Ο εφιάλτης του πληθωρισμού επιστρέφει δριμύτερος

Χθες το απόγευμα ανακοινώθηκαν από το υπουργείο εργασίας των ΗΠΑ τα στοιχεία για τον πληθωρισμό του περασμένου Δεκεμβρίου. 

Για πρώτη φορά ύστερα από αρκετούς μήνες, η μεταβολή του πληθωρισμού ήταν πιο μεγάλη από όσο περίμεναν οι αναλυτές και οι αγορές. 

Ο ετήσιος ονομαστικός πληθωρισμός μετρήθηκε στο 3,4%, αρκετά παραπάνω από το 3,1% που ήταν η αντίστοιχη μέτρηση για τον Νοέμβριο. Πιο σημαντικό όμως είναι το γεγονός πως οι αναλυτές ανέμεναν κατά μέσο όρο μία... μέτρηση στο 3,2%.

Αντίστοιχα, σε επίπεδο μηνιαίας μεταβολής η άνοδος ήταν πάνω από την αναμενόμενη, αφού οι τιμές ανέβηκαν κατά 0,3% από τον Νοέμβριο και οι αγορές περίμεναν άνοδο στο 0,2%. Μεγαλύτερη της αναμενόμενης ήταν και η ετήσια άνοδος του δομικού πληθωρισμού (δηλαδή του πληθωρισμού χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι μεταβολές των τιμών των καυσίμων και των τροφίμων). Ανήλθε στο 3,9% ενώ οι εκτιμήσεις μιλούσαν για 3,8%, ήταν όμως λίγο χαμηλότερος από τον αντίστοιχο του Νοεμβρίου που είχε φθάσει στο 4%.

Η μεταβολή του από τον προηγούμενο μήνα ήταν της τάξης του 0,3%, όπως ακριβώς εκτιμούσαν οι αγορές. Πριν περάσουμε σε μερικές λεπτομέρειες των αμερικανικών ανακοινώσεων, πρέπει να θυμίσουμε πως την προηγούμενη εβδομάδα μάθαμε τα αντίστοιχα μεγέθη της Ευρωζώνης. Εδώ παρατηρήθηκε μία σημαντική αύξηση του ετήσιου ονομαστικού πληθωρισμού, ο οποίος από το 2,4% του Νοεμβρίου ανέβηκε στο 2,9%. Αρκετά σημαντική αύξηση αλλά μάλλον αναμενόμενη αφού οι εκτιμήσεις των αναλυτών μιλούσαν για 3%. 

Αντίθετα, ο δομικός πληθωρισμός της Ευρωζώνης κατέβηκε στο 3,4% από το 3,6% του Νοεμβρίου.

Ρίχνοντας μία γρήγορη ματιά στις λεπτομέρειες των ανακοινώσεων βλέπουμε πως ο βασικότερος παράγων ανοδικής πίεσης στον ονομαστικό και τον δομικό πληθωρισμό στις ΗΠΑ ήταν το κόστος ενοικίασης κατοικιών. Αυτό είναι κάτι που έχουμε συνηθίσει τους τελευταίους μήνες, καθώς οι τιμές των καυσίμων και αρκετών άλλων προϊόντων έχουν κινηθεί ουδέτερα ή καθοδικά (στην περίπτωση των καυσίμων, έντονα καθοδικά).

Μία αρκετά διαδεδομένη άποψη σχετικά με αυτό υποστηρίζει πως δεν πρέπει να ανησυχούμε πολύ γιατί το κόστος των ενοικίων δεν υπολογίζεται με βάση τις τρέχουσες τιμές αλλά με τουλάχιστον έξι μήνες καθυστέρηση. Οι οπαδοί αυτής της άποψης πιστεύουν πως τους επόμενους μήνες θα δούμε αυτόν τον παράγοντα να εξασθενεί και να επηρεάζει όλο και λιγότερο τον ονομαστικό και τον δομικό πληθωρισμό. Δεν αποκλείεται να έχουν δίκιο αλλά αυτό δεν σημαίνει πως θα πρέπει να αγνοήσουμε τις μετρήσεις που βλέπουμε μπροστά μας.

Αυτές οι μετρήσεις, και στις ΗΠΑ και στην Ευρωζώνη, μας δείχνουν δύο πράγματα. 

Το πρώτο είναι πως ενώ ο πληθωρισμός έπεφτε με ταχύτητα για αρκετούς μήνες, αυτό δεν συμβαίνει πια. 

Το δεύτερο είναι μία σαφής υπενθύμιση πως απέχουμε αρκετά από το επιθυμητό 2% που είναι το επίπεδο πληθωρισμού, ονομαστικού και δομικού, που είναι διατεθειμένες να δεχθούν οι κεντρικές τράπεζες.

Προφανώς, δεν υπάρχει λόγος να τρομοκρατηθούμε, είναι όμως καλό να προσπαθήσουμε να μετριάσουμε τον ενθουσιασμό που έχει επικρατήσει στις αγορές εδώ και περίπου τρεις μήνες. Οι κινήσεις στις αγορές μετοχών, ομολόγων και συναλλάγματος το τελευταίο διάστημα έχουν δώσει τη σαφή εντύπωση πως μεγάλο μέρος των επενδυτών και των αναλυτών θεωρεί βέβαιη την πολύ σύντομη έναρξη της διαδικασίας μείωσης των επιτοκίων και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Αυτό φαίνεται κυρίως από την πολύ σημαντική πτώση στις αποδόσεις των δεκαετών αμερικανικών κρατικών ομολόγων οι οποίες κατέβηκαν από την περιοχή του 5% στην περιοχή του 4% και από τις προσδοκίες για την εξέλιξη των επιτοκίων αναφοράς όπως αποτυπώνονται στο σχετικό προϊόν του χρηματιστηρίου του Σικάγου. Ακόμα και μετά τις χθεσινές ανακοινώσεις, περίπου τα δύο τρίτα των επενδυτών εκτιμούν πως σε δύο μήνες από τώρα η αμερικανική κεντρική τράπεζα θα αρχίσει τη μείωση των επιτοκίων.

Όπως έχουμε δει πολλές φορές τα τελευταία δύο χρόνια, οι εκτιμήσεις που αποτυπώνονται σε αυτό το προϊόν διαψεύδονται πολύ εύκολα και όταν γίνεται αυτό έρχονται και απότομες κινήσεις στις αγορές μετοχών και ομολόγων. Στην τωρινή συγκυρία μπορούμε να πούμε πως οι χθεσινές μετρήσεις μας έδωσαν ένα μήνυμα αυτοσυγκράτησης σχετικά με τα «στοιχήματα» για τη μείωση των επιτοκίων. Αυτό το μήνυμα δεν ήταν βέβαια και πολύ ισχυρό και δεν φάνηκε να γίνεται ιδιαιτέρως αντιληπτό από τους αποδέκτες του, καθώς οι αγορές μετοχών δεν σημείωσαν μεγάλη υποχώρηση, τουλάχιστον σε επίπεδο δεικτών, ενώ οι εκτιμήσεις για το πότε θα αρχίσει η μείωση των επιτοκίων δεν άλλαξαν καθόλου από προχθές.

Είναι λογικό να συμπεράνουμε πως η πλειοψηφία των επενδυτών έκρινε πως η άνοδος του ονομαστικού πληθωρισμού που είδαμε τις τελευταίες μέρες θα αποτελέσει ένα παροδικό φαινόμενο. Το αν αυτό είναι σωστό θα το μάθουμε σταδιακά μέχρι τις επόμενες σχετικές μετρήσεις που θα έρθουν στις αρχές του Φεβρουαρίου. Δεδομένου του πλήθους των ανακοινώσεων για διάφορα οικονομικά μεγέθη, θα υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες για να μάθουμε αν η ψύχραιμη αντίδραση των επενδυτών στον ανεβασμένο πληθωρισμό είναι δικαιολογημένη.

Αρκετή προσοχή θα δοθεί στις ανακοινώσεις που θα έρθουν σήμερα το απόγευμα για την πορεία του πληθωρισμού των τιμών παραγωγού, ενώ τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν χθες σχετικά με τον αριθμό των νέων αιτήσεων για επιδόματα ανεργίας έδειξαν πως η αγορά εργασίας εξακολουθεί να είναι αρκετά δυνατή, κάτι που δεν είναι πιθανόν να κάνει τους αξιωματούχους της Fed να βιαστούν περισσότερο για την έναρξη της διαδικασίας μείωσης των επιτοκίων αναφοράς.

Άλλες ανακοινώσεις σχετικά με οικονομικά μεγέθη έρχονται κάθε εβδομάδα και κάθε μία από αυτές θα εξετάζεται λεπτομερειακά από τους οικονομολόγους, τους χρηματιστηριακούς αναλυτές, τους επενδυτές και βέβαια τους κεντρικούς τραπεζίτες.

Τα οικονομικά νέα των επόμενων ημερών θα μας δείξουν λοιπόν κατά πόσον έχει γίνει από τη μεριά των αγορών μία υπερβολικά αισιόδοξη εκτίμηση για την πορεία του πληθωρισμού και για το πόσο γρήγορα θα ξεκινήσει η διαδικασία μείωσης των επιτοκίων. Μπορεί τα χθεσινά νέα να μην ανησύχησαν πραγματικά τους επενδυτές αλλά αυτό μπορεί εύκολα να αλλάξει στην περίπτωση που κάποια από τις επικείμενες ανακοινώσεις κάνει τις αγορές να θεωρήσουν πως θα «κοπεί η όρεξη» του διοικητή Πάουελ και της προέδρου της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ να βιαστούν να ξεκινήσουν τις μειώσεις επιτοκίων.

Όπως έχουμε δει πολλές φορές στο παρελθόν, η διάθεση των επενδυτών μπορεί να αλλάξει αρκετά απότομα φέρνοντας αντίστοιχη αλλαγή στην κατεύθυνση των αγορών και των χρηματιστηριακών δεικτών. Η πιθανότητα να έχουν δίκιο οι επενδυτές και το «τσίμπημα» του πληθωρισμού να αποδειχθεί εντελώς παροδικό δεν είναι καθόλου μικρή. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως πρέπει να θεωρούμε δεδομένη τη συνεχή ροή καλών ειδήσεων από το συγκεκριμένο μέτωπο. Έχουμε ήδη λάβει την πρώτη σχετική υπενθύμιση.

Σπύρος Αλεξόπουλος