Χειρότερα από το Καστελόριζο;

Όταν ο Γιώργος Παπανδρέου μας ενημέρωνε, στις 23 Απριλίου 2010 από το Καστελόριζο ότι πρέπει να εισέλθουμε σε Μνημόνιο (πρόκειται για το γνωστό και μη εξαιρετέο «πιστόλι πάνω στο τραπέζι»), το επενδυτικό ρίσκο στην Ελλάδα (ήτοι η διαφορά-spread μεταξύ του 10-ετούς ελληνικού και του αντίστοιχου γερμανικού ομολόγου) βρισκόταν στις 557 τιμές βάσης.
Σήμερα, έξι έτη και αλλεπάλληλα Μνημόνια μετά, το επενδυτικό ρίσκο, αντί να βαίνει μειούμενο, βρίσκεται ακόμα υψηλότερα στις 845 τιμές βάσης. 

Επιπλέον, το χρέος αυξήθηκε από...
το 145,7% του ΑΕΠ το 2010 στο εκτιμηθέν, από το ΔΝΤ, 206,6% του ΑΕΠ το 2016. 

Η παραπάνω εκτίμηση του ΔΝΤ δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2015. Έκτοτε, και ειδικά μετά τις «περίφημες» υποκλοπές στις συνομιλίες των υψηλόβαθμων στελεχών του, το ΔΝΤ αποφάσισε να... αυτολογοκριθεί. Ως εκ τούτου, «αρνείται», επί ώρας, την δημοσίευση περαιτέρω δημοσιονομικών προβλέψεων για Ελλάδα.

Με το χρέος λοιπόν στο ιλιγγιώδες 206,6% του ΑΕΠ, δεν εκπλήσσει η επιμονή των κυβερνώντων για μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Παρά τις «αυθάδεις» υποκλοπές, το ΔΝΤ συμφωνεί μαζί μας αλλά ταυτόχρονα επιμένει στην επιτάχυνση των διαρθρωτικών αλλαγών. Για του λόγου το αληθές, σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα του ΔΝΤ, οι διαρθρωτικές αλλαγές θα μπορούσαν να αυξήσουν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μέχρι και 5% εντός 5-ετίας!

Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι ότι, έξι έτη μετά το Καστελόριζο, Πρωθυπουργοί ήρθαν και παρήλθαν αλλά δυστυχώς, διαρθρωτικές αλλαγές δεν είδαμε στην πράξη. Αρκεί να ρίξει κανείς μία «ματιά» στον δείκτη κυβερνητικής αποτελεσματικότητας της World Bank ο οποίος, επί συνόλου 215 κρατών, δίνει υψηλή βαθμολογία σε χώρες στις οποίες ο γραφειοκρατικός μηχανισμός διαθέτει τη δυνατότητα και την τεχνογνωσία να λειτουργεί αποτελεσματικά και άνευ καθυστερήσεων ως προς την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχει.
Για το 2014 (τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία), ο δείκτης κατατάσσει την Ελλάδα στο εξηκοστό-ένατο εκατοστιαίο σημείο, μόλις ένα σημείο παραπάνω από το... 2011. Η Ισπανία, άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας της οποίας το κόστος δανεισμού αυξήθηκε την περίοδο της κρίσης, βρέθηκε, το 2014, στο ογδοηκοστό πέμπτο εκατοστιαίο σημείο.

Τι θα γινόταν λοιπόν εάν, αντί του εξηκοστού-ενάτου εκατοστιαίου σημείου, η χώρα μας επιτάχυνε τις διαρθρωτικές αλλαγές φτάνοντας, το 2014, στο ίδιο εκατοστιαίο σημείο με την Ισπανία; 

Απαντώ σε αυτό βάσει ενός απλού εμπειρικού μοντέλου το οποίο ερμηνεύει την οικονομική μας ανάπτυξης βάσει τριών μεταβλητών:
(1) Της διεθνούς ζήτησης με θετικό πρόσημο. Προσεγγίζω την διεθνή ζήτηση με την ανάπτυξη στις χώρες του ΟΟΣΑ.
(2) Του προαναφερθέντος δείκτη κυβερνητικής αποτελεσματικότητας με θετικό πρόσημο.
(3) Tου επενδυτικού ρίσκου (διαφοράς-spread) με αρνητικό πρόσημο.

Το σενάριο υποθέτει κλιμακωτή βελτίωση της κυβερνητικής αποτελεσματικότητας έως το ογδοηκοστό πέμπτο εκατοστιαίο σημείο το 2014 (θέση δηλαδή στην οποία βρίσκεται η Ισπανία). 

Αυτό το σενάριο, σε σχέση με την καταγραφείσα στασιμότητα στις διαρθρωτικές αλλαγές, θα ωφελούσε, σε ετήσια βάση, τον ρυθμό οικονομικής μας ανάπτυξης κατά 1,9 ποσοστιαία μονάδα την τριετία 2012-2014.

Βέβαια, τα εμπειρικά μοντέλα λανθάνουν (ας μην λησμονούμε το θέμα με τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές του ΔΝΤ). Παρά ταύτα, οι παραπάνω εκτιμήσεις αποτελούν σαφή ένδειξη ότι η γνωστή κωλυσιεργία αλλεπάλληλων κυβερνήσεων στο θέμα των διαρθρωτικών αλλαγών επιβάρυνε την οικονομική ύφεση. Και τούτο επειδή οι κυβερνώντες αρνήθηκαν να αντιμετωπίσουν την μάστιγα του πελατειακού κράτους.

Εκπλήσσει άραγε κανέναν ότι, έξι έτη μετά το Καστελόριζο, η Τρόικα αξιώνει μέχρι και «προληπτικά μέτρα» δημοσιονομικής προσαρμογής;

Του Κώστα Μήλα*

*Ο κ. Κώστας Μήλας είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, University of Liverpool

liberal.gr