Κυριακή 29 Δεκεμβρίου 2024

Η Συρία σε κινούμενη άμμο και ο ρόλος Τουρκίας, ΗΠΑ και Ισραήλ

Έπειτα από 53 χρόνια που οι τύχες της Συρίας βρέθηκαν στα χέρια της οικογένειας Άσαντ και την εγκαθίδρυση ενός σκληρού και αντιδημοκρατικού καθεστώτος, οι προκλήσεις για τη σημαντική χώρα της Μ. Ανατολής είναι μπροστά. 
Η νέα ηγεσία της χώρας υπό τον Αλ Τζολάνι θα πρέπει να πείσει ότι δε θα οδηγήσει σε ένα νέο ισλαμικής ταυτότητας αυταρχικό καθεστώς και θα δημιουργήσει ένα συμπεριληπτικό σύστημα εξουσίας, δημοκρατικό που θα προστατεύσει την ακεραιότητα της χώρας και όλες τις θρησκευτικές και εθνικές μειονότητες.
Οι προκλήσεις που ζητούν άμεσα απάντηση είναι πολλές: ...
η διαχείριση της κουρδικής αυτόνομης οντότητας, 
η παρουσία ξένων δυνάμεων στο έδαφος της Συρίας, 
οι εξτρεμιστικές ισλαμιστικές ομάδες, 
η απόδοση δικαιοσύνης για τα εγκλήματα που έγιναν επί καθεστώτος Άσαντ χωρίς ρεβανσισμούς, 
η οικονομική ανασυγκρότηση και 
η θεμελίωση ενός δημοκρατικού κράτους.

Ήδη από τη Δύση έχουν τεθεί συγκεκριμένες προϋποθέσεις ώστε να υπάρξει πρωτοβουλία για άρση των κυρώσεων εναντίον της Συρίας, καθώς κανείς δεν επιθυμεί η βοήθεια που θα δοθεί να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση τελικά ενός άγνωστου μορφώματος που θα μπορούσε να απειλήσει και πάλι την ομαλή μετάβαση της Συρίας σε ένα δημοκρατικό καθεστώς και τη νέα αποσταθεροποίηση της περιοχής.
Σημαντική πρόκληση για τη νέα ηγεσία της χώρας είναι η διαχείριση των ένοπλων ομάδων και οργανώσεων οι οποίες δρουν σε όλη τη Συρία. 
Πρώτη προτεραιότητα είναι ο SDF ο οποίος ελέγχει και μεγάλο τμήμα της Βορειοανατολικής Συρίας έχοντας εγκαθιδρύσει εκεί την Κουρδική Αυτόνομη οντότητα. 
Η Τουρκία ήδη διά του ΥΠΕΞ, Χ. Φιντάν δεν απέκλεισε και το ενδεχόμενο ανοικτής τουρκικής στρατιωτικής παρέμβασης εάν η Δαμασκός δεν επιλύσει άμεσα το θέμα του SDF, ο Αλ Τζολάνι δήλωσε ότι οι περιοχές ανατολικά του Ευφράτη θα επιστρέψουν στον έλεγχο της Δαμασκού είτε πολιτικά είτε στρατιωτικά, ενώ το θέμα αυτό βρίσκεται στην κορυφή της αντιπαράθεσης της Άγκυρας με τις ΗΠΑ.
Η Τουρκία θέτει συγκεκριμένους όρους
την αποχώρηση των ξένων μαχητών από την Κουρδική οντότητα, τον αποκλεισμό απόδοσης αυτόνομου καθεστώτος στην περιοχή αυτή, την ανάπτυξη Συριακών Δυνάμεων στα σύνορα της με τη Συρία και της Συρίας με το Ιράκ και πλήρη αφοπλισμό του SDF. 
Οι Κούρδοι και ο SDF συμφωνούν στην αποχώρηση ξένων μαχητών (Τούρκων, Ιρακινών κ.α.) όμως επιμένει ότι θα διατηρήσει τις δυνάμεις του για την αυτοπροστασία της αυτόνομης διοίκησης στη Βορειοανατολική Συρία

Η Ουάσιγκτον, εν αναμονή και της ανάληψης των καθηκόντων από τον νέο πρόεδρο, Ν. Τραμπ, ζητούν εγγυήσεις για τον σεβασμό των δικαιωμάτων των Κούρδων και ισότιμης συμμετοχής τους στη νέα πολιτική διακυβέρνηση και συγχρόνως θέτουν ως προϋπόθεση την πλήρη εκκαθάριση της Ανατολικής Συρίας από τους πυρήνες του ISIS που παραμένουν ζωντανοί.
Το γεγονός μάλιστα ότι όπως αποκάλυψε το ίδιο το Πεντάγωνο οι αμερικανικές δυνάμεις έχουν διπλασιαστεί τις τελευταίες εβδομάδες (από 900 σε 2.000 άνδρες) είναι μήνυμα ότι οι ΗΠΑ δε θα εγκαταλείψουν τους Κούρδους συμμάχους τους εάν δεν ικανοποιηθούν συγκεκριμένοι όροι.
Όμως ξένες δυνάμεις δεν υπάρχουν μόνο στην Κουρδική αυτόνομη περιοχή. Οι Ιρανοί εγκατέλειψαν από την πρώτη στιγμή τη Συρία ενώ οι Ρώσοι αποχωρώντας από πολλά σημεία της Συρίας επιδιώκουν να διαπραγματευτούν με μεσολαβητή και την Τουρκία, τη διατήρηση τουλάχιστον της ναυτικής βάσης στην Ταρσό, τη μοναδική ρωσική βάση εκτός ρωσικού εδάφους. Η διατήρηση όμως ρωσικής ναυτικής βάσης στη Συρία είναι προφανές ότι θα προκαλέσει αντιδράσεις τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την ΕΕ και θα συνδεθεί ευθέως και με την απόφαση για άρση των κυρώσεων.

Όμως, στο Συριακό έδαφος η μόνη μεγάλη και συγκροτημένη ξένη στρατιωτική παρουσία είναι αυτή της Τουρκίας που με τρεις εισβολές στα τελευταία οκτώ χρόνια έχει καταλάβει και συνεχίζει να κατέχει ένα μεγάλο τμήμα του Συριακού εδάφους με την επίκληση λόγων ασφαλείας και δημιουργίας buffer zone. Και δε δείχνει πρόθεση να αποχωρήσει στο ορατό μέλλον και πριν λυθεί πλήρως το θέμα της κουρδικής οντότητας και δε σταθεροποιηθεί η κατάσταση στη Συρία. 
Στο νότιο τμήμα της χώρας το Ισραήλ έχει στείλει ήδη το μήνυμα ότι δε θα παρακολουθήσει με σταυρωμένα χέρια μια νέα εκτροπή στη χώρα με την εγκατάσταση ενός ισλαμικού καθεστώτος ούτε θα αποδεχθεί βεβαίως και την αντικατάσταση του Ιράν από την Τουρκία σε μια προσπάθεια να αναπτυχθεί ένα σκληρό και καλά εξοπλισμένο αντιαμερικανικό καθεστώς στα σύνορα του.

Ένα σημαντικό κεφάλαιο που θα πρέπει να δώσει δείγμα γραφής η νέα ηγεσία της Συρίας είναι η απόδοση μεν ευθυνών σε πρόσωπα τα οποία συμμετείχαν στο δικτατορικό καθεστώς Άσαντ χωρίς αυτό όμως να πάρει μορφή ανοιχτού ρεβανσισμού και ξεκαθαρίσματος λογαριασμών και χωρίς στοχοποίηση της μεγάλης μειονότητας των Αλεβιτών από τους οποίους προερχόταν ο Άσαντ. Και ήδη στη Λατάκεια που είναι συγκεντρωμένη η μειονότητα αυτή έχουν υπάρξει αρνητικά σημάδια που οδήγησαν στη συγκρότηση ένοπλων ομάδων από τους Αλεβίτες για την προστασία της μειονότητας.

Η προστασία επίσης των Χριστιανών και των άλλων θρησκευτικών μειονοτήτων είναι από τις βασικές προϋποθέσεις που θα κρίνουν και τη διεθνή αναγνώριση της νέας κυβέρνησης (όταν συγκροτηθεί) αλλά και τη διεθνή βοήθεια και την άρση των κυρώσεων, που είναι κρίσιμης σημασίας για την προσπάθεια ανασύνταξης της Συρίας και εξασφάλισης ακόμη και στοιχειωδών βασικών προϊόντων για τους πολίτες πολλοί από τους οποίους βρίσκονται στα όρια της ανθρωπιστικής κρίσης
Βεβαίως, το πιο σημαντικό βήμα θα είναι και διαμόρφωση νέου συντάγματος το οποίο θα θέσει τη βάση για την πολιτική ανασυγκρότηση της χώρας και τη θεσμική θωράκιση της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων των θρησκευτικών και εθνικών μειονοτήτων.

Ο Αμπού Μοχάμεντ Αλ Τζολάνι μπορεί από τη στολή του τζιχαντιστή να πέρασε στο κουστούμι και στη γραβάτα, αλλά έχει πολλές δοκιμασίες ακόμη να περάσει προτού αποδείξει ότι μπορεί να γίνει αποδεκτός από τη Διεθνή Κοινότητα.

Νίκος Μελέτης

Δεν υπάρχουν σχόλια: