Ποιους θεωρούμε σύμμαχους, φίλους και εχθρούς μας

Σε έναν κόσμο στον οποίο οι παγκόσμιες σταθερές μεταβάλλονται δραματικά και σε έναν κόσμο στον οποίο οι παλαιές ισορροπίες δύουν, είναι καλό να πληροφορούμαστε το τι πιστεύουν οι πολίτες για το διεθνές περιβάλλον, για τους σύμμαχους, τους φίλους μας και τους εχθρούς μας. 

Σε αυτό θα μας βοηθήσει η πρόσφατη έρευνα του αμερικανικού Pew Research Center, που δημοσιεύτηκε προ ημερών.

Ο βασικός στόχος της έρευνας ήταν η καταγραφή της άποψης που έχει η διεθνής κοινή γνώμη για τις ΗΠΑ και την Κίνα. 

Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληγε η έρευνα, είναι ότι ναι μεν οι ΗΠΑ διατηρούν τη θετική εικόνα που έχουν ανά τον κόσμο σε σχέση με την εικόνα της Κίνας, ωστόσο η απόσταση ανάμεσα στις δύο χώρες έχει αρχίσει να μειώνεται. Με την εικόνα των ΗΠΑ να χειροτερεύει και την εικόνα της Κίνας να βελτιώνεται. 

Συνολικά στις 24 χώρες, των οποίων οι πολίτες συμμετείχαν στην έρευνα της Pew, το 49% εξέφρασαν θετικά άποψη για τις ΗΠΑ και το 37% για την Κίνα. Στο Ισραήλ καταγράφηκε η πιο μεγάλη διαφορά με το 83% να είναι θετικό προς τις ΗΠΑ και το 33% προς την Κίνα. Στον αντίποδα, στο Μεξικό η εικόνα είναι παντελώς ανεστραμμένη. Με το 56% να είναι θετικό προς την Κίνα και το 29% προς τις ΗΠΑ, εμφανίζοντας μια διαφορά της τάξης του -27% εις βάρος των ΗΠΑ...

Στην Ελλάδα οι πολίτες έχουν θετική άποψη για την Κίνα κατά 56% και για τις ΗΠΑ κατά 45%, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη αρνητική διαφορά εντός της Ευρώπης, που μας φέρνει στον πυθμένα της σχετικής παγκόσμιας βαθμολογίας μαζί με την Τουρκία, την Κένυα, την Ινδονησία και το Μεξικό όπως βλέπουμε και στον ακόλουθο πίνακα από το Pew Research Center.

Στην ερώτηση για το ποια χώρα εκτιμούν οι πολίτες ότι είναι ο πιο σημαντικός σύμμαχος τους αυτή τη στιγμή, η πρώτη απάντηση των Ελλήνων είναι η Γαλλία με 32% και ακολουθούν οι ΗΠΑ με 14%. Δηλαδή η Ελλάδα συγκαταλέγεται μαζί με τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Σουηδία, την Ολλανδία και την Ισπανία ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες που δεν θεωρούν τις ΗΠΑ ως τον πιο σημαντικό τους σύμμαχο. Αντίθετα, με την Πολωνία, την Ιταλία και την Ουγγαρία, όπως βλέπουμε στον ακόλουθο πίνακα του Pew Research Center. Nα σημειώσουμε ότι μόλις το 2% των Τούρκων εκτιμά ότι ο πιο σημαντικός σύμμαχος της Τουρκίας είναι οι ΗΠΑ. Με το 42% να απαντά στη σχετική ερώτηση ότι είναι το Αζερμπαϊτζάν. Αντιθέτως, το 95% των Ισραηλινών εκτιμά ότι ο πιο σημαντικός σύμμαχος τους είναι οι ΗΠΑ. 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι απαντήσεις στην ερώτηση για το εάν οι ΗΠΑ, ή η Κίνα, ή η Ρωσία συνιστούν τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τις 24 χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα. Οι χώρες της Αμερικανικής ηπείρου απάντησαν ότι τον μεγαλύτερο κίνδυνο τον συνιστούν οι ΗΠΑ, οι Ευρωπαϊκές χώρες απάντησαν η Ρωσία και οι χώρες του Ειρηνικού και οι ΗΠΑ απάντησαν η Κίνα. Εδώ τα ιστορικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά έδωσαν από μόνα τους τις απαντήσεις.

Οι απαντήσεις που έδωσαν οι Τούρκοι είναι εξ ίσου ενδιαφέρουσες. Το 30% των Τούρκων απάντησαν οι ΗΠΑ, από 2% η Ρωσία και η Κίνα, ενώ το 43% απάντησε ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Τουρκία είναι το Ισραήλ. 

Τέλος, στην Ελλάδα το 74% των πολιτών κατονόμασε ως κορυφαίο κίνδυνο την Τουρκία, το 9% τις ΗΠΑ, το 3% τη Ρωσία και λιγότερο από 1% την Κίνα, όπως βλέπουμε στο ακόλουθο γραφικό του Pew Research Center.

Ο ακόλουθος πίνακας που καταγράφει την ιεράρχηση των επικίνδυνων χωρών, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα, σε σχέση με την Τουρκία και το Ισραήλ.

Έτσι για τους Έλληνες, το 74% θεωρεί την Τουρκία σαν βασικό κίνδυνο, με δεύτερο τις ΗΠΑ με 9%. 

Για τους Τούρκους, το 43% το Ισραήλ και το 30% τις ΗΠΑ. 

Τέλος, οι πολίτες του Ισραήλ θεωρούν κατά 52% το Ιράν και 17% την τρομοκρατική οργάνωση της Χαμάς. 

Επομένως, το τρίγωνο Ελλάδα – Ισραήλ – Τουρκία, θα πρέπει να οδηγήσει σε άλλους συλλογισμούς και σε άλλες θεωρήσεις, πέρα από τις κυρίαρχες, καθώς οι συσχετισμοί μεταβάλλονται απότομα.

Η αναφορά σε κινδύνους, εξειδικεύεται από το Pew Research Center, σε δυο κύριες κατηγορίες. Στην κατηγορία του οικονομικού κινδύνου και στην κατηγορία του εθνικού κινδύνου. 

Έτσι βλέπουμε ότι οι ΗΠΑ αντιμετωπίζονται περισσότερο ως επικίνδυνη χώρα με οικονομικά κατά βάση κριτήρια, παρά με εθνικά. Δηλαδή οι πολίτες των άλλων χωρών δεν φοβούνται μια πολεμική σύγκρουση με τις ΗΠΑ, αλλά μια οικονομική αντιπαλότητα και έναν εμπορικό πόλεμο. Για την Κίνα οι εκτιμήσεις παραμένουν στο οικονομικό πεδίο με ελαφρά ροπή προς το εθνικό, σε χώρες όπως είναι Νότιος Κορέα, η Ιαπωνία, η Αυστραλία και η Ινδία. Τέλος, όσον αφορά την Ρωσία, ο κίνδυνος σαφώς και κλίνει προς τα χαρακτηριστικά του κινδύνου εθνικής ασφάλειας, αφενός λόγω της αδύναμης ρωσικής οικονομίας και αφετέρου λόγω της πρόσφατης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις συνεχιζόμενες απειλές κατά της Ευρώπης.

Τα ανωτέρω περιγράφονται στα ακόλουθα γραφήματα για τις ΗΠΑ, την Κίνα και τη Ρωσία. Με το πράσινο χρώμα να αφορά τα ποσοστά απαντήσεων που καλύπτουν τους οικονομικούς κινδύνους και με το μπλε χρώμα τα ποσοστά απαντήσεων που καλύπτουν τους κινδύνους εθνικής ασφαλείας.  

Κωνσταντίνος Χαροκόπος