Κρίση χρέους & κρίση διεθνούς κύρους για την Ελλάδα‏

Ένα κράτος, ακόμη και σε κατάσταση οικονομικής κρίσης, οφείλει και μπορεί να διαθέτει ικανή και αποτελεσματική εξωτερική πολιτική, η οποία θα διασφαλίζει τα συμφέροντά του και θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κρίσης. 

Είναι θέμα πολιτικής, προτεραιοτήτων και, κυρίως, σχεδιασμού διαχείρισης των ελαχίστων πόρων.

Το πρώτο που υφίσταται ένα κράτος σε οικονομική κρίση είναι ένα τεράστιο πλήγμα στο κύρος του. 

Φίλοι και αντίπαλοι θεωρούν ότι λόγω των οικονομικών περιορισμών είναι πιο διαχειρίσιμο, πιέζεται πιο εύκολα ή έχει περιορισμένες ικανότητες αντίδρασης.  

Το κύρος ενός κράτους οικοδομείται με πολύ μεγάλη δυσκολία και αρκεί μία αναφορά τύπου «Τιτανικού», ώστε να αρχίσει να βυθίζεται, και μια... έκκληση για οικονομική βοήθεια ώστε να οδηγηθεί στην άβυσσο.

Σήμερα η χώρα μας μαζί με την κρίση του χρέους βιώνει και μία κρίση κύρους. 

Η ηγεσία της πρέπει να πράξει τα πάντα ώστε να αποκατασταθεί το κύρος και να στείλει μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις ότι άλλο τα ζητήματα του χρέους και άλλο η εξωτερική πολιτική και η άμυνα. 

Η αποκατάσταση του κύρους του κράτους στο εξωτερικό (και στο εσωτερικό) συνιστά μέγιστη ευθύνη.

Βέβαια, σε μία περίοδο αυστηρότατης δημοσιονομικής πειθαρχίας, η εξωτερική πολιτική έχει πολύ λιγότερους πόρους στη διάθεσή της, ιδιαίτερα όταν οι περικοπές σε αυτή φαίνεται να έχουν μικρότερο πολιτικό κόστος από αντίστοιχες στις Συντάξεις, στην Υγεία ή στην Εκπαίδευση. 

Όμως, πολύ περισσότερο από άλλες πολιτικές, η λειτουργία της εξωτερικής πολιτικής μπορεί να στηρίζεται στο σχεδιασμό και στην αντιστάθμιση της μείωσης των δαπανών με την ορθολογικότερη, ει δυνατόν βέλτιστη, διαχείριση των υλικών και ανθρώπινων πόρων.

Ασφαλώς, σε περίοδο οικονομικής κρίσης, ένα μεγάλο ποσοστό τής κυβερνητικής δραστηριότητας δαπανάται στην αντιμετώπιση της ίδιας της κρίσης, όπως σε επαφές, σε διεργασίες και συνόδους διεθνών φορέων που έχουν ως στόχο τη ρύθμιση του χρέους. Όμως, όπως έχει φανεί, το κύριο βάρος αυτών των υποθέσεων πέφτει στο υπουργείο Οικονομικών. 

Έτσι, παρά το ότι είναι λογικό το υπουργείο Εξωτερικών να υποστηρίζει αυτές τις προσπάθειες μέσω των υπηρεσιών του, το κύριο έργο του παραμένει η συνήθης εξωτερική πολιτική. 

Με υποχρέωση έντασης σε μία ήδη υφιστάμενη δραστηριότητα, την οικονομική διπλωματία: την προσπάθεια, δηλαδή, για προσέλκυση νέων επενδύσεων και την προώθηση αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται στον τόπο μας.
Ίσως, όμως, το σημαντικότερο πρόβλημα στην περίοδο της οικονομικής κρίσης είναι η νοοτροπία της αδράνειας, η οποία λέει ότι δεν κάνουμε απολύτως τίποτε για να μη θιγεί ο οιοσδήποτε, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται τετελεσμένα ή να χάνονται πολύ σημαντικές ευκαιρίες. 

Τα ερωτήματα είναι πολλά.

* Με ποια ένταση παρακολουθήθηκε η δικαστική μας διένεξη με τα Σκόπια στη Χάγη;

* Πως αντιμετωπίζονται οι καθημερινές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου από την Τουρκία στο Αιγαίο και, πλέον, στην Ανατολική Μεσόγειο;

* Ποιες κινήσεις έκανε η χώρα μας έναντι της μη κύρωσης από την Αλβανία τής συμφωνίας οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ);

* Με ποιον τρόπο στηρίζουμε την Κυπριακή Δημοκρατία στις διαπραγματεύσεις στον ΟΗΕ;

* Γιατί καθυστερεί η ανακήρυξη από την Ελλάδα της δικής της ΑΟΖ;

Η μη ανακήρυξη ΑΟΖ εκ μέρους τής Ελλάδας είναι, ίσως, η πιο χαρακτηριστική περίπτωση αδράνειας, η οποία μπορεί να μετατραπεί σε περίπτωση μεγάληςχαμένης ευκαιρίας.  

Πρώτον, διότι ισχυρότατοι παράγοντες του διεθνούς συστήματος επιθυμούν την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου.   

Δεύτερον, διότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι επιθυμούν οι αγωγοί προς τη Δύση να διέλθουν μόνο από την Ελληνική ΑΟΖ, χωρίς τη παρεμβολή τρίτων.

Γιατί, λοιπόν, καθυστερούμε; 

Είναι θέμα απόφασης, διαχείρισης καταστάσεων και μεγάλης απόδοσης για το κύρος και τα οικονομικά της χώρας!

Ηλίας Κουσκουβέλης 

* Ο Ηλίας Κουσκουβέλης είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας