Χαιρετίσματα από τον Πλάτωνα

Μαρία Σεφέρου

Ποτέ άλλοτε στη μακραίωνη και αιματοβαμμένη ιστορία των Ελλήνων δεν είχαμε μεγαλύτερη ανάγκη να σκύψουμε με δέος στη σοφία των αρχαίων προγόνων μας - και να εφαρμόσουμε, ατομικά και συλλογικά, τις διδαχές τους στη ζωή μας - όσο στις μέρες μας. Με την Εκκλησία να έχει χάσει το κύρος της και την αθεΐα να τείνει να παγιωθεί στις ψυχές πολλών νέων, με τα θλιβερά αποτελέσματα που εκτυλίσσονται καθημερινά μπροστά μας, θα ήταν χρήσιμο να ξαναγυρίσουμε στις ρίζες μας, μήπως και ανανήψουμε κάπως από τον αυτοκαταστροφικό κατήφορο που σα λαός έχουμε πάρει. Σε τούτο το άρθρο θα παραθέσω επιλεγμένα αποφθέγματα του Πλάτωνα που είναι πάντα επίκαιρα και έχουν πρακτική αξία.
*** Όλος ο χρυσός που βρίσκεται κάτω ή πάνω από τη γη δεν είναι αρκετός για να δοθεί σε αντάλλαγμα για την αρετή.
***Το να υπερνικήσει ένας άνθρωπος τον (κατώτερο) εαυτό του είναι η πρώτη και η πιο ευγενής απ’ όλες τις νίκες· το να ηττηθεί από τον (κατώτερο) εαυτό του είναι το πιο αποτροπιαστικό και επονείδιστο πράγμα.
***Υπάρχει η νίκη και υπάρχει η ήττα· η πρώτη και κάλλιστη των νικών και η τελευταία και χείριστη των ηττών που ο άνθρωπος κερδίζει ή υφίσταται, δεν πραγματώνεται στα χέρια ενός άλλου αλλά του ίδιου του εαυτού του.

***Οι καλές πράξεις παρέχουν δύναμη στον εαυτό μας και εμπνέουν καλές πράξεις και στους άλλους.
*** Οι καλοί άνθρωποι δεν χρειάζονται νόμους για να ενεργούν υπεύθυνα, ενώ οι κακοί άνθρωποι θα βρουν τρόπους να τους παρακάμψουν.
***Η δικαιοσύνη στη ζωή και στη συμπεριφορά της Πολιτείας είναι δυνατή μόνο εάν πρώτα κατοικεί στις καρδιές και στις ψυχές των πολιτών.
***Εκείνος που κάνει την αδικία γίνεται πάντα πιο ελεεινός από εκείνον που την υφίσταται. ***Δύσκολα ένα ανθρώπινο ον είναι ικανό ν’ ακολουθήσει δύο επαγγέλματα ή δύο τέχνες σωστά. ***Ο κάθε άνθρωπος μπορεί εύκολα να βλάψει, αλλά το καλό σ’ έναν άλλο δε μπορεί να το κάνει ο κάθε άνθρωπος.
***Η ανθρώπινη συμπεριφορά πηγάζει από τρεις κύριες πηγές: Επιθυμία, συναίσθημα, και γνώση. ***Εάν ένας άνθρωπος παραμελεί τη μόρφωση, περπατάει κουτσός μέχρι το τέλος της ζωής του. ***Εάν οι αξίες πρόκειται να έχουν νόημα πρέπει να είναι οικουμενικές.
***Η άγνοια είναι η ρίζα και ο βλαστός όλων των κακών.
*** Προσήλωσε τον εαυτό σου και στα δύο: τόσο στο παρόν όσο και στην επόμενη ζωή. Χωρίς προσπάθεια δε μπορείς να προκόψεις. Αν και το έδαφος μπορεί να είναι καλό, δεν μπορείς να έχεις καλή σοδειά χωρίς καλλιέργεια.
*** Όπως το λέει και ο χτίστης, οι μεγαλύτερες πέτρες δεν εδράζονται καλά χωρίς τις μικρότερες. ***Με το άγγιγμα της αγάπης, ο καθένας γίνεται ένας ποιητής.
*** Να είσαι καλοσυνάτος, διότι ο κάθε άνθρωπος που συναντάς αγωνίζεται μια σκληρή μάχη.
*** Καλύτερο είναι το λίγο που έχει γίνει σωστά, παρά το πολύ που έγινε χωρίς τελειότητα.
***Το κουράγιο είναι ένα είδος σωτηρίας.
***Κουράγιο σημαίνει να ξέρεις τι να μη φοβάσαι.
***Η εξαπάτηση δεν είναι τίποτε άλλο από τον ευτελή μιμητισμό της σοφίας.
***Είναι κοινή παροιμία, και βρίσκεται στο στόμα του καθενός, ότι η ζωή δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια προσωρινή διαμονή.
***Ο θάνατος δεν είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί στους ανθρώπους.
*** Κανείς δεν γνωρίζει εάν ο θάνατος, τον οποίο οι άνθρωποι φοβούνται ως το μεγαλύτερο κακό, ίσως είναι το ύψιστο καλό.
***Όλοι οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους ίσοι, φτιαγμένοι όλοι από τον ίδιο πηλό από τον ίδιο Κατασκευαστή· και όσο κι αν εξαπατούμε τους εαυτούς μας, ο φτωχός χωρικός είναι τόσο αγαπητός στο Θεό όσο και ο πανίσχυρος πρίγκιπας.
***Η δικτατορία προκύπτει φυσιολογικά από τη δημοκρατία, και ο πιο χοντροκομμένος τύπος τυραννίας και σκλαβιάς προκύπτει από την πιο ακραία πολιτική ελευθερία.
***Υπερβολική ελευθερία, είτε αναφέρεται στο κράτος είτε στα άτομα, φαίνεται να οδηγεί σε υπερβολική σκλαβιά.
***Η παντελής άγνοια δεν είναι τόσο τρομερό ή ακραίο κακό, και πολύ απέχει από του να είναι το χειρότερο κακό απ’ όλα· όμως η μεγάλη ευφυΐα και η πολλή γνώση, όταν συνοδεύονται από κακή ανατροφή, είναι πολύ πιο καταστροφικές.
***Η γνώση γίνεται κακό εάν ο στόχος δεν είναι ενάρετος.
***Άνθρωπος: ένα ον σε αναζήτηση νοήματος.
***Οι γονείς ας κληροδοτήσουν στα παιδιά τους όχι πλούτη, αλλά το πνεύμα του σεβασμού. ***Ανάμεσα σε εκατό γεννιέται ένας ήρωας, ανάμεσα σε χίλιους βρίσκεται ένας σοφός άνδρας, αλλά μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα μπορεί να μη βρεθεί ούτε ανάμεσα σε εκατό χιλιάδες άνδρες. ***Μια από τις τιμωρίες που υφίστανται οι σοφοί που αρνούνται να λάβουν μέρος στην κυβέρνηση είναι να ζουν κάτω από την κυβέρνηση χειρότερων ανθρώπων.
***Η γνώμη είναι το ενδιάμεσο μεταξύ γνώσης και άγνοιας.
*** Η φιλοσοφία είναι η ύψιστη μουσική.
***Τα μάτια της ψυχής του πλήθους είναι ανίκανα ν’ αντέξουν τη θεία οπτασία.
***Η κοινωνία η οποία δεν έχει ούτε φτωχούς ούτε πλούσιους θα έχει πάντα τις πιο ευγενείς αρχές και αξίες.
***Η κατεύθυνση προς την οποία η Παιδεία προσανατολίζει εξ αρχής τον άνθρωπο θα καθορίσει και το μέλλον της ζωής του.
***Ο μέγιστος πλούτος είναι να ζεις ικανοποιημένος με λίγα.
***Ο άνθρωπος που έχει ενεργήσει ώστε το κάθε τι που οδηγεί στην ευτυχία να εξαρτάται μόνο από τον εαυτό του κι από κανένα άλλο άνθρωπο, έχει υιοθετήσει το καλύτερο σχέδιο για να ζει ευτυχισμένος. Αυτός είναι άνθρωπος του μέτρου, άνθρωπος ακέραιου χαρακτήρα και σοφίας.
***Οι πιο ενάρετοι άνθρωποι είναι εκείνοι που είναι ευχαριστημένοι με το να είναι ενάρετοι χωρίς να επιζητούν να φαίνονται ως τέτοιοι.
***Υπάρχουν δυο πράγματα για τα οποία οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε ποτέ να οργίζονται: εκείνα που μπορούν να διορθωθούν, και εκείνα που δε διορθώνονται.
***Κανείς δε βλάπτεται με το επαναλαμβάνει κάτι καλό.
***Η Πολιτεία είναι αυτή που είναι επειδή οι πολίτες είναι αυτοί που είναι.
***Αυτοί που αγαπούν να γίνουν μεγάλοι δεν πρέπει ν’ αγαπούν ούτε τον εαυτό τους ούτε τα δικά τους πράγματα, αλλά μόνο ό,τι είναι δίκαιο, άσχετα αν το έχουν κάνει οι ίδιοι ή άλλοι.
***Το να πας στον άλλο κόσμο, έχοντας μια ψυχή που είναι σαν ένα δοχείο γεμάτο με αδικίες είναι το τελευταίο και το χειρότερο απ’ όλα τα κακά.
***Εύκολα συγχωρούμε ένα παιδί που φοβάται το σκοτάδι· η αληθινή τραγωδία στη ζωή είναι όταν ενήλικες φοβούνται το φως.
***Πρέπει να θεωρούμε μέγιστης σπουδαιότητας το να φροντίζουμε ώστε τα πρώτα παραμύθια που τα παιδιά ακούν να έχουν προσαρμοστεί με τον πιο τέλειο τρόπο στο να προάγουν την αρετή.
***Η σοφία είναι η επιστήμη των επιστημών.
***Δεν θα υπάρξει τέλος στα προβλήματα των κρατών, ή της ίδιας της ανθρωπότητας, μέχρι τότε που οι φιλόσοφοι θα γίνουν βασιλείς του κόσμου, και έως ότου εκείνοι που τώρα αποκαλούμε βασιλείς και άρχοντες γίνουν πραγματικοί και αληθινοί φιλόσοφοι, οπότε η πολιτική δύναμη και η φιλοσοφία θα έλθουν στα ίδια χέρια.