος εκπομπής μου στην ΕΤ - 3 « Επικοινωνώ άρα...υπάρχω » να τοποθετηθώ σήμερα με έναν επίσης σημειολογικό τίτλο....
« καταναλώνω άρα...υπάρχω!...»
Αποτελεί πικρή διαπίστωση απλών πολιτών αλλά και επιστημόνων της συμπεριφοράς και της κοινωνίας που χρειάζεται να αναδειχθεί ακριβώς επειδή τείνει να περνά απαρατήρητη, ότι η σύγχρονη Μαζική Κοινωνία ενώ μας αναλώνει την ίδια ακριβώς στιγμή μετουσιώνει σε υποκειμενική δικαίωση που γεμίζει τον μέσο άνθρωπο με ανείπωτη χαρά την ψευδαίσθηση – πόσο αφελείς μπορεί να είμαστε, αλήθεια – ότι υπάρχουμε επειδή… καταναλώνουμε!Ωθούμεθα συστηματικά και μεθοδικά σε καθημερινή πλέον βάση προς στόχους καταναλωτικούς επειδή η Μαζική παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών υπαγορεύει αυτήν ακριβώς την συμπεριφορά ίσως μεταξύ άλλων και για να ισορροπήσει ικανοποιητικά την εξίσωση των συναδέλφων της Οικονομικής Επιστήμης που συνίσταται από τις... καμπύλες της προσφοράς και της ζήτησης.
Κλασικές ψυχοκοινωνικές θεωρίες αλλά και πρόσφατες ερευνητικές προσπάθειες πιστοποιούν ότι ο σύγχρονος καταναλωτής συχνά, θα έλεγα εξοργιστικά πιο συχνά απ ΄ ότι θα υπαγόρευαν οι κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης,
ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΕΙ όχι για να επιβιώσει ικανοποιώντας θεμελιακές ανθρώπινες ανάγκες αλλά για ψυχολογικούς λόγους αντιστάθμισης συναισθημάτων θλίψης, απογοήτευσης, χαμηλής αυτό-εκτίμησης ακόμη και σεξουαλικής αποτυχίας..
.Όταν η καταναλωτική συμπεριφορά φτάνει στα ακραία όρια τότε μας προκύπτουν και καταναγκαστικά σύνδρομα που απολήγουν σε καταναλωτική μανία με στόχο να αντισταθμισθούν αρνητικές ψυχικές καταστάσεις.
Συγκεκριμένα, ο ανασφαλής νεαρός χρειάζεται να αποκτήσει οπωσδήποτε το μαύρο πέτσινο με τα μεταλλικά κουμπιά, ο άνδρας που αγνοεί τα εσώτερα της υψηλής τεχνολογίας αλλά παρά ταύτα – με δανεικά χρήματα και αμέτρητες δόσεις - αποκτά τα πλέον σύγχρονα επιτεύγματά της που ΔΕΝ του χρειάζονται και η γυναίκα που επιτέλους κάνει προσωπικό της κτήμα μια σειρά από τσάντες και ασορτί γόβες έστω και αν δεν πρόκειται ποτέ να τα χρησιμοποιήσει.Δεν θα έπρεπε, λοιπόν, ούτε να ακουστεί ως παράξενο ούτε και να μας ξαφνιάσει το γεγονός το ότι ήδη λειτουργούν 400 ειδικά Κέντρα στις ΗΠΑ με προεκτάσεις και στην Ευρώπη για την θεραπεία της καταναλωτικής μανίας που ναι μεν δεν σκοτώνει σώμα και ψυχή όπως τα ναρκωτικά ή το αλκοόλ αλλά σίγουρα «τραυματίζει και μπορεί και να θανατώσει» την οικονομική υπόσταση του ατόμου βυθίζοντάς το στην ανεπιθύμητη χρεοκοπία!Και καθώς η παγκόσμια οικονομική ύφεση εισήλθε προοδευτικά και στον δικό μας τον ελλαδικό χώρο το θέμα, ως ουσία προβληματισμού είναι: «Καταναλώνω άρα.. υπάρχω ή παρασύρομαι, υπέρ- καταναλώνω και... παύω να υπάρχω ενώ πιστεύω το ακριβώς αντίθετο;»
Αναρτήθηκε από The acrobats
2 σχόλια:
Πέντε οι.."φυλές" των Ελλήνων καταναλωτών.
Αλλοι προτιμούν τις επώνυμες μάρκες και ψωνίζουν περισσότερα πράγματα απ’ όσα χρειάζονται. Αλλοι, συγκεκριμένες μάρκες, χωρίς να τις συγκρίνουν με άλλες. Αλλοι, απλώς αγοράζουν χωρίς να δίνουν σημασία και γι’ αυτό δεν απογοητεύονται όταν κάποιο προϊόν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους. Στον αντίποδα βρίσκονται αυτοί που κάνουν πάντα έρευνα αγοράς και διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Κάποιοι άλλοι, που μάλλον θα αυξηθούν λόγω οικονομικής κρίσης, επιλέγουν προϊόντα κυρίως με κριτήριο τη χαμηλή τιμή. Τι κοινό υπάρχει μεταξύ τους; Είναι όλοι Ελληνες καταναλωτές, είναι στην πραγματικότητα οι πέντε «φυλές» των καταναλωτών, έτσι όπως καταγράφηκαν στην πανελλαδική έρευνα καταναλωτικών συνηθειών του Ιδρύματος «Αριστείδης Δασκαλόπουλος».
Η «φυλή» που πλειοψηφεί με ποσοστό 25% είναι αυτή των... «ψαγμένων». Βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι προβαίνουν πάντα σε έρευνα τιμών και δεν αγοράζουν ποτέ είδη που δεν χρειάζονται. Οταν αγοράσουν ελαττωματικό προϊόν δεν αδιαφορούν, αλλά το επιστρέφουν στο κατάστημα απ’ όπου το αγόρασαν και εκφράζουν τη διαμαρτυρία τους. Στη δεύτερη θέση (22%) κατατάσσονται οι υπερκαταναλωτικοί. Προτιμούν πάντα επώνυμες μάρκες τροφίμων και ποτών, θεωρούν πιο ασφαλή τα προϊόντα μεγάλων εταιρειών, δοκιμάζουν πάντα τα νέα προϊόντα που διαφημίζονται και πολύ συχνά αγοράζουν αγαθά τα οποία δεν χρειάζονται. Ενας στους πέντε ανήκει στη «φυλή» των ευαισθητοποιημένων ως προς την τιμή καταναλωτών. Πρόκειται για όσους δεν έχουν εμμονή με τις επώνυμες μάρκες, κάνουν σύγκριση τιμών, σπάνια δοκιμάζουν νέα προϊόντα που διαφημίζονται κι επίσης, όπως και οι «ψαγμένοι», δεν κάνουν άσκοπες αγορές. Αλλο βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι περισσότερο απ’ όλους τους άλλους αγοράζουν προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.
Στην τέταρτη θέση (17%) βρίσκεται η «φυλή» των πιστών σε συγκεκριμένες, επώνυμες μάρκες, τις οποίες αρνούνται να συγκρίνουν με άλλες. Πρόκειται κυρίως για καταναλωτές που μένουν στην Αθήνα και είναι ανώτερου μορφωτικού επιπέδου. Στην πέμπτη θέση (16%) βρίσκονται οι αδιάφοροι καταναλωτές, με βασικό χαρακτηριστικό τους να μην απογοητεύονται και να μη διαμαρτύρονται εάν ένα προϊόν που αγόρασαν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους. Περισσότερο αδιάφοροι εμφανίζονται οι άντρες ηλικίας 15 - 25 ετών. Η έρευνα έδειξε ακόμη ότι 9 στους 10 επιμένουν να αγοράζουν ελληνικά προϊόντα, κυρίως διότι τα θεωρούν πιο ασφαλή, αλλά και διότι πιστεύουν ότι έτσι ενισχύουν την ελληνική οικονομία. Εξαιρετικά αρνητική, τέλος, είναι η εικόνα που έχουν για τους κρατικούς φορείς.Δ.Μ.
Ο καταναλωτής, η οικονομική κρίση και η δύναμή του
Το kathimerini.gr, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή, παρουσιάζει πως ο καταναλωτής μπορεί να προστατευτεί και εξηγεί γιατί όλοι φοβούνται τη συρρίκνωση των δαπανών.
Της Ελένης Στεργίου
hstergiou@kathimerini.gr
Στην παρούσα οικονομική κρίση πρωταγωνιστής είναι ο καταναλωτής, ο οποίος έχει χάσει πλέον την εμπιστοσύνη του και «εκδικείται» την αγορά, απλά με το να μην αγοράζει με το ρυθμό που το έκανε παλιά. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, οι Έλληνες περιορίζουν τις καταναλωτικές τους δαπάνες αγοράζοντας λιγότερα και φθηνότερα προϊόντα, ενώ οι μισοί από αυτούς που προγραμμάτιζαν μια μεγάλη αγορά την αναβάλλουν. Το φαινόμενο αυτό είναι παγκόσμιο, προκαλώντας ανησυχία.
Γιατί όμως η μείωση της κατανάλωσης φοβίζει; Η συρρίκνωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και ο περιορισμός των δαπανών έχει ως αποτέλεσμα να μειώνονται οι πωλήσεις των επιχειρήσεων άρα και τα κέρδη τους, και γενικά να κυκλοφορεί λιγότερο χρήμα στο οικονομικό σύστημα. Κάποιες εταιρείες τελικά δεν μπορούν να επιβιώσουν και δυστυχώς, το κλείσιμο των επιχειρήσεων δημιουργεί ανέργους αλλά και μια γενικότερη ανασφάλεια. Με τη μείωση της κατανάλωσης, πέφτει η ζήτηση και αυτό έχει ως επίπτωση να μειώνονται οι επενδύσεις και η ανάπτυξη.
Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι ο καταναλωτής έχει δύναμη και όπως είχε πει ο Τζών Κέννεντυ, όταν παρουσίαζε τον Νόμο για τα Δικαιώματα του Καταναλωτή στο Κογκρέσο το 1962, «Καταναλωτές είμαστε όλοι. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη οικονομική ομάδα, η οποία επηρεάζει, αλλά και επηρεάζεται σχεδόν από κάθε δημόσια ή ιδιωτική οικονομική απόφαση, τη μόνη σημαίνουσα οικονομική ομάδα η οποία δεν είναι αποτελεσματικά οργανωμένη και της οποίας οι απόψεις δεν ακούγονται…».
Ποιοι είναι οι καταναλωτές;
«Ψαγμένοι», ευαισθητοποιημένοι ως προς την τιμή αλλά και υπερκαταναλωτικοί είναι οι περισσότεροι Eλληνες καταναλωτές ενώ 1 στους 3 Eλληνες καταναλωτές επιλέγει τρόφιμα και ποτά μαρκών σούπερ μάρκετ ή αποθήκης και το βασικότερο κριτήριο επιλογής τους αποτελεί η χαμηλότερη τιμή των προϊόντων. Αυτά προκύπτουν από πανελλαδική έρευνα του Ιδρύματος Δασκαλόπουλου σε συνεργασία με την εταιρεία ερευνών MRB Hellas σε δείγμα 1000 ατόμων ηλικίας 15-65 ετών, κατοίκους αστικών περιοχών και με στόχο να καταγράψει τις καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων και να σκιαγραφήσει το προφίλ του μέσου Έλληνα καταναλωτή.
Με τη βοήθεια της καταναλωτικής οργάνωσης ΕΚΠΟΙΖΩ παρουσιάζονται τα δικαιώματα που έχουμε ως καταναλωτές:
- Προστασία υγείας και ασφάλειας
Στην αγορά πρέπει να κυκλοφορούν μόνο προϊόντα και υπηρεσίες που δεν θέτουν σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλεια του καταναλωτή. Αυτό, πρακτικά, σημαίνει καθορισμό απαιτήσεων ασφαλείας για προϊόντα και υπηρεσίες, κατάλληλη ενημέρωση του καταναλωτή για τυχόν κινδύνους, που ενέχει η χρήση αυτών, και προστασία του καταναλωτή από φυσικές βλάβες, που προκαλούνται από προϊόντα και υπηρεσίες.
- Προστασία των οικονομικών συμφερόντων
Ο καταναλωτής πρέπει να προστατεύεται έναντι της κατάχρησης εκ μέρους των προμηθευτών προϊόντων και υπηρεσιών. Αυτό, μπορεί να επιτευχθεί με την «πάταξη» της παραπλανητικής διαφήμισης ή της αθέμιτης συμπεριφοράς στην αγορά (π.χ. στις μεθόδους μάρκετιγκ, στις συμβάσεις κλπ.)
- Πρόσβαση στην πληροφόρηση
Ο καταναλωτής πρέπει ναι έχει την ικανότητα να κάνει σωστές αγορές αφού, όμως, προηγηθεί η αξιόπιστη και επιστημονική ενημέρωση του. Αυτό, μπορεί να επιτευχθεί με την κατάλληλη πληροφόρηση σχετικά με τα χαρακτηριστικά, τις τιμές ή την ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών, ούτως ώστε να επιλέγει ό,τι αγοράζει με βάση τη λογική.
- Δικαίωμα εκπαίδευσης
Ο καταναλωτής, για να είναι σε θέση να αναζητά, να κατανοεί και να αφομοιώνει τις διαθέσιμες πληροφορίες, πριν αποφασίσει σχετικά με τις αγορές του, πρέπει να έχει λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση και αγωγή, που πρέπει να του παρέχεται στη νεαρή του ηλικία μέσα από το σχολείο, με μέριμνα του κράτους.
- Δικαίωμα εκπροσώπησης
Ο καταναλωτής και οι εκπρόσωποι του πρέπει να έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε Θέματα που τους αφορούν άμεσα, αλλά και έμμεσα, τόσο σε τοπικό, όσο και σε περιφερειακό, εθνικό και κοινοτικό επίπεδο, ούτως ώστε να λαμβάνεται υπόψη, όσο το δυνατόν περισσότερο, η άποψη και η γνώμη τους.
-Πρόσβαση στην δικαιοσύνη
Ο καταναλωτής πρέπει να έχει τη δυνατότητα λήψης συμβουλών και βοήθειας, όταν θέλει να διατυπώσει παράπονα ή όταν έχει υποστεί βλάβη ή ζημιά από προϊόντα και υπηρεσίες. Συγχρόνως, όμως, πρέπει να έχει και τη δυνατότητα εφαρμογής απλών, μη δαπανηρών και σύντομων διαδικασιών διακανονισμού, προκειμένου να αποκατασταθεί η βλάβη ή η ζημιά, που έχει υποστεί.
-Πρόσβαση στην αειφόρο κατανάλωση
Ο καταναλωτής πρέπει να έχει τη δυνατότητα να καλύπτει τις βασικές ανάγκες του, χωρίς να εξαντλεί τους βασικούς πόρους του πλανήτη μας και χωρίς να υπονομεύει την κάλυψη των βασικών αναγκών των μελλοντικών γενεών.
www.kathimerini.gr
Δημοσίευση σχολίου