Μετά τα fake news, τα fake polls

Μετά τις ψεύτικες ειδήσεις, μπαίνουμε στην εποχή των ψεύτικων δημοσκοπήσεων. 

Το είχαμε γράψει ότι η κυβέρνηση ετοιμάζει επικοινωνιακή αντεπίθεση με όπλο αμφισβητούμενες μετρήσεις που την ευνοούν, τώρα βλέπουμε τον πόλεμο να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Όμως εδώ υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Στο βασίλειο δημοσκοπικών εταιρειών και των φιλοκυβερνητικών media κάτι δεν πάει καθόλου καλά. Από τη στιγμή που...
έγκριτα ΜΜΕ φτάνουν στο σημείο να διενεργούν και να δημοσιεύουν ως έγκυρες, μετρήσεις από εταιρείες φαντάσματα τις οποίες δεν βρίσκει κανείς ούτε στα μητρώα του Εθνικού Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου ούτε στις λίστες των μελών του Συνδέσμου Δημοσκοπήσεων, η μυρωδιά αρχίζει να γίνεται δύσοσμη. Όχι μόνο για τα ΜΜΕ ή τον κλάδο των δημοσκοπικών εταιρειών, αλλά για τη Δημοκρατία μας συνολικά.

Μια τέτοια δημοσκόπηση δημοσιεύτηκε χθες στην έγκριτη ιστοσελίδα News247.gr από την εταιρεία Common View και αναπαράχθηκε αστραπιαία από πολλά μέσα ενημέρωσης. Το Μέγαρο Μαξίμου πήρε την πάσα και εξέδωσε  ανακοίνωση για να υποστηρίξει πως το δημοσκοπικό αφήγημα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης καταρρέει επειδή οι έρευνες κοινής γνώμης δείχνουν ότι μετά τη δεύτερη αξιολόγηση το πολιτικό κλίμα αλλάζει και έχει πλέον την κοινωνία με το μέρος της.

Τα παράδοξα της συγκεκριμένης δημοσκόπησης είναι πολλά και σοβαρά.

Το εύρημα της, σύμφωνα με το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ έχει περιορίσει δραματικά την απόσταση από τη Νέα Δημοκρατία σε ένα ποσοστό μόλις 3% που αγγίζει τα όρια του στατιστικού λάθους, είναι μόνο η μια πλευρά.

Ανεξάρτητα αν την πιστεύει ή δεν την πιστεύει κανείς, θα μπορούσε κάλλιστα κανείς να δεχθεί ως αντιπροσωπευτική τη μέτρηση αν, ας πούμε υπήρχαν κι άλλες έρευνες που προσέγγιζαν ένα παρόμοιο αποτέλεσμα.

Αυτό, όμως, δεν συμβαίνει. Οι διαφορές με άλλες δημοσκοπήσεις είναι χαοτικές, αλλά δεν είναι αυτό το χειρότερο.

Παρότι είναι το αποτέλεσμα της μέτρησης που διαμορφώνει εντυπώσεις και μάλιστα σε μια περίοδο που ο ΣΥΡΙΖΑ δέχεται το ένα πλήγμα μετά το άλλο, το πρόβλημα είναι αλλού και αφορά την τήρηση του νόμου και την  αξιοπιστία.

 Την αξιοπιστία της ίδιας της εταιρείας -αν υποθέσουμε ότι υφίσταται- την αξιοπιστία του ΕΣΡ που είναι αρμόδιο για τον έλεγχο, του ίδιου του Μέσου που αποφασίζει να δημοσιεύσει μια δημοσκόπηση από εταιρεία «αγνώστου ταυτότητας», των οργανωμένων-πιστοποιημένων εταιρειών που παρακολουθούν απαθείς τους κάθε λογής αλεξιπτωτιστές στον κλάδο να παίζουν πολιτικά παιχνίδια, και εν τέλει στην αξιοπιστία των ίδιων των μηχανισμών εποπτείας του κράτους μας που θέλει να θεωρείται ευνομούμενο.

Η Common View που διενήργησε τη δημοσκόπηση για λογαριασμό της γνωστής ιστοσελίδας News247 (λίγες εβδομάδες πριν είχε κάνει αντίστοιχη δημοσκόπηση για την εφημερίδα Νέα Σελίδα) είναι μια εταιρεία που εμφανίζεται να ήρθε ουρανοκατέβατη. Έχει αρχίσει να γίνεται γνωστή λόγω του θορύβου που προκαλούν οι δημοσκοπήσεις της, αλλά δεν παύει να λειτουργεί ως φάντασμα στην αγορά.

Δεν φαίνεται να υπάρχει πουθενά αλλού πέρα από την ηλεκτρονική της διεύθυνση στο internetκαι στην σελίδα της στο facebook.

Το κυριότερο είναι πως δεν εμφανίζεται καν καταχωρισμένη με τη συγκεκριμένη επωνυμία στο δημοσιευμένο μητρώο του Εθνικού Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου ώστε να γνωρίζει κανείς τη μετοχική της σύνθεση, αλλά ούτε και εγγεγραμμένη στον Σύλλογο Εταιρειών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς.

Αν αναζητήσει κανείς τη νομική της μορφή ή άλλα στοιχεία στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο, επίσης δεν μπορεί να βγάλει άκρη.  Δεν ξέρουμε αν μιλάμε για ΙΚΕ, για ΕΠΕ, για ΟΕ ή για Ανώνυμη Εταιρεία. Δεν ξέρει κανείς ποιος την ελέγχει και ποιος τη διοικεί.

Στην ιστοσελίδα της επίσης δεν υπάρχουν στοιχεία επικοινωνίας πέραν μιας φόρμας αποστολής μηνυμάτων, ούτε διεύθυνση γραφείων, ούτε κάποιο υπεύθυνο φυσικό πρόσωπο, ούτε γίνεται αναφορά στην έδρα της εταιρείας.

Μέχρι πρότινος η Common View που αυτοπροσδιορίζεται ως «εργαστήριο ανάλυσης δεδομένων» διενεργούσε διαδικτυακές έρευνες κοινής γνώμης με θέματα για το ηλεκτρονικό τσιγάρο, τις διακοπές, τη δημοφιλία των παικτών του Survivor, τα κοινωνικά δίκτυα, κλπ.

Από το καλοκαίρι και μετά, ξεκίνησε να ασχολείται με τις πολιτικές δημοσκοπήσεις και συγκεκριμένα με τις έρευνες πρόθεσης ψήφου. Οι έρευνές της βασίζονται στη μεθοδολογία «Active Sampling» (ενεργή δειγματοληψία όπου το δείγμα μπορεί να είναι κάθε φορά διαφορετικό στη βάση της εθελοντικής συμμετοχής) και διενεργούνται διαδικτυακά.

 Τον περασμένο Ιούνιο η ίδια εταιρεία είχε δημοσιεύσει δημοσκόπηση που έδειχνε τη διαφορά μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ στο 8% για να επανέλθει χθες με το εύρημα ότι η ψαλίδα κλείνει θεαματικά.

Αντίστοιχες περιπτώσεις εταιρειών «φαντασμάτων» που σήκωσαν σκόνη και μετά εξαφανίστηκαν, είδαμε κι άλλες στο πρόσφατο παρελθόν.

Εδώ υπάρχει ένα σκοτεινό σημείο που πρέπει κάποιος να το φωτίσει από όλες τις πλευρές του πριν τα φαινόμενα πολλαπλασιαστούν. 

Σύμφωνα με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο (Ν.3603/2007) για να δημοσιεύσει μια εταιρεία δημοσκόπηση που έχει καθαρά εκλογικό προσανατολισμό και καταγράφει την πρόθεση ψήφου, είναι υποχρεωμένη να έχει καταχωριστεί στο μητρώο του τμήματος ελέγχου και διαφάνειας του ΕΣΡ.

Πρέπει επίσης να έχει αποδεχτεί εγγράφως την τήρηση συγκεκριμένων επιστημονικών μεθόδων έρευνας και να είναι σε θέση να αποδείξει τη γνησιότητα και την πληρότητα των στοιχείων εφόσον της ζητηθεί από το τον ελεγκτικό φορέα στον οποίο συμμετέχει και εκπρόσωπος του Συλλόγου Εταιρειών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς.

Εδώ, όμως, κανείς δεν ξέρει τι συμβαίνει. Και προκαλεί εύλογα ερωτήματα γιατί το ΕΣΡ, η Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης και ο ΣΕΔΕΑ ανέχονται να δημοσιεύονται εκλογικές δημοσκοπήσεις από μη πιστοποιημένες εταιρείες.

Ο υπουργός Ενημέρωσης Νίκος Παππάς είχε εξαγγείλει πριν από περίπου ενάμιση χρόνο ότι θα φέρει νέο αυστηρότερο νόμο για τη ρύθμιση της αγοράς δημοσκοπήσεων  με στόχο την ενίσχυση της αξιοπιστίας της.

Για έναν περίεργο λόγο το συγκεκριμένο νομοσχέδιο δεν ήρθε ποτέ και ο υπουργός σταμάτησε να μιλά για αυτό. Πιθανόν η κυβέρνηση να έκρινε πως ο χώρος είναι ήδη υπερβολικά ρυθμισμένος και δεν χρειάζεται παρεμβάσεις αλλά ορθή τήρηση του πλαισίου ώστε οι εταιρείες δημοσκοπήσεων να ανακτήσουν την αξιοπιστία τους.

Αυτό που συμβαίνει στην αγορά, όμως, απέχει πολύ από τον ορισμό της αξιοπιστίας. Το γεγονός ότι βλέπουμε μη πιστοποιημένες εταιρείες σε συνεργασία με MME υψηλής αναγνωσιμότητας/επισκεψιμότητας να μην τηρούν ούτε τα προσχήματα και να παρεμβαίνουν στο πολιτικό σκηνικό επιχειρώντας να διαμορφώσουν κλίμα και να θέσουν την πολιτική ατζέντα, πλήττει το κύρος όλων των πλευρών.

Οι καιροί είναι πονηροί, το πολιτικό σκηνικό πολώνεται και οφείλουμε να είμαστε υποψιασμένοι και προσεκτικοί.

Όταν η κυβέρνηση υιοθετεί κατά πως τη συμφέρει δημοσκοπικά ευρήματα εταιρειών που δεν είναι αναγνωρισμένες από τους επίσημες θεσμικούς φορείς, δημιουργείται μείζον ζήτημα που δεν αφορά μόνο τη διαφάνεια της αγοράς ή τη λειτουργία του ΕΣΡ, αλλά συνολικά τη δημοκρατική λειτουργία.

Το ρυθμιστικό πλαίσιο και τα ποιοτικά εχέγγυα υπάρχουν ακριβώς για να μην κυριαρχεί ο νόμος της ζούγκλας.

Δεν μπορεί τα πράγματα να είναι μια έτσι και μια αλλιώς ανάλογα με το τι βολεύει κάθε φορά την κυβέρνηση. 

Του Βασίλη Γεώργα

www.liberal.gr