Τα υψηλά spread των ελληνικών ομολόγων

Τα υψηλά επιτόκια που πληρώνει η Ελλάδα για να αναχρηματοδοτήσει το δημόσιο χρέος της δυσκολεύουν πολύ τα σχέδια της κυβέρνησης για περικοπή του δημοσιονομικού ελλείμματος κατά 4% φέτος, κι αυτό με τη σειρά του ανανεώνει τους φόβους ότι η χώρα μπορεί να χρειαστεί εξωτερική βοήθεια.

Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανάσαναν με ανακούφιση την περασμένη βδομάδα όταν η Ελλάδα πούλησε επιτυχώς έκδοση ομολόγων ύψους 5 δις ευρώ σε δημοπρασία που υπερκαλύφθηκε. Η πώληση της εν λόγω έκδοσης θεωρούνταν κρίσιμη δοκιμασία, καθώς η Αθήνα πρέπει να αναχρηματοδοτήσει ομόλογα ύψους 54 δις ευρώ μέσα στο 2010.

Παρά ταύτα το πρόβλημα παραμένει καθώς...
οι αγοραστές των ελληνικών ομολόγων ζητούν υψηλότερες αποδόσεις από ό,τι είχαν προβλέψει οι Έλληνες κρατικοί αξιωματούχοι όταν σχεδίαζαν τον προϋπολογισμό του 2010 και το Πρόγραμμα Σταθερότητας για την περικοπή του περσινού δημοσιονομικού ελλείμματος ύψους 30 δις ευρώ κατά 9 δις μέσα στο 2010.

 Διότι η επεξεργασία του Προγράμματος Σταθερότητας έχει βασιστεί στην εκτίμηση ότι τα επιτόκια των εκδόσεων κρατικών ομολόγων του 2010 και του 2011 θα είναι περί το 4,7% - νούμερο που αντανακλά το επιτόκιο που καταβάλλεται για τα τρέχοντα ομόλογα, που έχουν όμως εκδοθεί σε προγενέστερες – και καλύτερες – εποχές. Αντιθέτως, στη δημοπρασία της περασμένης εβδομάδας η Ελλάδα κατέβαλε επιτόκιο 6,25% για το 10ετές ομόλογο – περίπου 3 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από αυτό που πληρώνει η Γερμανία.

 

Αν τα επιτόκια παραμείνουν υψηλά, η Ελλάδα θα υποχρεωθεί να πληρώσει για τόκους 700 εκατ. ευρώ περισσότερο από ό,τι έχει προβλέψει, παρατηρεί ο οικονομολόγος της ΕΤΕ Νίκος Μαγγίνας. «Αν οι συνθήκες βελτιωθούν – και όντως βελτιώθηκαν τις περασμένες δύο εβδομάδες – η απόκλιση θα είναι μικρότερη», λέει ο κ. Μαγγίνας. «Προς το παρόν όμως η εκτίμηση είναι ότι θα υπάρχει απόκλιση 700 εκατομμυρίων ευρώ».

Το επιπλέον κόστος των τόκων εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους θα αποτελέσει επιπλέον  βαρίδι για τη χώρα που παλεύει να εξοικονομήσει κάθε δυνατό ευρώ από το έλλειμμα του προϋπολογισμού της. Η περικοπή κονδυλίων ύψους 650 εκατομμυρίων ευρώ μέσω της περικοπής των επιδομάτων των δημοσίων υπαλλήλων κατά 10% έχει προκαλέσει τις σκληρές αντιδράσεις της αντιπολίτευσης και απεργιακά κύματα. Η εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους αποτελεί ήδη ένα ασφυκτικό κονδύλι στον ελληνικό προϋπολογισμό και εκτιμάται ότι φέτος θα φτάσει τα 13 δις δολάρια. Πρόκειται για ποσό που ξεπερνά το σύνολο των κρατικών δαπανών για την παιδεία, τη δικαιοσύνη και τις αστυνομικές υπηρεσίες.

Τις τελευταίες ημέρες οι Έλληνες αξιωματούχοι έχουν αρχίσει να προειδοποιούν με διάφορους τρόπους τους Ευρωπαίους ομολόγους τους ότι οι υψηλές αποδόσεις των ελληνικών κρατικών χρεογράφων αποτελούν σοβαρό πρόβλημα, πιέζοντας την Ε.Ε. να κάνει ένα βήμα πέρα από τις θολές διαβεβαιώσεις πολιτικής στήριξης που παρείχε στη σύνοδο κορυφής του περασμένου μήνα.

Την Τετάρτη ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θεόδωρος Πάγκαλος δήλωσε ότι η Ελλάδα θα ζητήσει από διεθνείς θεσμούς να αγοράσουν ελληνικά ομόλογα με ένα συγκεκριμένο επιτόκιο αν το κόστος δανεισμού αποβεί υπερβολικά υψηλό. Συγκεκριμένα ο Θ. Πάγκαλος είπε  ότι σε περίπτωση «αδικαιολόγητης κερδοσκοπικής επίθεσης», η Ελλάδα θα ζητήσει εγγυήσεις ότι οι διεθνείς οργανισμοί «θα πουν: ορίστε αγοράζω ελληνικά ομόλογα σε αυτήν την τιμή και με αυτό το επιτόκιο», χωρίς όμως να προσδιορίσει ούτε σε ποιους διεθνείς θεσμούς αναφέρονταν, ούτε κάποιο συγκεκριμένο επιτόκιο.

Οι Έλληνες ελπίζουν σε μια πιο σταθερή δήλωση υποστήριξης εκ μέρους των Ευρωπαίων υπουργών Οικονομικών κατά τη συνάντησή τους που θα γίνει την προσεχή εβδομάδα – ικανή να καθησυχάσει τις αγορές ομολόγων ότι δεν υπάρχει περίπτωση στάσης πληρωμής του ελληνικού κράτους, και κατά συνέπεια να συμβάλει στη μείωση των επιτοκίων. 

«Θέλουμε να δανειζόμαστε με πιο φυσιολογικά επιτόκια ή με πιο χαμηλά επιτόκια», είπε ο Έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου στους δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Ουάσιγκτον. Υπάρχει ζήτηση για τα ελληνικά κρατικά ομόλογα αλλά τα επιτόκια «δεν έχουν μειωθεί αρκετά. Κι αυτό δεν είναι βιώσιμο στη μακρά διάρκεια».

Όπως δήλωσε Έλληνας αξιωματούχος, η Αθήνα χρειάζεται «κάποιου τύπου εγγυήσεις για τα ελληνικά ομόλογα από τους ευρωπαίους εταίρους της», προκειμένου να μειώσει τα επιτόκια. «Αν οι εγγυήσεις αυτές δεν παρασχεθούν και η διαφορά αποδόσεων εξακολουθεί να είναι τόσο μεγάλη, είναι πολύ πιθανό να ζητήσουμε δημοσίως οικονομική βοήθεια», κατέληξε.

Πρόκειται για ένα βήμα που η Ελλάδα δεν έχει ακόμα κάνει αλλά που αν το αποφασίσει, θα φέρει τις πλούσιες χώρες της Ευρωζώνης σε δύσκολη θέση. Το δίλημμα που θα έχουν στην περίπτωση αυτή οι ισχυροί της ΕΕ να αντιμετωπίσουν θα είναι βαρύ. Αν πουν όχι διακινδυνεύουν μια ελληνική χρεοκοπία με επιπτώσεις σε ολόκληρη την ΟΝΕ. Αν πουν ναι, θα έχουν να αντιμετωπίσουν τις αντιρρήσεις των πολιτών τους. Η Γερμανία, που θα αναλάβει το κύριο βάρος της χρηματοδότησης κάθε ενδεχόμενου εγχειρήματος διάσωσης της Ελλάδας, είναι κατηγορηματικά αντίθετη.

Σε μια διελκυστίνδα πιέσεων και αντιπιέσεων, η Ε.Ε. πιέζει την Αθήνα για περικοπές και αύξηση της φορολογίας ενόψει των μεγάλων δανειακών αναγκών ύψους 20 δις ευρώ που θα πρέπει να καλύψει φέτος την άνοιξη, ενώ η Αθήνα προωθεί μεν σκληρά μέτρα στο εσωτερικό,  αλλά παράλληλα παλεύει να διασφαλίσει επιπλέον ευρωπαϊκή στήριξη προκειμένου να ελέγξει το κόστος δανεισμού της.

Στην έκθεση προόδου προς την Ε.Ε. που δημοσιεύτηκε την Τετάρτη, ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου υπογράμμισε ότι «οι πολύ υψηλές αποδόσεις ίσως οδηγήσουν στην αναθεώρηση των κονδυλίων εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους στον προϋπολογισμό του 2010». Κι αυτό με τη σειρά του μπορεί να αυξήσει το έλλειμμα.

Η ελληνική κυβέρνηση θα επιδιώξει να συγκεντρώσει άλλα 10 δις ευρώ μέσω μίας ή και δύο εκδόσεων κρατικών ομολόγων μέσα στο Μάρτιο και άλλα 5-10 δις ευρώ ευρώ μέσω μιας άλλης έκδοσης που θα γίνει το Μάρτιο ή τον Απρίλιο και θα απευθύνεται στους επενδυτές των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ασίας. Μέρος αυτών των εκδόσεων θα αντικαταστήσει μια μεγάλη έκδοση 5ετών ομολόγων ύψους 8,2 δις ευρώ με επιτόκιο 3.1% που λήγει τον Απρίλιο.