Περιστέρη: Να είμαστε αισιόδοξοι ότι θα βρούμε ωραία πράγματα

«Η αρχαιολογία είναι πάντα μαγεία και πάντα είναι το άγνωστο… 

Δεν ξέρουμε τι θα μας κρύψει και τι θα μας βγάλει η αυριανή μέρα. 

Αυτή είναι η μεγάλη αλήθεια.

Ποτέ δεν πρέπει να απογοητευόμαστε, αλλά πάντα πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι ότι θα βρούμε ωραία πράγματα».

Με αυτά τα λόγια, η επικεφαλής της ανασκαφής στον τύμβο Καστά της Αρχαίας Αμφίπολης Κατερίνα Περιστέρη περιέγραφε, συγκινημένη, στους... δημοσιογράφους την αγάπη της για την αρχαιολογία, λίγο μετά τη βράβευσή της με το «Μακεδονικό Βραβείο 2014» από το Ίδρυμα Μακεδονικού Βραβείου, πριν από μερικές ημέρες.

 

Ο κόσμος στην ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα του Δημοτικού Ωδείου Δράμας την καταχειροκροτεί κι εκείνη σφίγγει στην αγκαλιά της όλο και περισσότερο τη ανθοδέσμη, που της πρόσφεραν, θέλοντας έτσι να κρύψει τη μεγάλη συγκίνηση που αισθάνεται, χωρίς όμως τελικά να τα καταφέρνει.

 

Στην αίθουσα βρίσκονται πολλοί φίλοι και συνεργάτες της από την Καβάλα, την πόλη όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε, τη Δράμα όπου εργάστηκε για περίπου δεκατρία χρόνια, βάζοντας τη «σφραγίδα» της στο Μουσείο της περιοχής, με πολλές σπουδαίες αρχαιολογικές αποκαλύψεις, καθώς και κόσμος πολύς από τις Σέρρες. Όλοι την αισθάνονται δική τους...

Στη σύντομη και περιεκτική ομιλία της κάνει μνεία στους καθηγητές της, Γ. Δεσποίνη, Μ. Ανδρόνικο, Δ. Παντερμαλή, Δ. Θεοχάρη τού Αριστοτελείου Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας Τέχνης & Αρχαιολογίας, αποφοιτώντας με άριστα.

 

Την Κατερίνα Περιστέρη όμως δεν την «κρατά» τότε η Ελλάδα. Η αγάπη της για την αρχαιολογία την οδηγεί στο εξωτερικό για μεταπτυχιακές σπουδές. Μιλά τη γαλλική γλώσσα άπταιστα, από τα παιδικά της χρόνια, κι έτσι επιλέγει τη Γαλλία, όπου κάνει σπουδές (DEA), στο Πανεπιστήμιο Paris I Sorbonne - UFR d' Art et d' Archeologie - Prehistoire- Ethnologie - Anhtropologie, ενώ παράλληλα παρακολουθεί μαθήματα σχετικά με τη μεθοδολογία ανασκαφών στην Ecole Pratique des Hautes Etudes, με καθηγητή τον P. Courbin. Μπαίνει στον εργασιακό χώρο ως υπότροφος ερευνήτρια (Chercheur associée) στο Ίδρυμα Ερευνών CNRS στο Παρίσι (Paris I Sorbonne και Paris Meudon) και στη Νότια Γαλλία στο Ίδρυμα Ερευνών της Προϊστορίας της Ανατολής στο Jales της περιοχής Ardèche.

 

Ως φοιτήτρια, αλλά και στη συνέχεια ως πτυχιούχος αρχαιολόγος, η Κατερίνα Περιστέρη εργάστηκε στην ΙΗ΄ Εφορεία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων σε ανασκαφές στη Θάσο και με την Εφορεία και με την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή σε πρόγραμμα καταγραφών και τεκμηρίωσης αρχείων, καθώς και με την Αρχαιολογική Εταιρεία ως επιστημονική συνεργάτης του Δ. Λαζαρίδη, για τέσσερα ολόκληρα χρόνια στην Αρχαία Αμφίπολη, σε ανασκαφές στο Βόρειο Τείχος και την Αρχαία Ξύλινη Γέφυρα.

 

Το 1980 διορίζεται μόνιμη αρχαιολόγος στο υπουργείο Πολιτισμού. Ξεκινά στη ΙΘ΄ Εφορεία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων Θράκης και συμμετέχει στις ανασκαφές στα Αρχαία Άβδηρα, στη Μαρώνεια και στη Μεσημβρία - Ζώνη.

Ύστερα από τρία χρόνια μετατίθεται στη ΙΗ΄ Εφορεία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων Ανατολικής Μακεδονίας, όπου και ξεκινά τις ανασκαφές και αποκαλύπτει τον Προϊστορικό Οικισμό Ντικιλι-Τάς και σωστικές οικοπέδων.

Στον νομό Δράμας, η αρχαιολογική της σκαπάνη φέρνει στο φως το Ιερό Διονύσου, στην Καλή Βρύση, που χρονολογείται στα τέλη του 3ου π.Χ. αιώνα, ενώ πραγματοποιεί την ανασκαφή του Προϊστορικού Οικισμού Αρκαδικού Δράμας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με τον Γ. Χουρμουζιάδη και την ανασκαφή Ταφικών Τύμβων Ρωμαϊκών Χρόνων στην παραμεθόρια περιοχή Ποταμών.

Γίνεται υπεύθυνη οργάνωσης και εκθεσιακού προγράμματος του νέου μουσείου Δράμας που εγκαινιάστηκε το 2000.

 

Στις ανασκαφικές της έρευνες στη Θάσο, ως υπεύθυνη αρχαιολόγος, συνεργάζεται με τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή στη θέση «Φαρί» σε αρχαϊκό αγγειοπλαστείο, καθώς και στον Αρχαιολογικό Χάρτη νήσου Θάσου.

Το 2004 αναλαμβάνει τη διεύθυνση της ΚΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων Σερρών. Οι ανασκαφές της αποκαλύπτουν γρήγορα την «Αρχαία Βέργη», στον σημερινό Νέο Σκοπό τού δήμου Εμμ. Παππά, αποικία των Θασίων επί του Στρυμόνα, ενώ παράλληλα κατευθύνεται και στην αντίθετη πλευρά του νομού, όπου και αποκαλύπτει στον «Μαύρο Βράχο» στο Σιδηρόκαστρο, το Ιερό Νυμφών, του Απόλλωνα και Πάνα, Ρωμαϊκών χρόνων. Η αρχαιολογική της σκαπάνη δεν σταματά- στην Αρχαία Άργιλο και παράλληλα στην Αρχαία Αμφίπολη αποκαλύπτει 400 τάφους Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων, συνεχίζει με την ανασκαφή σπιτιών του Αρχαίου Οικισμού και από το 2009-2010 ασχολείται με την ανασκαφή στο Αρχαϊκό Νεκροταφείο της περιοχής του Λόφου Καστά.

 

Το ΑΠΕ-ΜΠΕ τη συναντά σε μία επίσκεψή της στον τότε νομάρχη Σερρών Στέφανο Φωτιάδη, ο οποίος, μέσω του υπουργείου Πολιτισμού, τής εξασφαλίζει 20.000 ευρώ, προκείμενου να συνεχίσει τις ανασκαφές στον λόφο Καστά. Επιμένει, τότε, πως «τον λόφο Καστά κρύβει ένα πέπλο μυστηρίου».

 

«Υπάρχει το σκεπτικό να οριοθετήσω τον Τύμβο Καστά, να δούμε γενικά τι συμβαίνει με τον Τύμβο και όχι μόνο με μερικούς τάφους που δίνουν στοιχεία για μικρό χρονικό διάστημα, θέλουμε συνολική εικόνα» δηλώνει για πρώτη φορά τότε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Η Κατερίνα Περιστέρη επιμένει και παρά τις κάποιες αντιρρήσεις και ορισμένα αποθαρρυντικά σχόλια από μερίδα συναδέλφων της πως «εκεί δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο», βρίσκει ανταπόκριση και οικονομική στήριξη από το υπουργείο Πολιτισμού, την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, τον δήμο Αμφίπολης και πολιτικούς φορείς του τόπου.

 

Η αρχαιολογική ανασκαφή στον λόφο Καστά ξεκινά, για πρώτη φορά κάθετα του λόφου, το 2012. Η Κατερίνα Περιστέρη κατεβαίνει δεκαπέντε μέτρα βάθος από τον αγροτικό δρόμο που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου. Η πρώτη μεγάλη αποκάλυψη γίνεται καθώς έρχεται στο φως ο υπερμεγέθης περίβολος του Τύμβου, που ξεπερνά τα τρία μέτρα ύψος, είναι από θασίτικο μάρμαρο και εκπλήσσει ευχάριστα την αρχαιολογική ομάδα της Κατερίνας Περιστέρη, καθώς διασώζεται σε άριστη κατάσταση.

 

«Είναι ταφικός περίβολος» δηλώνει τότε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Κατερίνα Περιστέρη, η οποία σε μικρό χρονικό διάστημα με τους συνεργάτες της και τον αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή, ταυτοποιούν το λιοντάρι της Αμφίπολης «που βρισκόταν», όπως η ίδια αναφέρει και επιμένει, «στην κορυφή του Τύμβου».

 

Παράλληλα με τις ανασκαφές στον λόφο Καστά, στο νομό Σερρών υλοποιήθηκαν κατά από το 2011 έως το 2013 δύο έργα ενταγμένα στο επιχειρησιακό πρόγραμμα ΕΣΠΑ, στο Αρχαίο Γυμνάσιο της Αμφίπολης, με τίτλους: «Διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου στο Αρχαίο Γυμνάσιο Αμφίπολης» και «Κατασκευή στεγάστρου προστασίας στην Παλαίστρα Αρχαίου Γυμνασίου Αμφίπολης». Τα έργα αυτά ολοκληρώθηκαν επιτυχώς στο τέλος του 2013, καθιστώντας τον χώρο επισκέψιμο.

Πολλοί είναι αυτοί που θα πουν τότε ότι η Κατερίνα Περιστέρη είναι τυχερή. «Τύχη, εμπειρία, ή γνώση;» θα τη ρωτήσουμε. «Μεράκι για δουλειά» θα δηλώσει η ίδια στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και θα προσθέσει: «Εγώ κάνω τη δουλειά μου. Αν αυτή βγαίνει καλή, είναι γιατί την αγαπώ».

 

Τίποτα όμως δεν είναι τυχαίο, καθώς οι γνώσεις της Κατερίνας Περιστερη δεν περιορίζονται μόνο στην αρχαιολογία. Τα σεμινάρια που έχει παρακολουθήσει είναι ποικίλα και συμπληρώνουν το ένα μετά το άλλο, το αντικείμενο της εργασίας της. Το 1987-'88 παρακολούθησε σεμινάρια λιθοτεχνίας στην πειραματική αρχαιολογία και την τεχνολογία λίθινων εργαλείων, στο Παρίσι - Meudon στο CNRS-URA 28 με τη Διεύθυνση του Jacques Tixier, στο CNRS - Institut de Prehistoire Οrientale με τη Διεύθυνση της Marie-ClaireCauvin, το 1989- 1990 στο Πανεπιστήμιο Paris I, Τυπολογία Λίθινων Εργαλείων με τη Διεύθυνση των Taborin & Pigeot και μαθήματα σχεδίασης εργαλείων από το M. Dauvois, στο P. Courbin, στο πανεπιστήμιο «Ecole des Hαutes Etudes en Sciences Sociαles» στο Παρίσι, σεμινάρια μουσειολογίας στη γαλλική πρωτεύουσα και πολλά αλλά, ενώ ενεργή ήταν και η συμμετοχή της σε συνέδρια αρχαιολογίας, σε Ελλάδα και εξωτερικό, από το 1984 έως και σήμερα, στα περισσότερα εκ των οποίων ήταν η κύρια επιστημονική ομιλήτρια.

 

Οι ανασκαφές της στα αρχαία Άβδηρα, στο Ντίκιλι Τας και στη Δράμα (1987- 2003) της δίνουν την αφορμή για επαναλαμβανόμενες διαλέξεις που πραγματοποιεί στη Γαλλία, στο Παρίσι, στο Πανεπιστήμιο Paris I και στην Ecole du Louvre, καθώς και στην πόλη Lille, στο Πανεπιστήμιο Lille III, ενώ οι ανασκαφικές έρευνες στις Σέρρες και ιδιαίτερα την περιοχή Μαύρου Βράχου Σιδηροκάστρου και αρχαίας Βέργης την οδηγούν για διάλεξη στο Μουσείο του Λούβρου έπειτα από πρόσκληση της Διεύθυνσης του Μουσείου.

 

Το Νοέμβριο του 2010 πηγαίνει στον Καναδά, έπειτα από πρόσκληση του Πανεπιστημίου του Montreal Univérsite de Montreal III, Faculté des arts et des sciences, Centre d' études classiques, και εκεί μένει δύο εβδομάδες, διδάσκει και παρουσιάζει τις αρχαιολογικές έρευνες στο νομό Σερρών (Αρχαία Βέργη, Αμφίπολη).

 

Το πλούσιο βιογραφικό της έρχεται να ενισχύσει η συμμετοχή της στην οργανωτική επιτροπή για την πραγματοποίηση της έκθεσης στο Μουσείο του Λούβρου, με θέμα «Στο Βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου: Αρχαία Μακεδονία» (από 13/10/2011 έως 16/01/2012).

 

«Ο Μέγας Αλέξανδρος είναι ένας θρύλος. Το να έχουμε το έργο του στενού του φίλου του Δεινοκράτη στην Αμφίπολη είναι πολύ σημαντικό» θα σχολιάσει, σε δηλώσεις της το 2012 στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, εκφράζοντας την απόλυτη πεποίθηση ότι ο λόφος Καστά θα ξεδιπλώσει μία ιστορία που χάθηκε στους αιώνες και κάηκε με τη φλόγα που «καταβρόχθισε» στα σωθικά της τη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας.

Την ίδια χρονιά, τον Οκτώβριο του 2012, η Κατερίνα Περιστέρη, συμμετέχει στην οργανωτική επιτροπή στο 10ο Διεθνές Συμπόσιο στο Blagoevgrad της Βουλγαρίας, «Ancient Cultures in South - East Europe and the Eastern Mediterranean - Megalithic Monuments and Cult Practices».

 

Κατά το χρονικό διάστημα της εργασίας της στην ΙΗ΄ ΕΠΚΑ Καβάλας υπηρέτησε δύο φορές ως γραμματέας του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, ενώ υπήρξε αναπληρωματικό μέλος του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας από το 2008 - 2011 και τακτικό μέλος του τοπικού συμβουλίου Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης από το 2011 μέχρι σήμερα.

 

Είναι μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, του Συλλόγου Υπαλλήλων Β. Ελλάδος, των φίλων της Σχολής του Λούβρου, των πολιτιστικών συλλόγων Καβάλας, Δράμας και Σερρών και αντιπρόεδρος του Φεστιβάλ Αμφίπολης.

Στη μέχρι τώρα πορεία της έχει τιμηθεί και έχει διακριθεί αρκετές φορές για το ανασκαφικό της έργο. Η ανασκαφή στον λόφο Καστά και τα μοναδικά αρχαιολογικά ευρήματα που φέρνει στο φως την καθιστούν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος όλης της υφηλίου. Η Κατερίνα Περιστέρη, όμως παραμένει η ίδια, ένας άνθρωπος ευαίσθητος, «χαμηλών τόνων» θα πουν οι φίλοι της.

 

Μιλά σπάνια για την παιδική της ηλικία και την προσωπική της ζωή, ενώ δηλώνει ότι από μικρή της άρεσε να ανακαλύπτει πράγματα: «όταν μεγαλώνεις η περιέργεια κάπου εστιάζεται, έτσι με κέρδισε η αρχαιολογία» θα σχολιάσει, πριν από δύο χρόνια, σε ένα μικρό καφέ στις Σέρρες, παρέα με λίγους φίλους που πιστεύουν σ' αυτήν και την ακούν με προσοχή να εξιστορεί τη σημαντική θέση του λόφου Καστά στο τέλος του 4ου αιώνα π.Χ. «Εκεί συναντώνται η λίμνη Κερκινίτιδα και ο ποταμός Στρυμόνας, εκεί όπως αναφέρει Διόδωρος ο Σικελιώτης, υπάρχουν τα ωραία αγκυροβόλια της λίμνης που συνδεόταν με το ποτάμι. Ο Τύμβος με τον Λέοντα βρισκόταν ακριβώς μπροστά στη λίμνη. Από κει ξεκινά ο Μέγας Αλέξανδρος την εκστρατεία του. Τα καράβια του φτιάχτηκαν από δάση του Παγγαίου, υπήρχε το νομισματοκοπείο του Παγγαίου, οι στρατηγοί ξεκίνησαν από ΄κει...» και η ιστορία ξεδιπλώνεται με τον θρύλο να ζωντανεύει στη φαντασία και χιλιάδες εικόνες να ξεπροβάλλουν μέσα από τα λόγια της αρχαιολόγου.

 

Δυο καλοκαίρια μετά, η Κατερίνα Περιστέρη αποκαλύπτει την είσοδο του ταφικού περιβόλου του Καστά. «Η είσοδος ήταν κολλημένη στον περίβολο και αγναντεύει, όπως και το λιοντάρι, την Αμφιπολη» θα σχολιάσει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ λίγες μέρες μετά το αρχαιολογικό συνέδριο για τη Μακεδονία που έγινε τον Μάρτιο του 2014.

 

Λίγους μήνες αργότερα, η αρχαιολόγος βρίσκεται μπροστά στο μεγαλείο των Σφιγγών. «Όταν τις αντικρίσαμε, ήταν μία μαγική στιγμή, νιώσαμε συγκίνηση. Τα μάτια μας τρέχανε δάκρυα χαράς, ήταν κάτι που δεν το περιμέναμε» θα σχολιάσει για τις Σφίγγες που αποκάλυψε μετά την είσοδο του ταφικού μνημείου, τον Αύγουστο του 2014.

 

Οι εκπλήξεις όμως της αρχαιολογικής σκαπάνης της Κατερίνας Περιστέρη δεν σταμάτησαν εκεί. Μετά τις Σφίγγες, ήρθαν οι Καρυάτιδες και μετά ακολούθησε το μοναδικό ψηφιδωτό που αναπαριστά την αρπαγή της Περσεφόνης. Η μαρμάρινη θύρα στο τέλος του ψηφιδωτού έρχεται να επιβεβαιώσει και να δικαιώσει την αρχική της θέση, ότι πρόκειται για ένα ταφικό μακεδονικό μνημείο, μοναδικό και ιδιαίτερο, που η κατασκευή του γίνεται μετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου, στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π. Χ. Αιώνα, το 425-400 π. Χ.

 

«Πρόκειται για ένα πολυτελέστατο ταφικό μνημείο μία πολύ ακριβή κατασκευή» θα σχολιάσει η γγ του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, που βρίσκεται στο πλευρό της Κατερίνας Περιστέρη από τις αρχές του Αυγούστου, και παρακολουθεί το ανασκαφικό έργο να προχωρά και να αποκαλύπτει τη μοναδικότητά του.

 

«Είναι ένα μοναδικό ταφικό σύνολο σε παγκόσμια κλίμακα για την εποχή που γίνεται, αλλά και για σήμερα» θα πει η κ. Μενδώνη.

 

Ο νεκρός του τάφου δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα γνωστός, το σίγουρο όμως είναι πως γνώριζε και ενέκρινε τα σχέδιά του, όταν ήταν ακόμη εν ζωή, αφού σύμφωνα με την αρχαιότητα οι μεγάλοι στρατηλάτες της Αρχαίας Ελλάδας σχεδίαζαν με τους αρχιτέκτονες το ταφικό τους μνημείο που θα τους φιλοξενούσε, όπως πίστευαν στην αιώνια, μεταθανάτια τους ζωή.

 

Ο τύμβος της Αμφίπολης φτάνει τα 23 μέτρα ύψος, με 158,40 μέτρα διάμετρο και περίβολο 497 μέτρα με ύψος τρία μέτρα. Η αρχαιολογική σκαπάνη βρίσκεται σήμερα στο εσωτερικό του τύμβου στα 26 μέτρα οριζόντιο βάθος από τον περίβολο, αποκαλύπτοντας περίπου το 1/3 του λόφου που είναι και το τεχνητό μέρος του, καθώς το υπόλοιπο είναι φυσικός λόφος.

 

Η Κατερίνα Περιστέρη, έχοντας στο πλάι της αξιόλογους επιστήμονες και το υπουργείο Πολιτισμού, συνεχίζει απτόητη, με την ανασκαφική ηρεμία που τη διακρίνει και βρίσκεται ήδη στο τελικό στάδιο. Δεν την απασχολεί να βρει χρυσάφια και πολύτιμα κινητά αρχαιολογικά ευρήματα. «Το ίδιο το μνημείο είναι από μόνο του ένα αριστούργημα καταπληκτικών καλλιτεχνών» θα επαναλάβει αρκετές φορές το τελευταίο τρίμηνο.

 

Ο τρίτος θάλαμος μένει να μας δώσει τι κρύβει και αν κρύβει τον νεκρό του, καλά κλεισμένο στον πυθμένα του. Κρύπτη ή καταπακτή, αυτό θα το δείξει η συστηματική έρευνα της αρχαιολογικής σκαπάνης της Κατερίνας Περιστέρη, που σε ανύποπτο χρόνο, πριν από τις τελευταίες αρχαιολογικές εξελίξεις στο λόφο Καστά, δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Η Ελλάδα θα πάρει μία καλύτερη θέση στην καρδιά των ανθρώπων. Όλοι οι Έλληνες πρέπει να αισθανόμαστε περήφανοι. Είτε είναι στην Ελλάδα, είτε στο εξωτερικό θα πρέπει να κοινωνούν τα αγαθά του πολιτισμού και της ιστορίας. Και εμείς είμαστε κοιτίδα του πολιτισμού, ας μην το ξεχνάμε και είναι καλό αυτό να το δίνουμε προς τα έξω».

 

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr