Ερντογάν μαινόμενος κατά ΗΠΑ: Το Κουρδικό και το μέτωπο της βόρειας Συρίας

Η Συρία είναι το πεδίο επί του οποίου βρίσκεται εδώ και πολλά χρόνια σε εξέλιξη μία διελκυστίνδα μεταξύ Τουρκίας και Ηνωμένων Πολιτειών, με τις εξελίξεις εξαιτίας της κλιμάκωσης των πολεμικών συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή να οδηγούν τις σχέσεις των δύο άσπονδων συμμάχων σε ένα «σημείο κορεσμού».

H επίθεση στην Τουρκική Αεροδιαστημική Βιομηχανία στην Άγκυρα, την ευθύνη της οποίας οποία ανέλαβαν οι Κούρδοι του ΡΚΚ, έχει τα φόντα να αποτελέσει τη θρυαλλίδα εξελίξεων όσον αφορά τη Συρία, καθώς έδωσε στο Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το έναυσμα για μία ακόμη επίθεση κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, τις οποίες κατηγόρησε ότι στηρίζουν τις τρομοκρατικές οργανώσεις που δρουν κατά της Τουρκίας. 

«Οι ΗΠΑ έχουν στην αγκαλιά τους την PYD/YPG, το συριακό παρακλάδι της τρομοκρατικής οργάνωσης PKK», υποστήριξε... ο Τούρκος πρόεδρος και συμπύκνωσε μέσα σε μία πρόταση όλο το επιχείρημα της Άγκυρας στην αντιπαράθεσή της με την Ουάσινγκτον: «Είναι γνωστό ότι η Αμερική χρησιμοποιεί τις τρομοκρατικές οργανώσεις στην περιοχή για τα δικά της συμφέροντα και την ασφάλεια του Ισραήλ». 

Ο Ερντογάν δήλωσε ότι η επίθεση στην Άγκυρα ήταν αποτέλεσμα μίας «επιχείρησης διείσδυσης» των τρομοκρατών από τη Συρία και μπορεί να υπάρξει και άλλη ανάλογη διείσδυση, για να επιχειρηματολογήσει υπέρ της ανάγκης να προστατέψει η Τουρκία τα εδάφη της, δίνοντας έτσι ενδείξεις για τις μελλοντικές προθέσεις του. «Πρέπει να λάβουμε όλα τα ανάλογα μέτρα ασφαλείας» επισήμανε. 

Η σχετική δήλωση έγινε κατά την πτήση της επιστροφής του από το Καζάν της Ρωσίας προς την Κωνσταντινούπολη, ενώ με την άφιξή του ο Ερντογάν συγκάλεσε εκτάκτως -στο αεροδρόμιο- το συμβούλιο ασφαλείας, στη λιτή ανακοίνωση του οποίου αναφέρεται ότι δεν θα επιτραπεί ποτέ η εγκαθίδρυση ενός «κράτους-τρομοκράτη» δίπλα από τα σύνορα της Τουρκίας.

Ήδη από την ομιλία του κατά την έναρξη της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου, την 1η Οκτωβρίου, ο Τούρκος πρόεδρος είχε ισχυριστεί ότι «μετά την Παλαιστίνη και τον Λίβανο, η ισραηλινή κυβέρνηση υποκινούμενη από την αυταπάτη της Γης της Επαγγελίας, θα βάλει στο στόχαστρο την πατρίδα μας» -μια θέση που παραπέμπει στις βιβλικές αναφορές για το Κράτος του Ισραήλ και εκφράζεται όλο και πιο συχνά το τελευταίο διάστημα από χείλη κορυφαίων κυβερνητικών αξιωματούχων, πολιτικών αναλυτών και από τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης της Τουρκίας. Οι αναφορές αυτές συνοδεύονται από χάρτες που δείχνουν ως «Γη της Επαγγελίας» μια περιοχή που εκτείνεται από τον Ευφράτη έως τη Μεσόγειο, φθάνει μέχρι και τα εδάφη της Ανατολίας, ενώ ο κουρδικός παράγοντας υπονοείται ευθέως ως «πληρεξούσιος» του άξονα ΗΠΑ-Ισραήλ.

Το πλαίσιο εντός του οποίου προσεγγίζει η Άγκυρα το πλέγμα των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων αναφορικά με τη Μέση Ανατολή και με επίκεντρο τη Συρία περιγράφει με αρκετά εύγλωττο τρόπο ο ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής Τούρκος δημοσιογράφος Φεχίμ Τάστεκιν: 

«Οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν όλες τις δυνατότητές τους για να αλλάξουν την ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή με τη βοήθεια του Ισραήλ, του 'εκτελεστή' τους στην περιοχή. Βλέπουμε ότι σε αυτή τη διαδικασία, κάποιοι παίρνουν θέση υιοθετώντας την άποψη ότι θα δημιουργηθεί ένας νέος κόσμος και οι Κούρδοι θα λάβουν τη θέση τους σε αυτόν. Αυτοί που κάνουν υπολογισμούς με άξονα την Ροζάβα [σ.σ. την ελεγχόμενη από του Κούρδους βορειοανατολική Συρία] τοποθετούν τους εαυτούς τους ως δυνητικούς συμμάχους στον άξονα ΗΠΑ-Ισραήλ-χώρες του Κόλπου. Σε αυτό το πλαίσιο, η κατάρρευση του άξονα αντίστασης που εκτείνεται από τη Γάζα στον Λίβανο, τη Συρία, το Ιράκ και το Ιράν θεωρείται ευκαιρία. Φυσικά, αυτό έχει αντίκτυπο στην Άγκυρα και οι εκτιμήσεις γίνονται ανάλογα». Αυτές είναι πράγματι κυρίαρχες απόψεις στην Τουρκία που την απομακρύνουν και την οδηγούν σε σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δύση, και αποτελούν την «καρδιά» του «τουρκικού προβλήματος».

Ο Ερντογάν, δε, στράφηκε για βοήθεια στον υπ’ αριθμό ένα εχθρό της Ουάσινγκτον για να ακυρώσει την πολιτική των ΗΠΑ στη Συρία: Ζήτησε από τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, να ασκήσει την επιρροή του στον Σύρο πρόεδρο, Μπασάρ αλ Άσαντ, ώστε ο δεύτερος να πειστεί για την ανάγκη της πολυαναμενόμενης από την Άγκυρα εξομάλυνσης των σχέσεων της με τη Δαμασκό. Στην τουρκική πρωτεύουσα η επιστροφή των δυνάμεων του καθεστώτος Άσαντ στη βόρεια Συρία εκλαμβάνεται ως το πλέον αποτελεσματικό σενάριο για την εξασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας και κατ' επέκταση της ακύρωσης των όποιων δυνατοτήτων δημιουργίας κουρδικής οντότητας δίπλα ακριβώς από την Τουρκία. 

Ασχέτως αν η Μόσχα και ο Άσαντ ανταποκριθούν, η συμπεριφορά αυτή της Άγκυρας είναι ενδεικτική του γεγονότος ότι βρίσκεται απέναντι από τις Ηνωμένες Πολιτείες στα πολεμικά πεδία της Συρίας. Η αμερικανοτουρκική αντιπαράθεση στη βόρεια Συρία είχε φθάσει ακόμη και σε σημείο θερμού επεισοδίου πέρυσι τον Οκτώβριο, όταν οι αμερικανικές δυνάμεις κατέρριψαν τουρκικό οπλισμένο μη επανδρωμένο αεροσκάφος, κοντά στη πόλη Χασάκα της βόρειας Συρίας, ανατολικά του Ευφράτη. 

Η Άγκυρα ακολουθεί περισσότερο από μία δεκαετία μία επαμφοτερίζουσα πολιτική στη Συρία με άξονα το Κουρδικό, προσπαθώντας να ισορροπήσει μεταξύ ΗΠΑ, Δαμασκού, Ρωσίας και Ιράν, ενώ στην περίπλοκη εξίσωση προστίθεται τώρα και η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή. Οι τέσσερις στρατιωτικές επιχειρήσεις που έχει πραγματοποιηήσει μέχρι σήμερα στη βόρεια Συρία και η εγκατάσταση κατά μήκος της συνοριακής γραμμής δυτικά του Ευφράτη τουρκικών στρατιωτικών μονάδων και συνεργαζόμενων δυνάμεων του Εθνικού Συριακού Στρατού της αντιπολίτευσης δεν προσέφεραν ως φαίνεται την επιθυμητή λύση. 

Για την Τουρκία, η πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση αυτοκτονίας δεν ήταν κάτι το πρωτοφανές, έχουν ξαναγίνει παρόμοιες επιθέσεις υψηλού συμβολισμού και στο παρελθόν. Όμως η συγκυρία εντός της οποίας έγινε την καθιστά ιδιαίτερη, καθώς τα βλέμματα στρέφονται τώρα στη Συρία και ο Ερντογάν διατηρεί σκληρή τη ρητορική κατά των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ευαγγελία Μπίφη