Η τροπολογία για τους μετανάστες και η αλήθεια

Ο θόρυβος που έχει προκληθεί με αφορμή την τροπολογία η οποία συνδέει την παραμονή στη χώρα με την συμμετοχή στην κοινωνικοοικονομική ζωή, επαναφέρει τη συζήτηση στην ουσία του μεταναστευτικού ζητήματος. Και για άλλη μια φορά χρειάζεται να θέσουμε τον δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων. Με οδηγό την αλήθεια και την πραγματική πραγματικότητα.

Το μεταναστευτικό/προσφυγικό καθορίζεται από δύο βασικούς πυλώνες:

Ο πρώτος πυλώνας είναι η ασφάλεια και η πάταξη των δικτύων των διακινητών. Η φύλαξη των συνόρων – για όλες τις χώρες και πολύ περισσότερο για την δική μας - είναι ζήτημα εθνικής κυριαρχίας και εθνικής ασφάλειας... Η Ελλάδα του Κυριάκου Μητσοτάκη προστατεύει τα σύνορα της πατρίδας σε θάλασσα και στεριά. Με το Λιμενικό και την Αστυνομία στην πρώτη γραμμή, με τον φράχτη και την επέκτασή του. Παρά τις εναντίον μας αιτιάσεις, καταγγελίες, κατηγορίες που ακούγονται από διάφορες πλευρές.

Ωστόσο – παρά την μεγάλη μείωση των ροών και παρά το γεγονός ότι τίποτε δεν θυμίζει την εφιαλτική περίοδο του 2015-2016 – κάποιοι άνθρωποι εισέρχονται στη χώρα. Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παντού στον κόσμο.

Το βλέπουμε στην Ιταλία, στη Μάλτα, στη Γαλλία, στην Ισπανία.

Το βλέπουμε στα σύνορα της Φινλανδίας με τη Ρωσία. Το βλέπουμε στη Σουηδία με τις συμμορίες ανηλίκων. Το βλέπουμε στα σύνορα της Λευκορωσίας με τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης. Το βλέπουμε στα σύνορα των ΗΠΑ και του Μεξικού, όπου χθες η κυβερνήτρια της Αριζόνας έδωσε εντολή για ανάπτυξη της Εθνοφρουράς στην περιοχή.

Κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους που φθάνουν τελικά στις χώρες μας πληρούν τις προϋποθέσεις, δικαιούνται την διεθνή προστασία τους και λαμβάνουν το καθεστώς του πρόσφυγα, δηλαδή άσυλο. Σ’ αυτήν την περίπτωση, σύμφωνα με την Σύμβαση της Γενεύης, δικαιούνται ό,τι και οι υπήκοοι των χωρών που τους προσφέρουν την διεθνή προστασία.

Κάποιοι άλλοι, όμως, δεν πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις. Δεν προέρχονται δηλαδή από χώρες όπου υπάρχει πόλεμος ή δεν διώκονται για άλλους λόγους που προβλέπονται στη Σύμβαση της Γενεύης. Κανονικά αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να επιστρέφονται στις χώρες προέλευσής τους. 

Ωστόσο, η ΕΕ δεν έχει ακόμη συμφωνήσει σε ένα κοινό σύστημα επιστροφών – μόλις τις προάλλες έγινε, με πρωτοβουλία της Ελλάδας και την συμμετοχή άλλων τριών χωρών, μια πρώτη δειλή αλλά επιτυχημένη προσπάθεια από τον Frontex. Καμιά χώρα μόνη της δεν μπορεί να υλοποιεί τέτοιου είδους επιχειρήσεις.

Με όπλο την Ένταξη κατά της ριζοσπαστικοποίησης

Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια έχουν επισυμβεί και άλλα γεγονότα: Εμφύλιοι πόλεμοι, κλιματική αλλαγή που εξελίσσεται σε επισιτιστική κρίση, φυσικές καταστροφές, ξηρασία, επιδρομές τζιχαντιστών, που επίσης οδηγούν τους ανθρώπους στη φυγή, σε μια προσπάθεια να ξεφύγουν από τη μοίρα τους.

Όλα αυτά μας οδηγούν στον δεύτερο μεγάλο πυλώνα, που είναι η Ένταξη. Η Ελλάδα, με τη νέα Εθνική Στρατηγική Ένταξης, στοχεύει στην πραγματική ένταξη και όχι στη δημιουργία παράλληλων κοινωνικών συστημάτων, γκέτο, περιθωριοποίησης, ριζοσπαστικοποίησης, εγκληματικότητας και τρομοκρατίας. Με σκοπό την αποτροπή κάθε μορφής βίας.

Αυτή άλλωστε είναι και η μεγάλη συζήτηση που γίνεται στην Ευρώπη μετά τη νέα έκρηξη στη Μέση Ανατολή: Πώς θα επιτύχουμε την ασφάλεια και την αποτροπή της ριζοσπαστικοποίησης και της βίας. Βλέπουμε τέτοια περιστατικά τον τελευταίο καιρό. Στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Δανία. 

Ο 26χρονος που μαχαίρωσε έναν Γερμανό τουρίστα στο Παρίσι, δίπλα στον Πύργο του Άιφελ, φωνάζοντας «ο Αλάχ είναι μεγάλος», δεν προερχόταν από θρησκευτικά προσκολλημένη οικογένεια. Ριζοσπαστικοποιήθηκε, όμως, στα 18 του.

Γνωρίζουμε όλοι ότι το οργανωμένο έγκλημα και η ριζοσπαστικοποίηση στοχεύουν στους ευάλωτους – και οι μετανάστες ανήκουν σ’ αυτήν την κατηγορία – και ειδικά στους νέους, τους οποίους εργαλειοποιούν για να πετύχουν τους άνομους σκοπούς τους.

Ο τέλειος στόχος και τα ακροδεξιά ψέματα

Όταν κάποιος είναι αόρατος, δεν σπουδάζει, δεν εργάζεται, δεν συμμετέχει στην κοινωνικοοικονομική ζωή μιας χώρας, δεν έχει ένα πιάτο φαγητό και ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του, είναι βέβαιο ότι καθίσταται ο τέλειος στόχος.

Και όταν διατηρούμε μια τέτοια δεξαμενή αόρατων ανθρώπων, τους οποίους δεν γνωρίζουμε και δεν έχουμε καταγράψει, δεν εξυπηρετούμε την εθνική ασφάλεια. Απλά κρύβουμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί.

Λέει ψέματα η ακροδεξιά όταν υποστηρίζει πως είναι σε θέση να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Τίποτε δεν μπορεί να αντιμετωπίσει. Αποδείχθηκε στην Ιταλία. Επί κυβέρνησης Μελόνι και Σαλβίνι, οι ροές πολλαπλασιάστηκαν δραματικά – ξεπέρασαν τις 150.000 σε ένα χρόνο – και η Λαμπεντούζα βουλιάζει καθημερινά.

Στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη κατά καιρούς ψηφίζονται νόμοι που τακτοποιούν τα ζητήματα της παράνομης μετανάστευσης. Στην Ελλάδα είχαμε τους νόμους του 1997, του 2001, του 2005-2007, του 2014.

Ο νόμος του 2014 και η αλλαγή συνθηκών

Αυτός του 2014 προέβλεπε δυνατότητα του παράνομου μετανάστη να περάσει στη νόμιμη μετανάστευση μετά από επτά χρόνια παραμονής στη χώρα. Παράνομης παραμονής στη χώρα, βέβαια. Σκοπός εκείνου του νόμου ήταν η αποτροπή. Μόλις τρία χρόνια πριν είχε ξεκινήσει (το 2011), ο πόλεμος στη Συρία και η κυβέρνηση Σαμαρά θέλησε να στείλει το μήνυμα ότι δεν θα είναι καθόλου εύκολο να περάσει κάποιος στη νομιμότητα αν φθάσει στην Ελλάδα.

Στο μεταξύ, όμως, οι συνθήκες άλλαξαν. Είχαμε την κρίση που προκλήθηκε το 2015-2016 με την πολιτική ανοιχτών συνόρων του ΣΥΡΙΖΑ. Μπήκε τότε πολύς κόσμος στη χώρα. Πάνω από ένα εκατομμύριο. Οι πιο πολλοί έφυγαν για την κεντρική Ευρώπη. Έως ότου μας έκλεισαν τα βόρεια σύνορα.

Ο περιορισμός της επταετούς παραμονής δεν τους ενδιέφερε – και εξακολουθεί να μην τους ενδιαφέρει – διότι θεωρούν την Ελλάδα χώρα διέλευσης και δεν σκοπεύουν να μείνουν εδώ.

Στο μεταξύ, τα τελευταία τρία χρόνια ξέσπασαν και άλλοι πόλεμοι – έχουμε τρεις ενεργούς πολέμους (Συρία, Ουκρανία, Μέση Ανατολή), πολλούς εμφύλιους, φυσικές καταστροφές. Τα πράγματα έχουν αλλάξει. Επιπλέον, έχει δημιουργηθεί μια κουλτούρα διακίνησης και έχουν υπεισέλθει νέοι παράγοντες που ωθούν στη μετανάστευση.

Η μετάβαση στη νόμιμη μετανάστευση μετά από επτά χρόνια «αόρατης» παρουσίας στη χώρα δεν εξυπηρετεί πλέον την τόσο αναγκαία ασφάλεια. Κάθε χρόνο, 7.000 ως 8.000 άνθρωποι εμφανίζονται για να μας δηλώσουν ότι πέρασε η επταετία της παράτυπης παρουσίας τους στη χώρα και επομένως επιθυμούν να ενταχθούν στη νόμιμη μετανάστευση. (Βάσει αυτού του αριθμού, υπολογίζουμε ότι οι άνθρωποι που θα προσέλθουν μετά την ψήφιση της τροπολογίας μόλις που θα ξεπερνούν τους 30.000).

Κάθε χρόνο, λοιπόν, 7-8.000 άνθρωποι εμφανίζονται για να μας πουν «γεια σας, ήμουν κι’ εγώ εδώ, ορίστε τα έγγραφα που το αποδεικνύουν» - πρώτη άδεια παραμονής που έληξε, νοσηλεία σε νοσοκομείο, εγγραφή παιδιών στα σχολεία, λογαριασμοί ΔΕΚΟ κλπ.

Και περνάνε στη νόμιμη μετανάστευση. Η οποία υπάρχει. Σήμερα πάνω από 750.000 αλλοδαποί βρίσκονται στη νόμιμη μετανάστευση. Και δουλεύουν όλοι! Αλλά και αυτή η δεξαμενή της νόμιμης μετανάστευσης πώς δημιουργήθηκε; Δεν δημιουργήθηκε μέσω της (αρχικά) παράτυπης μετανάστευσης; Οι μετακλήσεις δεν είναι τόσο πολλές ώστε να δημιουργηθεί μια τόσο μεγάλη δεξαμενή, που κάποτε ξεπερνούσε στο ένα εκατομμύριο. 

Σύνδεση της παραμονής με εκπαίδευση και εργασία

Πάμε στα σημερινά. Επιτομή και κορωνίδα της Ένταξης είναι η εκπαίδευση και η εργασία. Η Εθνική Στρατηγική μας περιλαμβάνει την εξοικείωση με τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, τους δημοκρατικούς θεσμούς και το κοινοβουλευτικό πολίτευμα, την ισότητα των φύλων, την αποτροπή κάθε μορφής βίας και της εμπορίας ανθρώπων.

Αυτό που κάνουμε είναι συνδέουμε την παραμονή στη χώρα με την συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία και στην εργασία.

Ξεκινήσαμε τον Μάρτιο του 2023, συνδέοντας την παραμονή στη χώρα με την εκπαίδευση. Προσφέραμε στους πρώην ασυνόδευτους ανήλικους δυνατότητα για δεκαετή παραμονή στη χώρα, με την προϋπόθεση ότι θα έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς τρία χρόνια σπουδών στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ως τα 23 τους χρόνια.

Συνεχίζουμε τώρα, με την σύνδεση της παραμονής στη χώρα με την εργασία, δηλαδή τη συμμετοχή στην κοινωνικοοικονομική ζωή.

Πρόκειται για μια κατ’ εξοχήν ενταξιακή διαδικασία, που κυρίως στοχεύει στην ασφάλεια και στην αποτροπή της ριζοσπαστικοποίησης, αλλά και στην αντιμετώπιση των σοβαρών ελλείψεων σε εργαζομένους που παρουσιάζουν τομείς της ελληνικής οικονομίας (αγροτικός, τουριστικός, κατασκευαστικός, μεταποίηση).

Δεν υπάρχει κανένας λόγος να ζουν στη χώρα άνθρωποι που δεν εργάζονται – αλλά κάπως πρέπει να ζήσουν, άρα σε κάποιες άλλες δραστηριότητες μπορεί να ωθούνται – ή απασχολούνται στη μαύρη αγορά εργασίας. Οι εργοδότες επιθυμούν τη νομιμότητα, κινδυνεύουν από πρόστιμα, ενώ το κράτος χάνει σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές.

Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι οι άνθρωποι που ζουν στη χώρα πρέπει να είναι καταγεγραμμένοι και ταυτοποιημένοι.

Έτσι, όσοι βρίσκονταν στη χώρα τα τελευταία τρία χρόνια, ως τις 30 Νοεμβρίου 2023 – άρα ούτε παλιότερα, που έτσι κι’ αλλιώς μπαίνουν στη νόμιμη μετανάστευση με την συμπλήρωση της επταετίας, ούτε μετά από αυτήν την ημερομηνία, ώστε να δημιουργηθούν συνθήκες προσέλκυσης – θα λάβουν άδεια παραμονής. Με την προϋπόθεση ότι έχουν λευκό ποινικό μητρώο και θα προσκομίζουν συμβόλαιο εργοδότη. Αν πάψουν να εργάζονται, χάνουν το δικαίωμα παραμονής στη χώρα και επομένως πρέπει να την εγκαταλείψουν.

Έτσι, θα μάθουμε επιτέλους ποιοι πραγματικά πρέπει να βρίσκονται στη χώρα! Με μια εφάπαξ ρύθμιση, που θα συμβάλει τόσο στην ασφάλεια, όσο και στην ένταξη μέσω της εργασίας και την αντιμετώπιση των αναγκών της χώρας.

Επιπλέον, και οι αιτούντες άσυλο θα μπορούν να εργάζονται, δύο μήνες μετά την άφιξή τους στη χώρα. Και όχι έξι μήνες μετά, οπότε επέρχεται μια αχρείαστη αδράνεια. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή οδηγία, είναι θέμα της κάθε χώρας να επιλέγει πότε τους δίνει αυτό το δικαίωμα – και οπωσδήποτε όχι αργότερα από τους εννέα μήνες.

Τέλος, δικαίωμα να εργαστούν θα έχουν και οι Ουκρανοί πρόσφυγες με καθεστώς προσωρινής προστασίας, που σήμερα είναι περί τους 25.000, αλλά χάρη στην τροπολογία μπορεί να έλθουν περισσότεροι. Είναι άνθρωποι με μεγάλες δεξιότητες, με κλίση στην πληροφορική, γυναίκες, αλλά και άνδρες άνω των 60 ετών, δηλαδή μη στρατεύσιμοι, και άλλοι που έχουν τραυματιστεί στον πόλεμο και έχουν απαλλαγεί από την στράτευση.

Άκαρπες προσπάθειες

Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειώσουμε πως υπήρξαν πολλές και πολύ στοχευμένες προσπάθειες εξεύρεσης προσωπικού. Στους ανέργους δόθηκε η δυνατότητα να εργαστούν στον αγροτικό τομέα χωρίς να χάσουν τα επιδόματα ανεργίας και άλλες παροχές της ΔΥΠΑ. Δεν εμφανίστηκε κανείς. 

Σε μια άλλη περίπτωση, δόθηκε η δυνατότητα, μέσω ΔΥΠΑ, άνεργοι από την ιδιαίτερα πληττόμενη Δυτική Μακεδονία να εργαστούν στον αγροτικό τομέα στην Κρήτη, με πληρωμένα τα έξοδα διαμονής και μεταφοράς. Αίτηση υπέβαλαν 55 άτομα. Και τελικά στην Κρήτη πήγαν μόνο δύο…

Ας δούμε και τι γίνεται στις άλλες χώρες:

Ισπανία: 500.000 με ένα νόμο

Φυσικά, δεν ανακαλύψαμε εμείς την πυρίτιδα. Ήδη από το 2021 και το 2022 άλλες ευρωπαϊκές χώρες νομοθέτησαν με σκοπό την εξασφάλιση του αναγκαίου για την οικονομία τους εργατικού δυναμικού. Οι περισσότερες είναι χώρες που παράγουν ανταγωνιστικά με τα δικά μας προϊόντα.

Γι’ αυτό και πολλοί αλλοδαποί εργαζόμενοι στην Ελλάδα εγκατέλειψαν τα τελευταία δύο χρόνια τη χώρα μας.

Ο νόμος που ψηφίστηκε το 2022 στην Ισπανία, με πρώτη μέρα εφαρμογής την 27η Ιουλίου 2022 και με επισπεύδον το υπουργείο Ένταξης, Κοινωνικής Ασφάλισης και Μετανάστευσης, επεξέτεινε το δικαίωμα παραμονής και εργασίας στους παράτυπους μετανάστες, υπό τον όρο να δεχτούν να εκπαιδευτούν σε τομείς της ισπανικής οικονομίας που παρουσιάζουν ελλείψεις σε προσωπικό (αγροτικός, τουριστικός, μεταφορές, κατασκευές). Προηγουμένως είχαν καταγραφεί οι τρομερές ελλείψεις ανά τομέα και ανά Αυτονομία.

Με το νόμο εκείνο, ο οποίος καταλάμβανε όσους δεν είχαν νομιμοποιητικά έγγραφα, η Ισπανία πρόσθεσε 500.000 εργαζόμενους στο δυναμικό της και ήδη αύξησε την παραγωγή της σε όλους τους τομείς. Σύμφωνα με το νόμο, άδεια παραμονής και εργασίας έλαβαν όσοι ζούσαν στη χώρα για δύο ή περισσότερα χρόνια, ενώ προσφέρθηκε και η δυνατότητα για κατάρτιση.

Με τον ίδιο νόμο προσφέρθηκε και η δυνατότητα σε αλλοδαπούς φοιτητές να εργάζονται για 30 ώρες εβδομαδιαίως, ενώ πλέον μπορούν να εργάζονται αμέσως μετά το τέλος των σπουδών τους. Προηγουμένως, μπορούσαν να εργαστούν μετά παρέλευση τριών ετών.

Έναν χρόνο νωρίτερα, τον Οκτώβριο του 2021 είχε ψηφιστεί στην Ισπανία ειδικός νόμος για τα ασυνόδευτα ανήλικα που ενηλικιώνονται. Μόλις οκτώ μήνες μετά, 7.000 ανήλικοι άνω των 16 και 8.000 πρώην ασυνόδευτοι ανήλικοι που ενηλικιώθηκαν, είχαν εκπαιδευτεί και το 60% αυτών εργάζονταν νόμιμα σε τουρισμό, γεωργία, εμπόριο, μεταποίηση, κατασκευές, μεταφορές, υγεία, αλλά και στην δημόσια διοίκηση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην αιτιολογική έκθεση εκείνου του νόμου αναφερόταν ότι η χώρα πρέπει να σεβαστεί το δημόσιο χρήμα που ξοδεύτηκε και την επένδυση του κράτους στην εκπαίδευση και την ενσωμάτωση αυτών των παιδιών.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι έξι μήνες μετά την εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου, έρευνα έδειξε πως δεν αυξήθηκε ο αριθμός όσων έφθασαν στην Ισπανία, δηλαδή ο νόμος δεν έγινε παράγων προσέλκυσης (pull factor).

Πορτογαλία: 55.000 σε μια εβδομάδα

Ανάλογος νόμος ψηφίστηκε και στην Πορτογαλία, επίσης τον Ιούλιο του 2022 όταν και αυτή η χώρα βρέθηκε αντιμέτωπη με μεγάλα προβλήματα στην τουριστική της βιομηχανία. Ο νόμος διευκολύνει την έκδοση αδειών παραμονής και βίζας, με προϋπόθεση την βούληση για ένταξη και το συμβόλαιο εργασίας με παράλληλη κατάργηση γραφειοκρατικών εμποδίων.

Μάλιστα, προβλέπεται επέκταση της τουριστικής βίζας των 120 ημερών σε άλλες 60, αν οι αλλοδαποί αναζητούν εργασία στην Πορτογαλία. Μέσα στην πρώτη εβδομάδα από την δημοσίευση του νόμου καταχωρήθηκαν 55.000 αιτήσεις.

Ιταλία: Βουτιά στην πραγματικότητα

Στην Ιταλία, άδεια παραμονής και εργασίας λαμβάνουν όσοι βρίσκονται για δύο χρόνια στη χώρα, ενώ προσωρινή άδεια εργασίας μπορεί να δοθεί και από την πρώτη ημέρα με συμβόλαιο εργοδότη.

Και όχι μόνο αυτό. Στις 7 Ιουλίου 2023, η κυβέρνηση Μελόνι – Σαλβίνι ενέκρινε διάταγμα που προβλέπει την είσοδο στη χώρα 425.000 αλλοδαπών εργαζομένων στην τριετία 2023-2025.

Όπως σχολιάστηκε από τον Τύπο, Μελόνι και Σαλβίνι αποφάσισαν να κάνουν μια βουτιά στην πραγματικότητα…

Γερμανία: Άδειες διαμονής και ιθαγένειες

Στη Γερμανία, που επισήμως έχει ανακοινώσει ότι χρειάζεται 400.000 νέους εργαζόμενους τον χρόνο, δόθηκε οριζόντια άδεια διαμονής σε όσους εισήλθαν στη χώρα την περίοδο 2015 και 2016. Δόθηκε επίσης προσωρινή άδεια διαμονής στους αιτούντες άσυλο και δικαίωμα να φέρνουν και τις οικογένειές τους μετά από 4 ή 6 χρόνια ανάλογα με τον βαθμό ένταξής τους. 

Από την 1η Ιανουαρίου 2022 όσοι προκύπτει ότι ζούσαν στη Γερμανία επί 5 χρόνια και δεν διώκονταν ποινικά έλαβαν προσωρινή άδεια διαμονής και εργασίας ενός έτους, έως ότου διαπιστωθεί η ύπαρξη των προϋποθέσεων, με πρώτη την διάθεση για ένταξη.

Στις 23 Αυγούστου 2023, η γερμανική κυβέρνηση ενέκρινε νόμο που επιταχύνει τη διαδικασία πολιτογράφησης και επεκτείνει τις δυνατότητες για κατοχή διπλής υπηκοότητας, καθώς η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης βρίσκεται αντιμέτωπη με την έλλειψη εργατικού δυναμικού.

Βάσει του νόμου αυτού, αίτηση για απόκτηση της γερμανικής ιθαγένειας μπορεί να υποβληθεί μετά από πέντε χρόνια διαμονής στη χώρα, αντί για οκτώ που ίσχυε μέχρι τότε. 

Μάλιστα, όσοι παρουσιάζουν καλές επιδόσεις στο σχολείο ή στην εργασία, μιλούν τα γερμανικά ή έχουν προσφέρει εθελοντική εργασία, μπορούν να πολιτογραφηθούν μετά από τρία χρόνια παραμονής στη χώρα.

Όλα αυτά, υπό την προϋπόθεση ότι οι ενδιαφερόμενοι δεν έχουν διαπράξει εγκλήματα για αντισημιτικούς ή ρατσιστικούς λόγους.

Με τον τρόπο αυτό η Γερμανία επιδιώκει την αύξηση του εργατικού της δυναμικού, της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της και, κατά συνέπεια, του ΑΕΠ της.

Αν τώρα εμείς θέλουμε να θάβουμε τις φράουλες, να μην μαζεύουμε τις ελιές και τα εσπεριδοειδή, να μην ανοίγουμε όλες τις πτέρυγες των ξενοδοχείων μας, να μην χτίσουμε τα μεγάλα έργα, μπορούμε να συνεχίσουμε να κρύβουμε τα προβλήματα κάτω από το χαλί. 

Σοφία Βούλτεψη

*Η Σοφία Βούλτεψη είναι Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος