Πέμπτη 7 Φεβρουαρίου 2013

Ο ευφυής ηγέτης

Είναι σημαντικό κάποιος να είναι έξυπνος. 
Η ευφυΐα συνδέεται με την απόδοση στην εργασία. 
Οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι το IQ συνδέεται με τις υψηλές εργασιακές επιδόσεις, την οικονομική αυτάρκεια, τον πλούτο, τα εκπαιδευτικά επιτεύγματα καθώς και με τη σταθερότητα του γάμου και με τα χαρακτηριστικά της πίστης και της αφοσίωσης.
Όταν τίθεται στους ανθρώπους το ερώτημα «ποια χαρακτηριστικά θα πρέπει να έχει ένας ηγέτης», πάντα, ανάμεσα σε άλλα όπως η ακεραιότητα, απαντούν η ευφυΐα ή συνώνυμα αυτής όπως η κατανόηση σύνθετων προβλημάτων.
Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Applied Psychology εξετάστηκαν διάφορες προτάσεις. 
Αυτές συμπεριλάμβαναν: οι έξυπνοι άνθρωποι αναδεικνύονται σε ηγέτες πιο γρήγορα και πιο συχνά, η ευφυΐα προσθέτει στον ηγέτη τα χαρακτηριστικά που τον αναδεικνύουν σε αρχηγό, η ευφυΐα συνδέεται περισσότερο με την ηγεσία όταν ο ηγέτης δεν είναι αγχώδης, ο ηγέτης που έχει μια «συμμετοχική» συμπεριφορά εκλαμβάνεται ως λιγότερο έξυπνος σε σχέση με αυτόν που έχει καθοδηγητική. Τα αποτελέσματα απόδειξαν το προφανές...


Η ευφυΐα σχετίζεται μετριοπαθώς αλλά σημαντικά και ξεκάθαρα με την ηγεσία. Δηλαδή, είναι σαφές ότι οι άνθρωποι προτιμούν τα έξυπνα άτομα ως ηγέτες. Και μάλιστα όσο πιο ευφυής είναι ένας ηγέτης τόσο πιο αποδοτική και αποτελεσματική είναι η ομάδα σε αντικειμενικές και υποκειμενικές μετρήσεις.

Αιτιολογία
Γιατί συμβαίνει αυτό; Πιθανόν διότι η ηγεσία αφορά τη λήψη αποφάσεων, τη συλλογή, αξιολόγηση και εκτίμηση των επιλογών, την ερμηνεία των αριθμών κ.ά. Οι ευφυείς άνθρωποι βλέπουν συνεργασίες, διασυνδέσεις και τάσεις πιο γρήγορα από τους λιγότερο έξυπνους ανθρώπους. Επίσης, όσοι έχουν υψηλό IQ μαθαίνουν πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά.

Στο σύγχρονο κοινωνικό και επαγγελματικό περιβάλλον που οι ραγδαίες αλλαγές και εξελίξεις αποτελούν τη νόρμα, το να είναι σε θέση κάποιος να μαθαίνει γρήγορα θεωρείται σημαντικό προσόν. Επιπλέον, η ευφυΐα δημιουργεί αυτοπεποίθηση του ατόμου στις ικανότητές του. Η αυτοπεποίθηση αποτελεί ζωτικής σημασίας χαρακτηριστικό για έναν ηγέτη.

Τύποι ευφυΐας
Οι ηγέτες διαθέτουν δύο τύπους ευφυΐας, όπου ο πρώτος οδηγεί στον δεύτερο. Οι ψυχολόγοι διαχωρίζουν την ευφυΐα ανάμεσα στην «ρευστή» δηλαδή την έμφυτη νοημοσύνη να μπορεί κάποιος να λύνει νέα και ανοίκεια προβλήματα και την «κρυσταλλωμένη» ευφυΐα η οποία περιλαμβάνει τη γενική γνώση. Και οι δύο είναι εξίσου σημαντικές.

Ένα σχηματικό παράδειγμα για τη σπουδαιότητά τους είναι ότι ο πρώτος τύπος ευφυΐας υπαγορεύει την ικανότητα κάποιου να πλοηγείται σε κάποιο νέο πρόγραμμα υπολογιστή ενώ η δεύτερη να λύνει σταυρόλεξα. Το IQ ενός ανθρώπου έχει οφέλη και σε προσωπικό επίπεδο καθώς οι έξυπνοι άνθρωποι είναι κατά κανόνα πιο ποθητοί και επιθυμητοί από το αντίθετο φύλο.

Στρες και ηγεσία
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η ευφυΐα σχετίζεται με την ικανότητα ηγεσίας όταν οι άνθρωποι τελούν υπό συνθήκες στρες. Τα ερωτήματα είναι πώς, γιατί, πότε οι άνθρωποι και ιδιαίτερα οι ηγέτες καταβάλλονται από στρεσογόνες καταστάσεις. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η προσωπικότητα και η ευφυΐα δεν σχετίζονται και τόσο στενά.

Για αυτό η ροπή προς το στρες (ή η νευρωτική συμπεριφορά σε μια πιο τολμηρή διατύπωση του όρου) δεν σχετίζεται με την υψηλή ή χαμηλή νοημοσύνη. Υπάρχουν έξυπνοι αλλά και όχι τόσο έξυπνοι νευρωτικοί. Αλλά αυτό που δείχνουν όλες οι μελέτες είναι ότι πρέπει να είναι κάποιος ακλόνητος-σταθερός γιατί το στρες μπορεί να τροχοπεδήσει το χαρακτηριστικό της ευφυΐας. Είναι ελάχιστες οι εξαιρέσεις αυτών που επιτρέπουν στο υψηλό IQ τους να φανεί όταν είναι αγχωμένοι, έχουν προδιάθεση για κατάθλιψη ή είναι υποχόνδριοι. Θα πρέπει κάποιος να είναι ανθεκτικός, δυνατός και με λαμπρό πνεύμα προκειμένου να αναδειχθεί σε καλό ηγέτη.

Σημαντικό εύρημα αν και σχετικά αναμενόμενο είναι το ότι ο σύνδεσμος ηγεσίας-ευφυΐας εμφανίστηκε μόνο στους ηγέτες που εμφανίζουν καθοδηγητική συμπεριφορά. Η μειωμένη δύναμη που επιδεικνύουν οι μη καθοδηγητικοί ηγέτες οδηγεί στο να έχουν λιγότερη επιρροή.

Ως εκ τούτου δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία σε δημοκρατικές, που δεν χρήζουν οδηγιών, διαδικασίες πόσο ευφυής είναι ο ηγέτης. Αλλά σε εξειδικευμένες, σχετικές με το μέλλον ενός οργανισμού ακόμα και καθημερινές αποφάσεις η υψηλή νοημοσύνη ενός ηγέτη παίζει καταλυτικό ρόλο.

Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι μπορεί να είναι λιγότερο χρήσιμο έως και δυσλειτουργικό αν η ευφυΐα του ηγέτη μονίμως υπερβαίνει αυτήν της ομάδας του. Σε μια τέτοια περίπτωση ο ηγέτης μπορεί να φαντάζει ακατανόητος ή ακόμα και απειλητικός.

Όταν τίθεται στους ανθρώπους το ερώτημα «ποια χαρακτηριστικά θα πρέπει να έχει ένας ηγέτης», πάντα, ανάμεσα σε άλλα όπως η ακεραιότητα, απαντούν η ευφυΐα ή συνώνυμα αυτής όπως η κατανόηση σύνθετων προβλημάτων.

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Applied Psychology εξετάστηκαν διάφορες προτάσεις. Αυτές συμπεριλάμβαναν: οι έξυπνοι άνθρωποι αναδεικνύονται σε ηγέτες πιο γρήγορα και πιο συχνά, η ευφυΐα προσθέτει στον ηγέτη τα χαρακτηριστικά που τον αναδεικνύουν σε αρχηγό, η ευφυΐα συνδέεται περισσότερο με την ηγεσία όταν ο ηγέτης δεν είναι αγχώδης, ο ηγέτης που έχει μια «συμμετοχική» συμπεριφορά εκλαμβάνεται ως λιγότερο έξυπνος σε σχέση με αυτόν που έχει καθοδηγητική. Τα αποτελέσματα απόδειξαν το προφανές.

Η ευφυΐα σχετίζεται μετριοπαθώς αλλά σημαντικά και ξεκάθαρα με την ηγεσία. Δηλαδή, είναι σαφές ότι οι άνθρωποι προτιμούν τα έξυπνα άτομα ως ηγέτες. Και μάλιστα όσο πιο ευφυής είναι ένας ηγέτης τόσο πιο αποδοτική και αποτελεσματική είναι η ομάδα σε αντικειμενικές και υποκειμενικές μετρήσεις.

Αιτιολογία
Γιατί συμβαίνει αυτό; Πιθανόν διότι η ηγεσία αφορά τη λήψη αποφάσεων, τη συλλογή, αξιολόγηση και εκτίμηση των επιλογών, την ερμηνεία των αριθμών κ.ά. Οι ευφυείς άνθρωποι βλέπουν συνεργασίες, διασυνδέσεις και τάσεις πιο γρήγορα από τους λιγότερο έξυπνους ανθρώπους. Επίσης, όσοι έχουν υψηλό IQ μαθαίνουν πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά.

Στο σύγχρονο κοινωνικό και επαγγελματικό περιβάλλον που οι ραγδαίες αλλαγές και εξελίξεις αποτελούν τη νόρμα, το να είναι σε θέση κάποιος να μαθαίνει γρήγορα θεωρείται σημαντικό προσόν. Επιπλέον, η ευφυΐα δημιουργεί αυτοπεποίθηση του ατόμου στις ικανότητές του. Η αυτοπεποίθηση αποτελεί ζωτικής σημασίας χαρακτηριστικό για έναν ηγέτη.

Τύποι ευφυΐας
Οι ηγέτες διαθέτουν δύο τύπους ευφυΐας, όπου ο πρώτος οδηγεί στον δεύτερο. Οι ψυχολόγοι διαχωρίζουν την ευφυΐα ανάμεσα στην «ρευστή» δηλαδή την έμφυτη νοημοσύνη να μπορεί κάποιος να λύνει νέα και ανοίκεια προβλήματα και την «κρυσταλλωμένη» ευφυΐα η οποία περιλαμβάνει τη γενική γνώση. Και οι δύο είναι εξίσου σημαντικές.

Ένα σχηματικό παράδειγμα για τη σπουδαιότητά τους είναι ότι ο πρώτος τύπος ευφυΐας υπαγορεύει την ικανότητα κάποιου να πλοηγείται σε κάποιο νέο πρόγραμμα υπολογιστή ενώ η δεύτερη να λύνει σταυρόλεξα. Το IQ ενός ανθρώπου έχει οφέλη και σε προσωπικό επίπεδο καθώς οι έξυπνοι άνθρωποι είναι κατά κανόνα πιο ποθητοί και επιθυμητοί από το αντίθετο φύλο.

Στρες και ηγεσία
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η ευφυΐα σχετίζεται με την ικανότητα ηγεσίας όταν οι άνθρωποι τελούν υπό συνθήκες στρες. Τα ερωτήματα είναι πώς, γιατί, πότε οι άνθρωποι και ιδιαίτερα οι ηγέτες καταβάλλονται από στρεσογόνες καταστάσεις. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η προσωπικότητα και η ευφυΐα δεν σχετίζονται και τόσο στενά.

Για αυτό η ροπή προς το στρες (ή η νευρωτική συμπεριφορά σε μια πιο τολμηρή διατύπωση του όρου) δεν σχετίζεται με την υψηλή ή χαμηλή νοημοσύνη. Υπάρχουν έξυπνοι αλλά και όχι τόσο έξυπνοι νευρωτικοί. Αλλά αυτό που δείχνουν όλες οι μελέτες είναι ότι πρέπει να είναι κάποιος ακλόνητος-σταθερός γιατί το στρες μπορεί να τροχοπεδήσει το χαρακτηριστικό της ευφυΐας. Είναι ελάχιστες οι εξαιρέσεις αυτών που επιτρέπουν στο υψηλό IQ τους να φανεί όταν είναι αγχωμένοι, έχουν προδιάθεση για κατάθλιψη ή είναι υποχόνδριοι. Θα πρέπει κάποιος να είναι ανθεκτικός, δυνατός και με λαμπρό πνεύμα προκειμένου να αναδειχθεί σε καλό ηγέτη.

Σημαντικό εύρημα αν και σχετικά αναμενόμενο είναι το ότι ο σύνδεσμος ηγεσίας-ευφυΐας εμφανίστηκε μόνο στους ηγέτες που εμφανίζουν καθοδηγητική συμπεριφορά. Η μειωμένη δύναμη που επιδεικνύουν οι μη καθοδηγητικοί ηγέτες οδηγεί στο να έχουν λιγότερη επιρροή.

Ως εκ τούτου δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία σε δημοκρατικές, που δεν χρήζουν οδηγιών, διαδικασίες πόσο ευφυής είναι ο ηγέτης. Αλλά σε εξειδικευμένες, σχετικές με το μέλλον ενός οργανισμού ακόμα και καθημερινές αποφάσεις η υψηλή νοημοσύνη ενός ηγέτη παίζει καταλυτικό ρόλο.

Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι μπορεί να είναι λιγότερο χρήσιμο έως και δυσλειτουργικό αν η ευφυΐα του ηγέτη μονίμως υπερβαίνει αυτήν της ομάδας του. Σε μια τέτοια περίπτωση ο ηγέτης μπορεί να φαντάζει ακατανόητος ή ακόμα και απειλητικός.

Συμπερασματικά
Υπάρχουν αρκετοί που υποστηρίζουν ότι οι ευφυείς ηγέτες κάνουν καλύτερη δουλειά. Οι έξυπνοι άνθρωποι κατά κανόνα έχουν περισσότερα ηγετικά χαρακτηριστικά και σε περιπτώσεις που θέτουν υποψηφιότητα για να ηγηθούν κάπου συνήθως λαμβάνουν την ψήφο.

Και φυσικά αφού εκλεγούν είναι πιο αποτελεσματικοί στο έργο τους. Βέβαια προϋπόθεση αποτελεί ότι ο ευφυής άνθρωπος είναι σταθερός και καθοδηγητικός ηγέτης.

Ταυτόχρονα, για να είναι κάποιος καλός ηγέτης δεν θα πρέπει να είναι μόνο έξυπνος. Χρειάζεται να διαθέτει και συναισθηματική νοημοσύνη αλλά και αυτοέλεγχο συμπεριφοράς. Βέβαια είναι δύσκολο να αντισταθμιστεί η έλλειψη ευφυΐας καθώς η ιστορία έχει αποδείξει ότι οι σκληρά εργαζόμενοι αλλά όχι τόσο εύστροφοι managers ποτέ δεν φτάνουν μέχρι την κορυφή.

Adrian Furnham
One of the Top 30 most influential people in HR

Ο Adrian Furnham είναι ακαδημαϊκός, συγγραφέας, ταλαντούχος ομιλητής και σύμβουλος οργανωσιακής συμπεριφοράς. Το 2009 το όνομά του φιγουράριζε στην 8η θέση της λίστα με τους Top 20 thinkers, ενώ το 2010 βρισκόταν ανάμεσα στους «Top 30 most influential people in HR» στην Αγγλία, σύμφωνα με το έγκριτο βρετανικό περιοδικό HR Magazine. Επίσης, θεωρείται ο πιο παραγωγικός ευρωπαίος ψυχολόγος της δεκαετίας του ‘90 ενώ από το 1985 έως το 2005 υπήρξε ο δεύτερος πιο παραγωγικός ψυχολόγος στον κόσμο.

Ο A. Furnham πιστεύει ότι η δουλειά είναι πιο διασκεδαστική και από τη διασκέδαση και θεωρεί τον εαυτό του έναν καλά προσαρμοσμένο workaholic. Πολυπράγμων και πολυσχιδής δεν επαναπαύεται στις δάφνες που έχει δρέψει όλα τα χρόνια της καριέρας του και ο ίδιος αισιοδοξεί να μην συνταξιοδοτηθεί ποτέ!

Ανάμεσα στις ποικίλες επαγγελματικές δραστηριότητες ξεχωρίζουν το ότι είναι: καθηγητής Ψυχολογίας, σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές στο University College London, Καθηγητής Οργανωσιακής Ψυχολογίας στο Norwegian School of Management, Fellow στο British Psychological Society, μέλος του American Psychological Association, Fellow του Leadership Trust 2010 και μέλος της Ακαδημίας Learned Society of the Social Sciences 2010. Παλαιότερα μάλιστα είχε εκλεγεί πρόεδρος του International Society for the Study of Individuals Differences.

Έχει συγγράψει 65 βιβλία μεταξύ των οποίων: The elephant in the Boardroom, Leadership-Everything you want to Know, The Psychology of Behavior at Work, Psychology of Managerial Incompetence, Heart and Mind Management, The People Business, Management Intelligence, Cultural Shock, The Economic Mind, κ.ά.

Ωστόσο, με μεγάλο ενδιαφέρον και ανταπόκριση γίνονται αποδεκτά και τα περισσότερα από 500 άρθρα που έχει γράψει σε εφημερίδες όπως οι: Financial Times, Guardian, Daily Telegraph, Daily Mail, Times Higher Educational Supplement, Sunday Times αλλά και σε περιοδικά όπως τα: Spectator, Personnel Management, New Scientist, Across the Board, τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Νότια Αμερική.

Ο A. Furnham είναι ένας επιτυχημένος και αποτελεσματικός σύμβουλος σε μεγάλες πολυεθνικές και οργανισμούς όπως:BT, TWA, Lloyds Bank, CIPD, Emirates Airlines, Foreign Office, Cathay Pacific Airways, Barclays Bank, Mark & Spencer, Air New Zealand, Channel Four, Boots και Ritz Hotel. Μάλλον εξαιτίας της προαναφερθείσας άκρως εντυπωσιακής πρακτικής αλλά και θεωρητικής εμπειρίας του ο A. Furnham είναι ένας αναγνωρισμένος ομιλητής συνεδρίων, προασηνής, άμεσος, άριστα ενημερωμένος και σύμφωνα με τις μαρτυρίες των συνέδρων διασκεδαστικός.

Οι ευφυείς ιδέες του για την ανθρώπινη συμπεριφορά αποτελούν μια εξαιρετική πλατφόρμα τόσο για τη βαρύτητα όσο και την αξία των παρουσιάσεών του. Έχει σπουδάσει στο London School of Economics ενώ πήρε τον διδακτορικό του τίτλο από το Oxford University.

 
ΣυμπερασματικάΥπάρχουν αρκετοί που υποστηρίζουν ότι οι ευφυείς ηγέτες κάνουν καλύτερη δουλειά. Οι έξυπνοι άνθρωποι κατά κανόνα έχουν περισσότερα ηγετικά χαρακτηριστικά και σε περιπτώσεις που θέτουν υποψηφιότητα για να ηγηθούν κάπου συνήθως λαμβάνουν την ψήφο.

Και φυσικά αφού εκλεγούν είναι πιο αποτελεσματικοί στο έργο τους. Βέβαια προϋπόθεση αποτελεί ότι ο ευφυής άνθρωπος είναι σταθερός και καθοδηγητικός ηγέτης.

Ταυτόχρονα, για να είναι κάποιος καλός ηγέτης δεν θα πρέπει να είναι μόνο έξυπνος. Χρειάζεται να διαθέτει και συναισθηματική νοημοσύνη αλλά και αυτοέλεγχο συμπεριφοράς. Βέβαια είναι δύσκολο να αντισταθμιστεί η έλλειψη ευφυΐας καθώς η ιστορία έχει αποδείξει ότι οι σκληρά εργαζόμενοι αλλά όχι τόσο εύστροφοι managers ποτέ δεν φτάνουν μέχρι την κορυφή.

Adrian Furnham
One of the Top 30 most influential people in HR

Ο Adrian Furnham είναι ακαδημαϊκός, συγγραφέας, ταλαντούχος ομιλητής και σύμβουλος οργανωσιακής συμπεριφοράς. Το 2009 το όνομά του φιγουράριζε στην 8η θέση της λίστα με τους Top 20 thinkers, ενώ το 2010 βρισκόταν ανάμεσα στους «Top 30 most influential people in HR» στην Αγγλία, σύμφωνα με το έγκριτο βρετανικό περιοδικό HR Magazine. Επίσης, θεωρείται ο πιο παραγωγικός ευρωπαίος ψυχολόγος της δεκαετίας του ‘90 ενώ από το 1985 έως το 2005 υπήρξε ο δεύτερος πιο παραγωγικός ψυχολόγος στον κόσμο.

Ο A. Furnham πιστεύει ότι η δουλειά είναι πιο διασκεδαστική και από τη διασκέδαση και θεωρεί τον εαυτό του έναν καλά προσαρμοσμένο workaholic. Πολυπράγμων και πολυσχιδής δεν επαναπαύεται στις δάφνες που έχει δρέψει όλα τα χρόνια της καριέρας του και ο ίδιος αισιοδοξεί να μην συνταξιοδοτηθεί ποτέ!

Ανάμεσα στις ποικίλες επαγγελματικές δραστηριότητες ξεχωρίζουν το ότι είναι: καθηγητής Ψυχολογίας, σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές στο University College London, Καθηγητής Οργανωσιακής Ψυχολογίας στο Norwegian School of Management, Fellow στο British Psychological Society, μέλος του American Psychological Association, Fellow του Leadership Trust 2010 και μέλος της Ακαδημίας Learned Society of the Social Sciences 2010. Παλαιότερα μάλιστα είχε εκλεγεί πρόεδρος του International Society for the Study of Individuals Differences.

Έχει συγγράψει 65 βιβλία μεταξύ των οποίων: The elephant in the Boardroom, Leadership-Everything you want to Know, The Psychology of Behavior at Work, Psychology of Managerial Incompetence, Heart and Mind Management, The People Business, Management Intelligence, Cultural Shock, The Economic Mind, κ.ά.

Ωστόσο, με μεγάλο ενδιαφέρον και ανταπόκριση γίνονται αποδεκτά και τα περισσότερα από 500 άρθρα που έχει γράψει σε εφημερίδες όπως οι: Financial Times, Guardian, Daily Telegraph, Daily Mail, Times Higher Educational Supplement, Sunday Times αλλά και σε περιοδικά όπως τα: Spectator, Personnel Management, New Scientist, Across the Board, τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Νότια Αμερική.

Ο A. Furnham είναι ένας επιτυχημένος και αποτελεσματικός σύμβουλος σε μεγάλες πολυεθνικές και οργανισμούς όπως:BT, TWA, Lloyds Bank, CIPD, Emirates Airlines, Foreign Office, Cathay Pacific Airways, Barclays Bank, Mark & Spencer, Air New Zealand, Channel Four, Boots και Ritz Hotel. Μάλλον εξαιτίας της προαναφερθείσας άκρως εντυπωσιακής πρακτικής αλλά και θεωρητικής εμπειρίας του ο A. Furnham είναι ένας αναγνωρισμένος ομιλητής συνεδρίων, προσηνής, άμεσος, άριστα ενημερωμένος και σύμφωνα με τις μαρτυρίες των συνέδρων διασκεδαστικός.

Οι ευφυείς ιδέες του για την ανθρώπινη συμπεριφορά αποτελούν μια εξαιρετική πλατφόρμα τόσο για τη βαρύτητα όσο και την αξία των παρουσιάσεών του. Έχει σπουδάσει στο London School of Economics ενώ πήρε τον διδακτορικό του τίτλο από το Oxford University.


Πηγη: HR Professional (T. 78)

Δεν υπάρχουν σχόλια: