Δευτέρα 1 Δεκεμβρίου 2014

Τα τρία μηνύματα που στέλνουν οι Δανειστές σε Σαμαρα - Τσίπρα και τα 5 σενάρια που συζητούν στην κυβέρνηση

Απρόβλεπτες, και ενδεχομένως δραματικές, είναι οι εξελίξεις τόσον όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με την τρόϊκα όσον και στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της χώρας. 

Σε ορισμένους η εικόνα, μετά τη συνάντηση του κυβερνητικού κλιμακίου με τους τροϊκανούς στο Παρίσι, αρχίζει να θυμίζει μέρες Μαρτίου του 2010, δηλαδή λίγο πριν υπογράψουμε το μνημόνιο προκειμένου να... αποφευχθεί η άτακτη χρεωκοπία. 

Η παρασκηνιακή προσπάθεια να εξευρεθεί λύση, προσώρας τουλάχιστον, δεν φαίνεται να ευδοκιμεί καθώς και οι δύο πλευρές εμμένουν στις θέσεις τους
Η μεν κυβέρνηση στις "κόκκινες γραμμές" της, η δε τρόϊκα στην απαίτησή της να εφαρμοστούν όλα τα συμπεφωνημένα.
Για πρώτη φορά, μετά από δυόμισι χρόνια, η κυβέρνηση Σαμαρά όχι μόνον εμφανίζεται να μην απολαμβάνει της στήριξης των εταίρων-δανειστών μας, αλλά και να βρίσκεται ευθέως στο στόχαστρό τους. 
Για τους περισσοτέρους αυτό οφείλεται στην πρόωρη κυβερνητική εξαγγελία περί τέλους της τρόϊκας, του μνημονίου και του ΔΝΤ. Η κίνηση αυτή, η οποία υπαγορεύθηκε πρωτίστως από ανάγκες του εσωτερικού πολιτικού παιχνιδιού, απεδείχθη καταστροφική. Δεν προκάλεσε μόνον την βίαιη αντίδραση των αγορών, αλλά αύξησε και στο κατακόρυφο τη δυσπιστία των εταίρων-δανειστών μας ως προς την ειλικρίνεια της κυβερνήσεως να εφαρμόσει στο ακέραιο τα μέτρα και τις μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Στήριξης και τις συνακόλουθες δανειακές συμβάσεις. Κάποιοι παρομοιάζουν την απόφαση των Σαμαρά - Βενιζέλου για πρόωρη αποδέσμευση με το δημοψήφισμα που είχε εξαγγείλει τον Οκτώβριο του 2011 ο Γ. Παπανδρέου.

Σύμφωνα με ανώτατη κυβερνητική πηγή αυτή είναι η μισή αλήθεια, καθώς, όπως υποστηρίζεται, η χώρα δεν τιμωρείται για κάτι που έκανε η ίδια, αλλά για να συνετιστούν άλλοι. Και συγκεκριμένα η Γαλλία και η Ιταλία. Τα δημοσιονομικά μεγέθη και οι οικονομικοί δείκτες των δύο αυτών μεγάλων χωρών της ευρωζώνης όχι μόνον δεν είναι καλά, αλλά ενδέχεται σύντομα να χρειαστούν βοήθεια για να μην "σκάσουν". Μέσω της επιδεικνυόμενης ακαμψίας στο θέμα της προσαρμογής της Ελλάδας η τρόϊκα, πρωτοστατούσης της Γερμανίας, θέλει να στείλει μήνυμα στον Ολάντ και τον Ρέντσι ότι, εάν δεν προσαρμοστούν στις κοινοτικές νόρμες, η αντιμετώπιση των χωρών τους θα είναι ανάλογη με αυτή της Ελλάδος και αντίστοιχα των ιδίων με τους Έλληνες ομολόγους τους. Το πρώτο λοιπόν μήνυμα, σαφές και απόλυτο, είναι αυτό. Απευθύνεται στην κυβέρνηση και μέσω αυτής σε όποια άλλη χώρα της ευρωζώνης σκέφτεται να παρεκκλίνει από τους κανόνες.

Επιπροσθέτως, το "καλβινιστικό" οικονομικό δόγμα των Μέρκελ - Σόϊμπλε απευθύνεται και στο εσωτερικό της Γερμανίας, σημαντική μερίδα των πολιτών της οποίας εμφανίζεται να δυστροπεί με την παροχή δανείων σε κράτη τα οποία δεν αποδεικνύονται συνεπή στην εκπλήρωση των όρων υπό τους οποίους έλαβαν τη δανειακή βοήθεια. Μάλιστα λέγεται πως η καγκελάριος Μέρκελ, η οποία αρέσκεται να κυβερνά με βάση ευρήματα, μυστικών κυρίως, δημοσκοπήσεων έχει στα χέρια της πρόσφατη έρευνα η οποία δείχνει πως το 65% των Γερμανών διαφωνεί με τη συνέχιση της βοήθειας στην Ελλάδα. Με την εξάντληση της αυστηρότητας έναντι των "ασυνεπών Ελλήνων" η γερμανική ηγεσία θέλει λοιπόν, πέραν του μηνύματος σε Γαλλία και Ιταλία, να καθησυχάσει και την κοινή της γνώμη και ιδιαίτερα τους ψηφοφόρους του Μεγάλου Συνασπισμού της CDU και του SPD.

Αν το πρώτο μήνυμα απευθύνεται στην κυβέρνηση και στα άλλα ευρωπαϊκά κράτη, το δεύτερο έχει αποδέκτη τον ΣΥΡΙΖΑ και τους ευρωπαϊκούς λαούς και τα Κινήματα, ιδίως του Νότου της Ευρώπης, όπως το Podemos στην Ισπανία, που ριζοσπαστικοποιούνται. Σε περίπτωση που η προσπάθεια της κυβέρνησης να κλείσει η συμφωνία με την τρόϊκα και να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας από την παρούσα Βουλή δεν τελεσφορήσει η χώρα θα οδηγηθεί σε πρόωρες εκλογές με νικητή, όπως όλα δείχνουν και εκτός δραματικού απροόπτου, τον ΣΥΡΙΖΑ. Η πιθανότητα αυτή όχι μόνον δεν φαίνεται να ανησυχεί την τρόϊκα, αλλά ενδεχομένως, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, ίσως και να συμφέρει το νεοφιλελεύθερο ιερατείο των Βρυξελλών.

Αν ο ΣΥΡΙΖΑ αποτύχει, κάτι που οι περισσότεροι -ιδιαίτερα μετά το φιάσκο των συναντήσεων Σταθάκη - Μηλιού στο Λονδίνο με μεγάλα funds και τράπεζες- μάλλον το θεωρούν σχεδόν βέβαιο, τότε το μήνυμα που θα λάβουν όσοι θεωρούν πως η Αριστερά μπορεί να αποτελέσει απάντηση και λύση στην κρίση θα είναι απογοητευτικό. 
Αυτή τη στιγμή τα μεγάλα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ και η προοπτική νίκης του στις εκλογές του έχουν δώσει πρωταγωνιστικό ρόλο στις διεργασίες της ευρωπαϊκής αριστεράς κάτι που καταδείχθηκε και με την επιλογή να είναι ο Τσίπρας υποψήφιος για τη θέση του Προέδρου της Κομισιόν στις τελευταίες ευρωεκλογές. 
Αν λοιπόν ο ΣΥΡΙΖΑ αποτύχει στη διακυβέρνηση της Ελλάδος οι επιπτώσεις θα είναι αρνητικές και για την υπόλοιπη ευρωπαϊκή αριστερά, με πρώτο και καλύτερο το Podemos που στις εκλογές του χρόνου, το Νοέμβριο, στην Ισπανία ελπίζει βασίμως, με τα σημερινά δεδομένα, να είναι ο νικητής.

Αν η στάση της τρόϊκας απέναντι στη σημερινή κυβέρνηση είναι τόσον άκαμπτη είναι λογικό -και παραβλέποντας οποιονδήποτε ιδεολογικό χρωματισμό- να αναμένουμε πως την ίδια στάση θα έχει και σε μια αυριανή. Το πιθανότερο είναι πως όχι μόνον δεν θα μετριάσει τις απαιτήσεις, αλλά ενδεχομένως να την αναγκάσει να επιλέξει, ακόμη και βοηθώντας την, το δρόμο της εξόδου από την ευρωζώνη. Ήδη στο ευρωπαϊκό παρασκήνιο διακινούνται σενάρια πως σε περίπτωση που, περίπου τον Μάϊο του 2015, οδηγηθούν σε ναυάγιο οι διαπραγματεύσεις για το ελληνικό χρέος θα προταθεί είτε "κούρεμα" 80% με αντάλλαγμα την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη είτε κυκλοφορία και δεύτερου παράλληλου, του ευρώ, νομίσματος για 18 μήνες από την Ελλάδα και μετά έξοδό της από την ΕΕ.

Σημασία δεν έχει αν τα σενάρια είναι αληθή ή απλώς εκφοβιστικά και εκβιαστικά, σημασία έχει πως η πιθανότητα ενός "τιτανικού" δεν μπορεί πλέον να αποκλειστεί κι αυτό είναι ανεξάρτητο από το που θα αποδοθούν και σε ποιόν θα καταλογιστούν οι ευθύνες -στην τότε κυβέρνηση ή στις προυπάρξασες. Σε κάθε περίπτωση την τρόϊκα δεν την ενδιαφέρει η κυβέρνηση αλλά ούτε και ο ΣΥΡΙΖΑ. Οι δανειστές μας θεωρούν ότι συμβάλλονται με κράτη και όχι με κυβερνήσεις. Θέλουν λοιπόν ο ΣΥΡΙΖΑ είτε να "προσαρμοστεί" είτε να αποτύχει. Εξυπακούεται ότι η ήττα της "άλλης πολιτικής" που προβάλλει η αριστερά θα ενισχύσει την ακολουθούμενη νεοφιλελεύθερη πολιτική των Βρυξελλών.

Και ερχόμαστε τώρα στο τρίτη, και χειρότερη, διάσταση του προβλήματος που ανακύπτει από την εμπλοκή των διαπραγματεύσεων με την τρόϊκα. 
Και λέμε χειρότερη επειδή αν η πρώτη αφορά την κυβέρνηση και η δεύτερη τον ΣΥΡΙΖΑ, η τρίτη αφορά τη χώρα και την υπόστασή της. 
Εάν τα πράγματα οδηγηθούν στο αδιέξοδο και δεν υπάρξει συμφωνία τότε υπάρχει μία πιθανότητα, ακραία μεν πιθανότητα δε, οι δανειστές μας να μας κατηγορήσουν για αθέτηση των δανειακών συμβάσεων και να προσφύγουν, με βάση το αγγλικό δίκαιο (όπως αναφέρεται στο δεύτερο μνημόνιο), στο Λουξεμβούργο, στο Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο, απαιτώντας αποζημίωση, στην οποία περιλαμβάνει ακόμη και εκχώρηση δημόσιας περιουσίας.

Στην περίπτωση αυτή η καταστροφή θα είναι απόλυτη. Σημειώνουμε επίσης πως σε περίπτωση εκδίωξης του ΔΝΤ, χωρίς να πιστοποιείται πως το χρέος είναι βιώσιμο (υπενθυμίζουμε πως το ΔΝΤ, σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους, δεν θεωρεί το ελληνικο χρέος βιώσιμο), τότε αυτό μπορεί να καταστήσει τα χρήματα που μας έχει δώσει άμεσα απαιτητά. Είναι προφανές ότι η Ελλάδα δεν έχει τη δυνατότητα να τα επιστρέψει και η περίπτωση να αναλάβουν την υποχρέωση να τα επιστρέψουν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας, χωρίς να μετραπεί η χώρα σε κανονική αποικία, μάλλον θα πρέπει να αποκλειστεί. Ίσως αυτό σκέφτηκαν στην κυβέρνηση και δια στόματος Βενιζέλου έκαναν στροφή 180° μοιρών δηλώνοντας τώρα πως το ΔΝΤ θα παραμείνει μέχρι το 2016.

Στο σημείο αυτό να προσθέσουμε πως ένα επιπλέον στοιχείο που φαίνεται να κρύβεται πίσω από την εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις με την τρόϊκα σχετίζεται και με το ρόλο του ΔΝΤ στα ευρωπαϊκά δρώμενα. 
Η Γερμανία επιθυμεί την παραμονή του ΔΝΤ επειδή αφενός θέλει να μειώσει το κόστος των χρημάτων που θα χρειαστεί να καταβληθούν από τα ευρωπαϊκά κράτη προκειμένου να διασωθούν και άλλες χώρες της ευρωζώνης που πιθανολογείται, βασίμως, ότι θα αντιμετωπίσουν προβλήματα στο προβλεπτό μέλλον και αφετέρου επειδή θέλει να μοιράζεται το ρόλο του "κακού" που της δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις με τους εταίρους της. Και φυσικά επειδή αυτό το μοντέλο οικονομικής βοήθειας την εξυπηρετεί προκειμένου να μην υπάρξουν άλλοι τρόποι συνδρομής των αδυνάμων εταίρων της στην ευρωζώνη, π.χ. ευρωομόλογα, που θα μείωναν τη δυνατότητα των δικών της τραπεζών να κερδοσκοπούν στην κρίση και θα δρομολογούσε μια διαφορετική οικονομική λειτουργία της Ευρώπης η οποία θα αδυνάτιζε την οικονομική κατίσχυση της Γερμανίας επί των εταίρων της.

Αν τα ανωτέρω είναι η πολιτική και τα μηνύματα της τρόϊκας, ας δούμε τώρα τι λέει η ελληνική κυβέρνηση. 
Πρώτον, ο πρωθυπουργός πιστεύει πως τελικά και παρά τη συνθετότητα του προβλήματος θα επιτευχθεί συμφωνία. Δεν είναι όμως σίγουρος αν αυτό θα γίνει, όπως ο ίδιος και ορισμένες άλλες χώρες της ευρωζώνης επιθυμούν, εντός του τρέχοντος έτους. Και τούτο επειδή θα χρειαστεί να υποκύψει στις αξιώσεις της τρόϊκας για νέα μέτρα κάτι που είναι δύσκολο να περάσει από την Βουλή, αλλά και επειδή του τινάζει στον αέρα ολόκληρη τη στρατηγική (ήρεμο πολιτικό κλίμα και καλή συμφωνία με την τρόϊκα για την "επόμενη μέρα") για την προεδρική εκλογή, ενώ τον φέρνει σε μειονεκτική θέση, σε επίπεδο διακυβεύματος, σε περίπτωση πρόωρης προσφυγής στις κάλπες. Το πιθανότερο είναι να υπάρξει παράταση του μνημονίου, αλλά και γι' αυτό χρειάζεται ακόμη και νομική ερμηνεία, πέραν της πολιτικής απόφασης. Το πιθανότερο είναι πως η εμμονή στις "κόκκινες γραμμές" δεν θα τελεσφορήσει όσο κι αν ο Αντ. Σαμαράς διατείνεται περί του αντιθέτου.

Από το χρόνο και το περιεχόμενο της παράτασης θα κριθεί και η δυνατότητα της κυβερνήσεως να ανεύρει τους 180 βουλευτές προκειμένου να μην γίνουν εκλογές. Ο πρωθυπουργός και σ' αυτό το θέμα συνεχίζει να εμφανίζεται αισιόδοξος, όμως ακόμη και στενοί του συνεργάτες αρχίζουν να αμφιβάλουν. Πάντως κυβερνητικός παράγων, που συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις με την τρόϊκα, υποστηρίζει πως "ναι μεν τα πράγματα είναι δύσκολα, αλλά πάντα έτσι ήταν πριν από κάθε αξιολόγηση, πόσο μάλλον τώρα που είναι και η τελευταία" αλλά παραδέχεται ότι "το πρόβλημα τώρα είναι ο χρόνος καθώς στο επόμενο τρίμηνο υπάρχει η προεδρική εκλογή".

Η πίεση του χρόνου όχι μόνον περιορίζει τις πολιτικές δυνατότητες της κυβέρνησης να χειριστεί το θέμα, αλλά και προκαλεί και εσωτερικούς τριγμούς. Στο Μαξίμου φοβούνται μήπως ο Βενιζέλος, έχοντας την πίεση αφενός του κόμματός του να μην υπερβεί τις κόκκινες γραμμές κάτι που εφόσον ήθελε συμβεί θα οδηγούσε το ΠΑΣΟΚ σε εκλογική εξαέρωση και αφετέρου του Γ. Παπανδρέου που ζητεί έκτακτο συνέδριο και εκλογή ηγεσίας από τη βάση, φοβούνται λοιπόν μήπως ο Βενιζέλος επιχειρήσει "ηρωϊκή έξοδο" θέλοντας να προλάβει τις εξελίξεις. Το πιθανότερο είναι αυτό να μην συμβεί καθώς τότε ο Βενιζέλος θα χρεωνόταν την πτώση της κυβερνήσεως, θα συγκέντρωνε την μήνιν των ξένων παραγόντων αλλά και πολλών εγχωρίων, ενώ τα εκλογικά οφέλη θα ήταν μηδαμινά ενδεχομένως και αρνητικά ακόμη και για την προσωπική του πολιτική επιβίωση.

Κατόπιν αυτών η κυβέρνηση συνεχίζει ως έχει με την ελπίδα ότι ...το πνεύμα των Χριστουγέννων θα είναι καλό γι' αυτήν και οι διαπραγματεύσεις με την τρόϊκα τελικά θα ευωδοθούν με τις λιγότερες δυνατόν επιπτώσεις στη συνοχή και την προοπτική της. 
Όμως στο κυβερνητικό τραπέζι, είτε αυτό γίνεται στο Μαξίμου είτε στη Χαριλάου Τρικούπη, σερβίρονται, ακόμη και υπό μορφή "γευσιγνωσίας" διάφορα πιάτα-σενάρια, τα κυριότερα εκ των οποίων είναι:

Α) ο Σαμαράς να εισηγηθεί στον Κάρολο Παπούλια να συγκληθεί το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών προκειμένου να ενημερωθούν άπαντες και να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Το σενάριο αυτό έχει λίγες πιθανότητες επειδή εκτιμάται πως το αποτέλεσμά της θα είναι η ασυνεννοησία και όχι η συμφωνία σε μιά εθνική γραμμή.

Β) Να καλέσει ο πρωθυπουργός τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης και να του εκθέσει με καθαρό τρόπο τα δεδομένα λέγοντάς του "αυτά κάνουν σε μένα, αυτά θα κάνουν σε σένα, έλα να δούμε αν μπορούμε να κάνουμε κάτι μαζί για την πατρίδα. Να συμφωνήσουμε να εκλεγεί ΠτΔ καθώς και το χρόνο που θα γίνουν οι εκλογές". 
Το σενάριο αυτό φαίνεται πως κερδίζει έδαφος σε κάποια στελέχη της Ν.Δ., όπως για παράδειγμα η Ντόρα Μπακογιάννη, ενώ είχε προβληθεί και από τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Γ. Σταθάκη.

Γ) Να προκηρυχθούν εκλογές κόντρα στην τρόϊκα και είτε ΠΑΣΟΚ και ΝΔ μαζί με άλλες δυνάμεις να συγκροτήσουν ένα ευρωπαϊκό μέτωπο που θα διεκδικήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ την πρωτιά προκειμένου να συνεχιστεί η πορεία της χώρας εντολές της ευρωζώνης είτε να προκηρυχθούν εκλογές επιρρίπτοντας την ευθύνη στην αδιαλλαξία του ΠΑΣΟΚ, εφόσον φυσικά αυτή υπάρξει.

Δ) Η περίπτωση να προκηρυχθεί δημοψήφισμα για την συμφωνία με την τρόϊκα έχει αποκλειστεί αφού θεωρείται βέβαιον πως η τρόϊκα θα συμπεριφερθεί όπως και στον Γ. Παπανδρέου αξιώνοντας το ερώτημα του δημοψηφίσματος να είναι "ναι ή όχι στο ευρώ", κάτι που σε καμμία περίπτωση ο Σαμαράς δεν θα το δεχόταν.

Ε) Να διερευνηθεί η πιθανότητα ανασύνθεσης και διεύρυνσης της κυβερνητικής πλειοψηφίας με τρόπο που να διασφαλίζεται και η προεδρική πλειοψηφία. 
Η περίπτωση συγκρότησης κυβέρνησης ειδικού σκοπού, όπως προωθείται από ορισμένους ανεξάρτητους βουλευτές, απορρίπτεται από τον Σαμαρά και τους συνεργάτες του, επειδή δεν θεωρούν πως θα μπορούσε να επαναληφθεί το "σενάριο Παπαδήμου". 
Θα μπορούσε όμως, λένε, να συζητηθεί εφόσον στο τιμόνι της διακυβέρνησης παραμείνει ο αρχηγός της Ν.Δ., του κόμματος δηλαδή που κέρδισε τις τελευταίες εκλογές...

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: Το ως άνω άρθρο μου (με κάποιες μικρές περικοπές -λόγω μεγάλης έκτασης) δημοσιεύτηκε χθες, 30/11/2014, στην εφημερίδα "Πρώτο Θέμα".

Δεν υπάρχουν σχόλια: