Εκεχειρία στην Ουκρανία: Αδειάζει η κλεψύδρα για τον Βλαντιμίρ Πούτιν

Η ουκρανική αποστολή αποκατάστασης των σχέσεων με την προεδρία Τραμπ εξετελέσθη και το Κίεβο στέλνει την αμερικανική μπάλα στο γήπεδο της Ρωσίας. 

«Ξεπαγώνουν» άμεσα η ανταλλαγή πληροφοριών και η στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, η οποία και συναίνεσε κατά τις συνομιλίες στην Τζέντα στην πρόταση των Ηνωμένων Πολιτειών για εκεχειρία αρχικής διάρκειας 30 ημερών που υπόκειται τώρα στην αποδοχή και εφαρμογή της από το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ο «λευκός καπνός» έπειτα από οκτώ ώρες συνομιλιών βγήκε χθες την ίδια ώρα που στη «σύνοδο των στρατηγών» στο Παρίσι ο Εμανουέλ Μακρόν επαναλάμβανε τις προειδοποιήσεις του για την απειλή που συνιστά η Ρωσία υποδεχόμενος τους αρχηγούς των Γενικών Επιτελείων Ενόπλων Δυνάμεων 30 χωρών, οι οποίοι και παρέλαβαν τη σκυτάλη από τους... πολιτικούς ηγέτες στο πλαίσιο των διεργασιών γύρω από τη «συμμαχία των προθύμων» για την υποστήριξη της Ουκρανίας και τη συγκρότηση διεθνούς ειρηνευτικής δύναμης.

Το διακύβευμα δεν θα μπορούσε να είναι υψηλότερο για την Ουκρανία στην Τζέντα, δεδομένου ότι η Ουάσινγκτον, έχοντας ήδη επαναπροσεγγίσει μονομερώς τη Μόσχα, είχε συναρτήσει ευθέως την επανάληψη της στρατιωτικής βοήθειας και τη μελλοντική στάση της έναντι του Κιέβου από την έκβαση των συνομιλιών, ήτοι τις παραχωρήσεις που θα εμφανιζόταν διατεθειμένη να κάνει η ουκρανική πλευρά για να ανοίξει ο δρόμος προς μία ειρηνευτική συμφωνία.

Το μέλλον της Ουκρανίας θα μπορούσε να διαμορφωθεί σε ένα συνεδριακό κέντρο στο ξενοδοχείο Ritz Carlton στην Τζέντα έγραφαν χθες διεθνή μέσα ενημέρωσης και, πέραν των επίσημων δηλώσεων, μένει να διαφανεί το επόμενο διάστημα τι ακριβώς διημείφθη για το εδαφικό και πιθανές εγγυήσεις ασφαλείας μεταξύ των Μάρκο Ρούμπιο και Μάικ Γουόλτς από αμερικανικής πλευράς και των Αντρίι Γέρμακ, Αντρίι Σίμπιχα και Ρουστέμ Ουμέροφ από ουκρανικής.

Μετά από αυτή τη συνάντηση στη Σαουδική Αραβία, ο Στιβ Γουίτκοφ, ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή που θα «σηκώσει» ωστόσο και τη διαπραγμάτευση για το Ουκρανικό, πιθανώς θα πραγματοποιήσει επίσκεψη στη Ρωσία στα τέλη της εβδομάδας για μία νέα συνάντησή του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν όπως έχει διαρρεύσει, αν και δεν έχει υπάρξει ακόμη επίσημη επιβεβαίωση από τον Λευκό Οίκο ή το Κρεμλίνο.

Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Μάικ Γουόλτς, δήλωσε μετά το πέρας των συνομιλιών πως θα συνομιλήσει προσεχώς με τον Ρώσο ομόλογό του και ο επικεφαλής διπλωματίας Μάρκο Ρούμπιο, που ήταν σαφής πως «η μπάλα τώρα είναι στο γήπεδο της Ρωσίας», θα έχει επαφές με τους ομολόγους του της G7.

Το Κίεβο και η Ουάσινγκτον «έκαναν σημαντικά βήματα προς την αποκατάσταση μιας βιώσιμης ειρήνης για την Ουκρανία», αναφέρει το κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά τις μαραθώνιες συνομιλίες. «Η Ουκρανία εξέφρασε την ετοιμότητά της να αποδεχθεί την πρόταση των ΗΠΑ για άμεση, προσωρινή κατάπαυση του πυρός διάρκειας 30 ημερών, η οποία μπορεί να παραταθεί με αμοιβαία συμφωνία των μερών και η οποία υπόκειται στην αποδοχή και την ταυτόχρονη εφαρμογή της από τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επικοινωνήσουν στη Ρωσία ότι η ρωσική αμοιβαιότητα είναι το κλειδί για την επίτευξη της ειρήνης», υπογραμμίζεται και αναγγέλλεται πως οι Ηνωμένες Πολιτείες αποκαθιστούν άμεσα την ανταλλαγή πληροφοριών και τη στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο.

«Αναβίωσε» σε αυτό το πλαίσιο η διμερής συμφωνία για την εκμετάλλευση των σπάνιων γαιών, με τις δύο πλευρές να συμφωνούν για την υπογραφή της «το συντομότερο δυνατό» προκειμένου να αναπτύξουν την οικονομία της Ουκρανίας και να εγγυηθούν τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της χώρας.

Μετά την καταστροφική συνάντηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι με τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Τζέι Ντι Βανς στον Λευκό Οίκο, η χθεσινή ήταν μία καθοριστική αποστολή του Κιέβου για τη διάσωση της σχέσης του με την Αμερική. Υπό μεγάλη πίεση, και με τη στρατιωτική βοήθεια να έχει ανασταλεί, η Ουκρανία πρότασσε τη συμφωνία για τα ορυκτά ώστε να διατηρήσει τη στήριξη της Ουάσινγκτον, έχοντας καταθέσει και βήματα για μερική εκεχειρία με διακοπή επιχειρήσεων από αέρος και θαλάσσης που με την αμερικανική πρόταση είναι συνολική και άμεσης ισχύος, καλύπτοντας ολόκληρη τη γραμμή του μετώπου και τη Μαύρη Θάλασσα.

Σε ανακοίνωσή του ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι μετά την ολοκλήρωση των συνομιλιών ανέφερε πως για την Ουκρανία η πρόταση είναι θετική και είναι έτοιμη να κάνει αυτό το βήμα, προσθέτοντας οι Ηνωμένες Πολιτείες «πρέπει να πείσουν» τη Ρωσία να συμφωνήσει -και σημειώνοντας ως «σημαντικό στοιχείο» την ετοιμότητα των ΗΠΑ να αποκαταστήσουν την αμυντική συνδρομή στο Κίεβο. 

«Η Ουκρανία είναι έτοιμη για ειρήνη.

Η Ρωσία πρέπει να δείξει την ετοιμότητά της να τερματίσει τον πόλεμο ή να συνεχίσει τον πόλεμο. Ήρθε η ώρα για την απόλυτη αλήθεια», ανέφερε ο Ζελένσκι μετά τη συμφωνία που χαιρετίζεται από τους κοινοτικούς θεσμούς και Ευρωπαίους ηγέτες. Ο Ουκρανός πρόεδρος θα προσκληθεί ξανά στον Λευκό Οίκο όπως δήλωσε ο Ντόναλντ Τραμπ, λέγοντας επίσης πως θα έχει συνομιλία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν.

Η Ουκρανία εξακολουθεί να ζητά μία εγγύηση ασφαλείας από τις ΗΠΑ εφόσον η Ρωσία εισβάλει ξανά μετά την υπογραφή μιας κατάπαυσης του πυρός. Αυτή είναι μια διαβεβαίωση που ο Λευκός Οίκος έχει αρνηθεί μέχρι στιγμής να δώσει. Πολλοί από τους δυτικούς συμμάχους της Ουκρανίας έχουν υποστηρίξει το Κίεβο σε αυτό το σημείο, και ιδίως η Βρετανία και η Γαλλία που έχουν βγει μπροστά για τη «συμμαχία των προθύμων» και ζητούν το λεγόμενο «backstop» από τις ΗΠΑ για να προχωρήσουν στους σχεδιασμούς.

Ενώ η προεδρία Τραμπ είχε επικεντρώσει στο πόσο «έτοιμη» είναι η Ουκρανία για μία ειρηνευτική συμφωνία ζητώντας τις σχετικές «αποδείξεις», το πραγματικό ερώτημα ήταν και παραμένει πόσο έτοιμη είναι η Ρωσία για οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία ακόμη και στο σημερινό σενάριο στο οποίο ο Αμερικανός πρόεδρος φαίνεται να απαιτεί περισσότερες θυσίες από το Κίεβο παρά από τη Μόσχα.

Ο Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε από την Τζέντα ότι ο Ντόναλντ Τραμπ «ήθελε αυτός ο πόλεμος να τελειώσει χθες» και ότι ελπίζει ότι η Ρωσία θα αποδεχθεί τάχιστα τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός. «Η ελπίδα μας είναι ότι οι Ρώσοι θα απαντήσουν θετικά το συντομότερο δυνατό, ώστε να μπορέσουμε να περάσουμε στη δεύτερη φάση που είναι οι πραγματικές διαπραγματεύσεις» ανέφερε προσθέτοντας ότι η Ουάσινγκτον θα μεταφέρει την πρόταση στη ρωσική πλευρά και επαφίεται σε εκείνους η συνέχεια.

Αναφορές των τελευταίων ημερών έχουν υποδηλώσει ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να είναι ανοιχτός σε μία εκεχειρία υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Αλλά πίσω από αυτό μπορεί κάλλιστα να κρύβεται ένα σχέδιο, πιο επιτηδευμένο, αναφέρει ο Economist μεταφέροντας τη δήλωση καλά πληροφορημένης πηγής, με διασυνδέσεις στο Κρεμλίνο, που αφήνει να εννοηθεί ότι η Ρωσία προτίθεται να απαιτήσει από την Ουκρανία μία δήλωση ουδετερότητας και να αποκλείσει την παρουσία ξένων ειρηνευτικών δυνάμεων. Είναι μάλλον αδύνατο για την Ουκρανία ακόμη και να υπονοήσει ότι δέχεται τέτοιους όρους -τουλάχιστον όχι πριν αρχίσουν οι πραγματικές διαπραγματεύσεις.

Αν η Ρωσία πει «όχι» σε ένα πλαίσιο που έχει γίνει αποδεκτό από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ουκρανία, θα εναπόκειται στον Ντόναλντ Τραμπ να προσπαθήσει να πιέσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν να αποδεχθεί τους όρους του. Στις 7 Μαρτίου, ο Τραμπ είχε απειλήσει να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, αλλά δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό θα πιέσει τη Μόσχα ή εάν οι πιέσεις θα μπορούσαν να επιστρέψουν στο Κίεβο.

Ο Κερτ Βόλκερ, ο οποίος διετέλεσε ειδικός αντιπρόσωπος στην Ουκρανία στην πρώτη προεδρία Τραμπ, έχει εκτιμήσει ότι η Ρωσία θα επιχειρήσει να διαστρεβλώσει οποιαδήποτε πρόταση εκεχειρίας. «Θα πει: δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε σε αυτό, αλλά ας κάνουμε κάτι άλλο. Ο Πούτιν είναι αρκετά έξυπνος για να μην πει απλώς όχι», δηλώνει. Ένας Ουκρανός πρώην διπλωμάτης από πλευράς του αναφέρει ότι οι Αμερικανοί και η Ρωσία αντικατοπτρίζουν η μία την τακτική της άλλης, «σαλαμοποιώντας» παραχωρήσεις από την Ουκρανία πριν ξεκινήσουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Οποιεσδήποτε επακόλουθες συνομιλίες θα επιδιώξουν να κινηθούν περαιτέρω στις ουκρανικές κόκκινες γραμμές. Το αμερικανικό τελικό «παιχνίδι» έχει γίνει ένας κινούμενος στόχος, λέει.

Η αμερικανική αντιπροσωπεία προσήλθε στην Τζέντα για να «ακούσει», όπως είχε αναφέρει ο Μάρκο Ρούμπιο, ποιες πιθανές παραχωρήσεις θα μπορούσε να κάνει το Κίεβο σε μία ειρηνευτική συμφωνία. Δεν διευκρίνισε ποιες συμβιβασμούς εννοούσε, ωστόσο ο Ντόναλντ Τραμπ έχει καταστήσει σαφές πως η Ουκρανία θα εκχωρήσει εδάφη και η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι εκτός κάθε συζήτησης. Η Ρωσία κατέχει σήμερα σχεδόν το 20% της επικράτειας της Ουκρανίας, από το περίπου 7% που ήλεγχε μέσω της προσάρτησης της Κριμαίας πριν εξαπολύσει την πλήρους κλίμακας εισβολή το 2022. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW), σήμερα ρωσοκρατείται περίπου το 99% της επαρχίας του Λουχάνσκ, το 70% του Ντονέτσκ, καθώς και περίπου το 75% τόσο της Χερσώνας όσο και της Ζαπορίζιας. 

Αν για το Κίεβο η προτεραιότητα ήταν τώρα να ξεμπλοκάρει η αποστολή όπλων και να αποκατασταθεί η ανταλλαγή πληροφοριών, ένα μεγάλο ερώτημα αφορά τις παραχωρήσεις που οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αναγκάσουν το Κίεβο να κάνει μακροπρόθεσμα. Διπλωματικές πηγές κάνουν λόγο για αποδοχή της μείωσης των ενόπλων δυνάμεων και στρατηγική ουδετερότητα, κάτι που θα σήμαινε οριστική «αποκήρυξη» του ΝΑΤΟ και ανάπτυξη ξένων δυνάμεων επέμβασης στην πρώτη γραμμή, και το οποίο θα ισοδυναμούσε με παραίτηση από κάθε εγγύηση ασφάλειας έναντι μελλοντικών επιθέσεων.

«Σύνοδος των στρατηγών» στο Παρίσι

Η Ουκρανία διαμορφώνει τη στρατηγική της με τη Γαλλία και τη Βρετανία, οι οποίες έχουν αναλάβει μεσολαβητικό ρόλο μεταξύ του Λευκού Οίκου και του Κιέβου και ηγούνται παράλληλα της πρωτοβουλίας για τη συγκρότηση μίας «συμμαχίας των προθύμων» προς υποστήριξη του Κιέβου. Η συνδρομή που μπορεί να παρασχεθεί στο Κίεβο και τα σχέδια για την αποστολή δυνάμεων που θα επιτηρήσουν ενδεχόμενη εκεχειρία βρέθηκαν χθες στο επίκεντρο της συνόδου που συγκάλεσε ο Εμανουέλ Μακρόν στο Παρίσι σε επίπεδο αρχηγών των Γενικών Επιτελείων Ενόπλων Δυνάμεων σχεδόν και από τις 32 χώρες μέλη του ΝΑΤΟ -πλην Ηνωμένων Πολιτειών.

Το εγχείρημα της συγκρότησης της «συμμαχία των προθύμων» έθεσε επί τάπητος ο Βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, στην πρόσφατη σύνοδο του Λονδίνου -κατά την οποία εκπροσωπήθηκε και η Τουρκία-, και το Σάββατο ο Βρετανός πρωθυπουργός «επανέρχεται» συγκαλώντας τηλεδιάσκεψη με σειρά ηγετών για να εξεταστούν τα επόμενα βήματα, ενώ ήδη η ΕΕ κινείται στους ρυθμούς του προγράμματος ReArm Europe. Σήμερα, εν τω μεταξύ, πραγματοποιείται συνάντηση των υπουργών Άμυνας της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Πολωνίας και του Ηνωμένου Βασιλείου για να συζητηθεί η κατάσταση στην Ουκρανία.

«Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν θα κερδίσει ποτέ το Νόμπελ Ειρήνης», σχολιάζει ο αρθρογράφος των Financial Times Γκίντεον Ράχμαν, για να συνεχίσει πως «θα πρέπει όμως να είναι ένας ισχυρός υποψήφιος για το Βραβείο Καρλομάγνου, το οποίο απονέμεται κάθε χρόνο στο πρόσωπο που έχει συμβάλει τα μέγιστα στην ευρωπαϊκή ενότητα.